Polska otrzymuje rekordowe 4 mld zł z Funduszy Norweskich i EOG na lata 2021-2028, które mają przyspieszyć zieloną transformację, rozwój społeczny oraz ochronę demokracji. Umowy podpisane 23 kwietnia 2025 r. w Warszawie otwierają nowy etap współpracy z Norwegią, Islandią i Liechtensteinem, oferując szerokie możliwości finansowania innowacyjnych projektów ekologicznych i społecznych.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Jak Fundusze Norweskie i EOG wpłyną na zieloną transformację w Polsce? | Środki umożliwią modernizację energetyki i rozwój gospodarki niskoemisyjnej poprzez dotacje i partnerstwa międzynarodowe. |
| Jak aplikować o fundusze norweskie dla polskich MSP 2026? | Przedsiębiorcy mogą składać wnioski już od I kwartału 2026 r., korzystając z programów z dofinansowaniem do 70% kosztów. |
| Jakie projekty kwalifikują się do finansowania z nowej puli Funduszy Norweskich i EOG? | Kwalifikują się projekty związane z zieloną transformacją, prawami człowieka oraz aktywizacją społeczną, realizowane we współpracy z partnerami z państw-darczyńców. |
Spis treści:
Jakie są najważniejsze fakty dotyczące Funduszy Norweskich i EOG na lata 2025-2028?
23 kwietnia 2025 roku Polska podpisała umowy na pozyskanie około 925 mln euro, czyli około 4 mld zł w ramach IV edycji Funduszy Norweskich i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). To największa pula środków kierowana do naszego kraju w historii współpracy. W uroczystości uczestniczyła minister Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz oraz przedstawiciele Norwegii, Islandii i Liechtensteinu, państw-darczyńców tych funduszy. Środki zostaną przeznaczone przede wszystkim na zieloną transformację (40% alokacji), wsparcie demokracji i praw człowieka (30%) oraz odporność społeczną (30%).
Ważnym elementem nowej edycji jest przyspieszony harmonogram – pierwsze konkursy projektowe zostaną ogłoszone już w pierwszym kwartale 2026 roku. Projekty będą mogły liczyć na współfinansowanie od 45% do nawet 100%, a szczególny nacisk położono na partnerstwa z podmiotami z państw-darczyńców, co ma zwiększyć efektywność realizowanych inicjatyw oraz wymianę doświadczeń międzynarodowych.
Jak wygląda kontekst historyczny Funduszy Norweskich i EOG w Polsce?
Fundusze Norweskie i EOG działają w Polsce od ponad dwóch dekad, wspierając różnorodne projekty rozwojowe. W poprzednich edycjach Polska pozyskała ponad 7 mld zł, realizując około 1800 projektów obejmujących m.in. rozwój odnawialnych źródeł energii, cyfryzację administracji publicznej czy wsparcie organizacji pozarządowych. Polska jest największym beneficjentem tych środków spośród wszystkich krajów UE objętych mechanizmem.
Nowa perspektywa finansowa to znaczny wzrost budżetu – obecnie pula wynosi ponad 3,2 mld euro dla całej Unii Europejskiej plus Islandii i Liechtensteinu. W porównaniu do poprzedniej edycji zwiększono także udział środków przeznaczonych na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) oraz sektor kultury. Nowością jest także mechanizm „Fast Track”, który ma ułatwić samorządom szybkie aplikowanie o fundusze.
Jakie perspektywy niesie nowa pula Funduszy Norweskich i EOG dla Polski?
Eksperci podkreślają ogromny potencjał środków dla rozwoju zielonej gospodarki i społeczeństwa obywatelskiego. Prof. Małgorzata Lewandowska-Szumieł zwraca uwagę na konieczność sprawnego zarządzania projektami, aby uniknąć opóźnień znanych z poprzednich edycji. Dr Tomasz Kozłowski z Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości wskazuje na szczególne znaczenie inwestycji w sektor blue economy, które mogą wygenerować dodatkowe miliardy złotych w regionach nadmorskich.
Z drugiej strony pojawiają się obawy ze strony organizacji ekologicznych dotyczące ryzyka wsparcia nieekologicznych inicjatyw energetycznych. Istotne będzie więc wypracowanie jasnych kryteriów oceny projektów oraz transparentności działań. Wyzwania wiążą się również z koniecznością zapewnienia efektywnej współpracy międzysektorowej oraz ograniczeniem biurokracji przy aplikowaniu o środki.
Jakie są praktyczne wskazówki dla zainteresowanych aplikowaniem o Fundusze Norweskie i EOG?
Dla polskich przedsiębiorców kluczową informacją jest możliwość ubiegania się o wsparcie w programach takich jak Green Industry Innovation, gdzie dotacje mogą pokrywać nawet do 70% kosztów inwestycji technologicznych o niskiej emisji. Program Rozwój Lokalny skierowany jest natomiast do klastrów energetycznych oraz spółdzielni prosumenckich, które chcą rozwijać lokalne źródła energii odnawialnej.
Dla osób fizycznych przewidziano między innymi bony edukacyjne na szkolenia związane z zawodami zielonej gospodarki oraz program termomodernizacji domów jednorodzinnych ze wsparciem sięgającym do 80%. Aby skutecznie przygotować wniosek o dofinansowanie, warto korzystać ze wsparcia instytucji pośredniczących oraz uczestniczyć w konsultacjach pre-aplikacyjnych oferowanych przez operatorów funduszy.
Obowiązkowym elementem większości projektów jest zaangażowanie partnera z państw-darczyńców (Norwegii, Islandii lub Liechtensteinu), co sprzyja wymianie know-how oraz wzmacnia międzynarodową współpracę ekologiczną.
Nowa pula Funduszy Norweskich i EOG stanowi wyjątkową szansę dla Polski na przyspieszenie zielonej transformacji oraz rozwój społeczny oparty na innowacjach i partnerstwach międzynarodowych. Sukces zależy od sprawnego wykorzystania dostępnych środków oraz aktywnego udziału lokalnych społeczności, przedsiębiorców i organizacji pozarządowych w konkursach rozpoczynających się już w przyszłym roku. To inwestycja nie tylko w infrastrukturę czy technologię, ale przede wszystkim w lepszą przyszłość całego kraju.
