Inflacja bazowa w Polsce w 2025 roku pozostaje jednym z najważniejszych, a zarazem najbardziej uporczywych wyzwań ekonomicznych. Mimo że ogólny wskaźnik inflacji CPI wykazuje tendencję spadkową, inflacja bazowa – która wyklucza najbardziej zmienne kategorie, takie jak żywność i energia – utrzymuje się na wysokim poziomie. Podczas konferencji prasowej 8 maja 2025 roku prezes Narodowego Banku Polskiego Adam Glapiński podkreślił, że inflacja bazowa jest nadal zbyt wysoka i stanowi poważny problem dla stabilności gospodarki. To zjawisko ma dalekosiężne skutki dla każdego obywatela, wpływając na kredyty mieszkaniowe, oszczędności oraz codzienne wydatki.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co to jest inflacja bazowa? | Inflacja bazowa to wzrost cen towarów i usług bez uwzględnienia cen żywności oraz energii, które są bardziej zmienne. |
| Dlaczego inflacja bazowa jest ważna? | Pokazuje trwałe tendencje cenowe i pomaga bankom centralnym w podejmowaniu decyzji o polityce pieniężnej. |
| Jak wysoka inflacja bazowa wpływa na kredyty mieszkaniowe? | Podnosi stopy procentowe, co zwiększa koszty obsługi kredytów i obniża realną wartość oszczędności. |
Spis treści:
Co to jest inflacja bazowa i dlaczego jest ważna?
Inflacja bazowa to wskaźnik mierzący wzrost cen dóbr i usług z wyłączeniem najbardziej niestabilnych kategorii, takich jak żywność oraz energia. W praktyce oznacza to, że eliminuje się z analizy te elementy koszyka konsumpcyjnego, których ceny często ulegają gwałtownym zmianom wskutek czynników sezonowych czy geopolitycznych. Na przykład, gwałtowny wzrost cen paliw spowodowany kryzysem na rynku surowców może tymczasowo podbić całkowity wskaźnik inflacji CPI, ale niekoniecznie odzwierciedla długoterminową presję cenową w gospodarce.
Dzięki temu inflacja bazowa pozwala lepiej ocenić trwałe trendy cenowe i jest kluczowym narzędziem dla banków centralnych przy podejmowaniu decyzji dotyczących polityki monetarnej. Stabilna inflacja bazowa sprzyja utrzymaniu równowagi makroekonomicznej oraz przewidywalności kosztów życia dla obywateli. W Polsce obecnie właśnie ten wskaźnik pozostaje wyzwaniem – mimo spadku ogólnej inflacji, baza cen nie chce znacząco się obniżyć.
Aktualny stan inflacji bazowej w Polsce
Według najnowszych danych z kwietnia 2025 roku ogólny wskaźnik CPI wyniósł 4,2% rok do roku, co wskazuje na stopniowe wyhamowanie tempa wzrostu cen. Jednak inflacja bazowa utrzymuje się na poziomie około 3,6%, co jest wartością nadal przekraczającą cel Narodowego Banku Polskiego (1,5–3,5%). Historycznie patrząc, jeszcze pod koniec 2023 roku rdzeń inflacyjny sięgał prawie 7%, więc widoczny jest trend spadkowy. Niemniej jednak obecne wartości są wyższe niż średnia dla krajów Europy Środkowej oraz zdecydowanie powyżej poziomów sprzed pandemii.
Dla porównania – w marcu 2025 roku inflacja administracyjna (czyli ceny regulowane przez państwo) spadła do najniższego poziomu od ponad trzech lat (3,4%), co potwierdza, że główną siłą napędową obecnej presji cenowej są usługi i towary nieenergetyczne. To właśnie te segmenty rynku generują największe trudności dla polityków monetarnych i fiskalnych.
Czynniki wpływające na wysoką inflację bazową
Głównym czynnikiem utrzymującej się wysokiej inflacji bazowej w Polsce jest rosnąca presja na ceny usług oraz towarów nieenergetycznych. W pierwszym kwartale 2025 roku ceny usług wzrosły o ponad 6% rok do roku, co wynika między innymi ze wzrostu kosztów pracy oraz wzmożonego popytu konsumpcyjnego po okresie pandemicznych ograniczeń.
