W kwietniu 2025 roku w siedzibie Związku Banków Polskich (ZBP) odbyło się strategiczne spotkanie z Deutscher Genossenschafts- und Raiffeisenverband e. V. (DGRV), niemiecką centralą zrzeszającą banki spółdzielcze i spółdzielnie. Celem wydarzenia było omówienie współpracy polsko-niemieckiej w bankowości spółdzielczej, wymiana doświadczeń oraz wypracowanie wspólnych strategii wobec rosnących wyzwań regulacyjnych, cyfryzacji i realizacji celów ESG (Environmental, Social and Governance). Spotkanie zgromadziło przedstawicieli ZBP, DGRV, Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego oraz organizacji zrzeszających banki spółdzielcze w Polsce. Dyskusja koncentrowała się na możliwościach pogłębienia współpracy międzynarodowej i lepszym dostosowaniu sektora do dynamicznych zmian rynkowych na 2025 rok.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Czym jest DGRV i jaka jest jego rola? | DGRV to niemiecka centrala spółdzielczości, zrzeszająca ponad 5 tysięcy spółdzielni i 697 banków, wspierająca rozwój sektora spółdzielczego w Niemczech. |
| Jakie są główne wyzwania regulacyjne dla banków spółdzielczych w Polsce i Niemczech? | Największym wyzwaniem jest proporcjonalność regulacji unijnych, zwłaszcza wymogi dotyczące cyfryzacji i cyberbezpieczeństwa. |
| Jak cyfryzacja wpływa na rozwój bankowości spółdzielczej? | Cyfryzacja zwiększa efektywność operacyjną i umożliwia wdrażanie innowacji fintechowych, jednak wymaga znacznych inwestycji. |
Spis treści:
Kontekst współpracy polsko-niemieckiej w bankowości spółdzielczej
Współpraca polsko-niemiecka w sektorze bankowości spółdzielczej opiera się na wieloletnich tradycjach obu krajów oraz wzajemnym zainteresowaniu rozwojem nowoczesnych rozwiązań finansowych. Niemiecki model bankowości spółdzielczej, koordynowany przez DGRV, stanowi jeden z najbardziej rozbudowanych systemów tego typu na świecie. W Polsce sektor ten dynamicznie się rozwija, a jego potencjał jest coraz bardziej dostrzegany zarówno przez regulatorów, jak i uczestników rynku.
Statystyki porównawcze: Polska vs. Niemcy
Dane liczbowe podkreślają skalę i dynamikę obu sektorów. W Niemczech DGRV zrzesza ponad 5 100 spółdzielni wraz z 697 bankami obsługującymi około 19,3 miliona członków – to prawie jedna czwarta niemieckiego społeczeństwa. Wskaźnik zwrotu z kapitału własnego (ROE) wyniósł tam około 6,6%, a koszty operacyjne stanowiły aż 68% przychodów sektora[4][12].
W Polsce natomiast aktywa banków spółdzielczych osiągnęły w 2023 roku wartość ponad 209 miliardów złotych. Sektor zatrudnia blisko 27 tysięcy pracowników i wykazuje imponujący ROE na poziomie aż 22%, przy relatywnie niskim wskaźniku kosztów do przychodów wynoszącym około 41%. Poziom depozytów klientów przekroczył 163 miliardy złotych[8][10]. Prognozy wskazują na dalszy wzrost polskiego sektora o około 11,8% do końca 2025 roku[10].
Rola DGRV w promowaniu modelu spółdzielczego
DGRV funkcjonuje jako centralna organizacja wspierająca niemieckie banki spółdzielcze oraz inne instytucje tego typu. Jej misją jest nie tylko koordynacja działań politycznych i regulacyjnych, ale także promowanie wartości spółdzielczych oraz ułatwianie dostępu do nowoczesnych technologii. Dzięki aktywnej działalności lobbingowej DGRV umożliwia ochronę interesów sektora na poziomie krajowym i europejskim, co pozwala na zachowanie elastyczności działania małych instytucji[4].
Kluczowe tematy spotkania
Podczas kwietniowego spotkania skupiono się na trzech najważniejszych obszarach: proporcjonalności regulacji unijnych, cyfryzacji wraz z realizacją celów ESG oraz wspólnym lobbowaniu na rzecz korzystniejszych ram prawnych dla bankowości spółdzielczej.
Proporcjonalność regulacji unijnych
Dyskusja dotyczyła konieczności dostosowania przepisów unijnych do specyfiki działalności małych i średnich instytucji finansowych. Przedstawiciele polskiego sektora zwrócili uwagę na nadmierne obciążenia biurokratyczne wynikające z implementacji dyrektywy DORA (Digital Operational Resilience Act). W Polsce nakłady na cyberbezpieczeństwo sięgają nawet kilku procent przychodów, podczas gdy niemieckie banki otrzymują wsparcie rządowe pokrywające znaczącą część tych kosztów[4][19]. Tadeusz Białek podkreślił potrzebę elastycznych ram regulacyjnych odpowiadających realiom małych banków spółdzielczych.
