Posiadacze kredytów frankowych od lat skutecznie walczą z bankami i nagminnie unieważniają swoje umowy kredytowe, jednak początkowo roszczenia frankowiczów wcale nie były takie oczywiste i sporo czasu minęło zanim sądy przychylniej zaczęły patrzeć na wysuwane przez kredytobiorców żądania. Prawdziwy przełom w sprawach frankowych nastąpił, gdy wyrok w sprawie państwa Dziubak wydał Trybunał Sprawiedliwości UE, czyli od blisko trzech lat sądy częściej opowiadają się po stronie kredytobiorców i wreszcie można powiedzieć, że orzecznictwo w sprawach frankowych się ustabilizowało. Dziś nikt praktycznie nie ma wątpliwości, że umowę frankową, która posiada niedozwolone zapisy, należy unieważnić, więc najistotniejszą kwestią jest by w umowie zidentyfikować te postanowienia, które mają niedozwolony charakter.
Spis treści:
Frankowe umowy kredytowe pełne postanowień abuzywnych.
Niedozwolone postanowienia umowne, zwane inaczej klauzulami abuzywnymi, to zgodnie z definicją kodeksową, takie postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, które nie zostały z nim uzgodnione indywidualnie i go nie wiążą, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.
Zasadą jest, że oceny zgodności nieuzgodnionych indywidualnie postanowień umownych z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, i wówczas bierze się pod uwagę treść umowy, okoliczności jej zawarcia oraz uwzględnia się umowy pozostające w związku z umową obejmującą kontrolowane postanowienie.
Do oceny, czy zachodzi sprzeczność z dobrymi obyczajami, istotne jest, czy przedsiębiorca traktujący konsumenta w sposób sprawiedliwy i słuszny mógłby racjonalnie spodziewać się, iż konsument zgodziłby się na sporne postanowienie wzorca w drodze negocjacji indywidualnych. Natomiast do rażącego naruszenia interesów konsumenta dochodzi, gdy postanowienie umowne w sposób znaczący odbiega od uczciwego sposobu ukształtowania praw i obowiązków stron umowy.
Uznanie danego postanowienia za zapis niedozwolony wymaga łącznego spełnienia wskazanych przesłanek, każdorazowo więc sąd musi ocenić czy na gruncie zawartej umowy kredytowej zaszły wspomniane okoliczności, i jeśli odpowiedź będzie twierdząca, wówczas konkretne postanowienie uznaje się za niedozwolone.
W sprawach frankowych sytuacja jest jednak o tyle prosta, że praktycznie wszystkie banki, które oferowały kredyty frankowe, działały w bardzo podobny sposób, więc zapisy umów zostały podobnie skonstruowane, a dotychczasowe orzecznictwo potwierdza, że praktycznie każda umowa frankowa zawiera postanowienia stanowiące klauzule abuzywne.
Niedozwolone klauzule waloryzacyjne w umowach frankowych.
Analizując dotychczas wydane w sprawach frankowych wyroki bardzo szybko da się zauważyć, że za niedozwolone postanowienia umowne sądy uznają te regulacje zawarte w umowach o kredyt frankowy, które pozostawiają bankom dużą swobodę w ustalaniu kursów waluty obcej, banki wykazały się bowiem tutaj nie lada pomysłowością.
Istotą kredytu frankowego było to, że odnosił się on do franka szwajcarskiego, czyli waluty, która była tania, przez co koszt kredytu frankowego był mniejszy, niż kredytu złotówkowego. Umowa zawierała więc zapisy, że kwota zobowiązania oraz wysokość poszczególnych rat kredytu, przeliczane będą w oparciu o aktualny kurs franka, problem polegał jednak na tym, że kurs do przeliczeń to nie był kurs szwajcarskiej waluty podawany przez NBP, lecz kurs wynikający z tabeli kursowej banku.
Zawierając w umowach kredytowych takie zapisy, banki przyznawały sobie niczym nieograniczone prawo i swobodę w kształtowaniu kursów franka, od których zależała wysokość zobowiązania kredytobiorcy.
Całe ryzyko kursowe związane ze zmiennością szwajcarskiej waluty, banki cedowały na kredytobiorców, więc wszelkimi kosztami byli obciążani frankowicze. Ponadto, odwołanie do tabel kursowych banku powodowało, że w momencie podpisywania umowy kredytowej kredytobiorcy tak naprawdę nie wiedzieli jaka kwota kredytu zostanie im finalnie wypłacona, jak również nie znali wysokości kolejnych rat do spłaty.
Skonstruowane w ten sposób umowy kredytowe funkcjonują już kilkanaście lat i na takich zasadach są spłacane, dopóki kredytobiorca nie pozwie bank o unieważnienia kontraktu. Sądy jednak są zgodne, że wskazane zapisy, jeżeli zostały umieszczone w kontrakcie, stanowią niedozwolone postanowienia umowne, a ich eliminacja najczęściej prowadzi właśnie do stwierdzenia nieważności umowy.
Jak znaleźć klauzule abuzywne w kontrakcie frankowym?
Biorąc pod uwagę jak w sądach są rozstrzygane procesy frankowe, można powiedzieć, że na 99 procent każda umowa o kredyt we frankach zawiera zapisy stanowiące klauzule abuzywne, żeby jednak pozwać bank, należy mieć całkowitą pewność, iż umowa jest dotknięta wadą.
Sprawdzenia umowy pod kątem niedozwolonych postanowień można dokonać na kilka sposobów, można bowiem porównać zapisy zawarte w kontrakcie z rejestrem klauzul niedozwolonych, który jest prowadzony przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, lub z Mapą klauzul niedozwolonych w umowach kredytów „walutowych”, która stworzona została przez Rzecznika Finansowego. Obydwa rejestry wprost wskazują, które konkretne zapisy z umów, stanowią klauzule abuzywne. Ciekawym i nowym rozwiązaniem by zweryfikować zawartą umowę kredytową, jest również posłużenie się narzędziem dzięki któremu każdy może samodzielnie, bezpłatnie i szybko sprawdzić swoją umowę.
Narzędzie to jest oparte o sztuczną inteligencję, a dostępne pod adresem: www.skanerchf.pl, i wystarczy poświęcić tylko chwilę na wgranie w system swojej umowy frankowej, by po chwili dowiedzieć się czy umowa ta zawiera niedozwolone postanowienia.
Weryfikacji umowy można także dokonać analizując zapadłe w sprawach frankowych wyroki, bądź można taką analizę zlecić doświadczonemu w sprawach frankowych prawnikowi. Dobre kancelarie frankowe zawsze oferują weryfikację umowy przed wszczęciem procesu, trudno bowiem formułować roszczenia przeciwko bankowi i kwestionować zawartą umowę, jeżeli nie zna się jej treści.
Jak więc widać, istnieje kilka rozwiązań by sprawdzić czy zawarty kontrakt posiada postanowienia uznawane za niedozwolone, zatem każdy frankowicz powinien swoją umowę pod tym kątem sprawdzić, gdyż tylko wtedy się dowie jakie roszczenia mu przysługują.