Dynamika płac pozostaje wysoka – choć spowolniła z niemal 9% do około 7,8%, nadal przewyższa tempo wzrostu wydajności pracy. To generuje presję kosztową przenoszoną na ceny końcowe usług i produktów. Jednocześnie luźna polityka fiskalna rządu, polegająca m.in. na utrzymaniu deficytu budżetowego na poziomie około 5% PKB, wspiera konsumpcję kosztem równowagi makroekonomicznej. Efektem tego jest dodatkowe podbijanie inflacji o około jeden punkt procentowy rocznie.
Implikacje dla obywateli i gospodarki
Wysoka inflacja bazowa ma bezpośrednie konsekwencje dla finansów polskich gospodarstw domowych. Przede wszystkim przekłada się na wyższe stopy procentowe kredytów mieszkaniowych – banki reagują na utrzymującą się presję cenową podwyżkami marż i kosztów finansowania. W praktyce oznacza to większe miesięczne raty oraz dłuższy czas spłaty zobowiązań.
Dodatkowo realna wartość oszczędności maleje szybciej niż przy niższej inflacji bazowej. Osoby odkładające środki na kontach bankowych lub lokatach mogą zauważyć realne straty siły nabywczej swoich pieniędzy. Z kolei konsumenci codziennie odczuwają podwyżki cen usług edukacyjnych czy rekreacyjnych, które rosną dwucyfrowo.
Wpływ ten jest szczególnie odczuwalny dla rodzin o stałych dochodach – nominalny wzrost płac nie nadąża za rosnącymi kosztami życia. W efekcie siła nabywcza przeciętnego Kowalskiego maleje mimo obserwowanych podwyżek wynagrodzeń.
Jak można zaradzić problemowi wysokiej inflacji bazowej?
Narodowy Bank Polski podejmuje szereg działań mających na celu ograniczenie uporczywej inflacji bazowej. Po decyzji Rady Polityki Pieniężnej o obniżeniu stóp procentowych o 50 punktów bazowych do poziomu 5,25% w maju 2025 roku prezes Glapiński zaznaczył konieczność dalszego monitorowania sytuacji oraz gotowość do reakcji w razie potrzeby.
Strategie NBP obejmują przede wszystkim synchronizację polityki pieniężnej z działaniami fiskalnymi państwa. Oznacza to zachęcanie rządu do prowadzenia bardziej restrykcyjnej polityki budżetowej – redukcji deficytu oraz ograniczenia nadmiernych wydatków publicznych. Fiskalne narzędzia stabilizacyjne są kluczowe w walce z drugorzędnymi skutkami szoków energetycznych przenoszonych na inne sektory gospodarki.
Dodatkowo potrzebne są działania sprzyjające zwiększeniu wydajności pracy oraz stabilizacji dynamiki płac tak, aby nie generować nadmiernej presji kosztowej dla przedsiębiorstw i konsumentów.
Perspektywy przyszłościowe
Eksperci prognozują stopniowy spadek inflacji bazowej do poziomu około 3,1–3,3% pod koniec bieżącego roku. Optymizm ten opiera się między innymi na efektach bazy statystycznej związanej ze stabilizacją cen energii oraz aprecjacji złotego wobec głównych walut światowych. Niemniej jednak ryzyka pozostają istotne – zwłaszcza w kontekście możliwych dalszych podwyżek płac oraz planowanych inwestycji sektora usługowego.
Dla przeciętnego Polaka oznacza to konieczność ostrożnego planowania finansowego i uważnego śledzenia zmian w polityce pieniężnej i fiskalnej kraju. Świadomość mechanizmów napędzających wysoką inflację bazową może pomóc lepiej reagować na zmieniające się warunki ekonomiczne oraz chronić własne finanse przed negatywnymi skutkami trwającej presji cenowej.
Podsumowując, problem uporczywie wysokiej inflacji bazowej wymaga skoordynowanych działań zarówno ze strony Narodowego Banku Polskiego, jak i rządu. Jednocześnie każdy obywatel powinien zwiększać swoją świadomość ekonomiczną, by świadomie podejmować decyzje finansowe w dynamicznym otoczeniu gospodarczym. To właśnie ta wiedza stanowi fundament stabilnej przyszłości ekonomicznej Polski.