Cyfryzacja i ESG (Environmental, Social and Governance)
W obliczu rosnącej konkurencji ze strony fintechów oraz rosnącego znaczenia odpowiedzialności społecznej i środowiskowej uczestnicy spotkania omówili inicjatywy cyfrowe oraz sposoby wdrażania standardów ESG w sektorze. W Polsce dopiero około 15% banków spółdzielczych posiada w pełni zdigitalizowane procesy operacyjne; dla porównania w Niemczech odsetek ten wynosi aż 45%. Realizacja ESG staje się priorytetem zarówno ze względu na oczekiwania klientów, jak i wymogi regulacyjne[4][12][19]. Wspólne projekty mają ułatwić ocenę ryzyk niefinansowych oraz finansowanie zrównoważonych projektów.
Wspólne lobbowanie w Brukseli
Zarówno polskie, jak i niemieckie organizacje uzgodniły stworzenie skoordynowanej strategii lobbingowej na rzecz ochrony interesów sektora. Dieter Gahlen zwrócił uwagę na siłę wspólnego głosu wobec Komisji Europejskiej w negocjacjach dotyczących rewizji CRR IV oraz innych aktów prawnych wpływających na funkcjonowanie małych banków[4]. Takie działanie ma ograniczyć biurokrację oraz poprawić warunki prowadzenia działalności transgranicznej.
Perspektywy ekspertów i wyzwania
Eksperci zgodnie podkreślają zarówno potencjał rozwoju bankowości spółdzielczej, jak też istniejące bariery. Mimo rekordowych wyników finansowych wiele instytucji zmaga się z ograniczeniami kadrowymi i technologicznymi.
Prognozy rozwoju sektora
Maciej Szczęsny z Bankowego Funduszu Gwarancyjnego wskazał, że ponad połowa polskich banków zatrudnia mniej niż 50 osób, co ogranicza ich zdolność do szybkiego reagowania na zmiany rynkowe oraz inwestowania w innowacje[19]. Według analiz S&P Global Ratings sektor utrzyma wysoką rentowność powyżej 15% mimo spodziewanego ogólnego spadku marż odsetkowych w regionie Europy Środkowo-Wschodniej[16].
Case study: Sukces konsolidacji
Proces konsolidacji polskich banków spółdzielczych przyniósł wzrost ich średniej wielkości oraz efektywności działania. Liczba instytucji zmniejszyła się z 359 w roku 2020 do około 297 pod koniec pierwszego kwartału 2025 roku. Jednocześnie średnia suma bilansowa wzrosła o ponad jedną trzecią do poziomu około 471 milionów złotych. Zrzeszenie BPS zanotowało również wzrost sprzedaży produktów inwestycyjnych o blisko 18%, co zawdzięczane jest m.in. wdrożeniu wspólnych platform IT[10][13].
Powiązania z szerszymi trendami
Sektor bankowości spółdzielczej musi uwzględniać globalne trendy takie jak polityka klimatyczna czy transformacja cyfrowa. Polsko-niemiecka współpraca stanowi istotny element adaptacji do tych zmian.
Wpływ polityki klimatycznej na bankowość
Niemieckie banki spółdzielcze aktywnie finansują projekty odnawialnych źródeł energii – udział takich inwestycji sięga około 30% całkowitego portfela kredytowego skierowanego do lokalnych społeczności. Polska branża dopiero rozwija podobne inicjatywy; obecnie udział projektów ekologicznych wynosi około 8%. DGRV deklaruje wsparcie merytoryczne dla polskich partnerów przy realizacji przedsięwzięć biogazowych czy energetycznych w regionach wiejskich[3][4].
Rekomendacje dla sektora
Z uczestników spotkania padły konkretne propozycje usprawnień: powołanie wspólnego funduszu gwarancyjnego dla projektów transgranicznych, ulgi podatkowe dla instytucji inwestujących w cyfryzację obszarów wiejskich oraz organizację cyklicznych warsztatów zarządczych planowanych już na październik 2025 roku w Bonn[4][19]. Takie działania mają uczynić sektor bardziej odpornym na zagrożenia rynkowe oraz zwiększyć jego konkurencyjność.
Spotkanie potwierdziło kluczową rolę współpracy polsko-niemieckiej w kształtowaniu przyszłości bankowości spółdzielczej jako modelu odpornego i innowacyjnego na rynku europejskim. Jak podsumował dr Tadeusz Białek: „Wspólnota wartości, a nie tylko kapitału, to nasza największa siła”. Wspólna praca nad regulacjami, cyfryzacją oraz realizacją celów ESG może zaowocować trwałym rozwojem sektora już od roku 2025.
