| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co to jest epidemia HPAI w Polsce? | To wysoce zjadliwa ptasia grypa, która w 2025 roku objęła 82 ogniska i zagroziła 7,5 mln sztuk drobiu. |
| Jak epidemia HPAI wpłynęła na ceny jaj i drobiu? | Ceny jaj wzrosły o 47%, a kurczaka o ponad 20%, co odczuli konsumenci w sklepach. |
| Czy mięso drobiowe jest bezpieczne do spożycia podczas epidemii? | Tak, procesy termiczne neutralizują wirusa, a skażone produkty nie trafiają do sprzedaży. |
Wiosną 2025 roku Polska stanęła w obliczu poważnej epidemii wysoce zjadliwej ptasiej grypy (HPAI), która objęła już 82 ogniska i zagroziła życiu oraz zdrowiu 7,5 miliona sztuk drobiu. Choroba rozprzestrzenia się szczególnie szybko w kluczowych regionach hodowlanych kraju, powodując znaczne straty gospodarcze i wywołując obawy zarówno wśród hodowców, jak i konsumentów. W obliczu rosnącej liczby zakażeń oraz międzynarodowych ograniczeń eksportowych pytanie „co dalej?” staje się palącym problemem dla całej branży drobiarskiej i rynku żywnościowego.
Spis treści:
Wstęp: Co to jest HPAI i dlaczego jest tak groźna?
HPAI (ang. Highly Pathogenic Avian Influenza) to wirusowa choroba ptaków charakteryzująca się wysoką śmiertelnością wśród drobiu. Wirus ten szybko rozprzestrzenia się między ptakami, powodując masowe padnięcia oraz konieczność likwidacji całych stad. Przykładowo, gdy u kilku indyków wykryto zakażenie, cały hodowlany kompleks może zostać objęty kwarantanną i ubity prewencyjnie, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu.
Historia HPAI sięga lat 90., kiedy to globalne epidemie zaczęły wpływać na przemysł drobiarski w Azji i Europie. W Polsce pierwsze poważne ogniska pojawiły się na początku XXI wieku, jednak skala obecnej epidemii w 2025 roku jest największa od dekady. Choroba stanowi zagrożenie nie tylko dla zwierząt – istnieje ryzyko zoonozy, czyli przeniesienia się wirusa na ludzi, choć takie przypadki są niezwykle rzadkie i kontrolowane przez służby sanitarne.
Aktualna sytuacja: Epidemia HPAI w Polsce – liczby i lokalizacje
Według danych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi do końca kwietnia 2025 roku potwierdzono aż 82 ogniska HPAI na fermach komercyjnych. Najbardziej dotknięte są trzy województwa: wielkopolskie (41 ognisk), mazowieckie (21) oraz warmińsko-mazurskie (7). W tych regionach kwarantanną objęto ponad 7,5 mln sztuk drobiu różnych gatunków.
Na przykład w województwie wielkopolskim największe straty poniesiono w powiecie kaliskim, gdzie ubito około 950 tys. kaczek hodowlanych. Na Mazowszu natomiast pojedyncze gospodarstwa utraciły setki tysięcy indyków i kur niosek. W regionie warmińsko-mazurskim najpoważniejsze ognisko dotknęło gęsi zarodowych.
Analiza profilu zakażeń wskazuje, że najczęściej choroba występuje u indyków rzeźnych (35% ognisk), kur niosek (16%) oraz brojlerów kurzych i kaczek (odpowiednio 15% i około 17%). Ta różnorodność gatunkowa potwierdza wysoką zaraźliwość wirusa oraz trudności w jego zwalczaniu w różnych typach hodowli.
Skutki epidemii dla branży drobiarskiej i konsumentów
Dla branży drobiarskiej
Epidemia HPAI spowodowała dramatyczny spadek produkcji drobiu oraz jaj na rynku krajowym. Już od stycznia ceny hurtowe jaj wzrosły o niemal połowę – z poziomu około 1,46 zł do ponad 2,15 zł za sztukę. Taki wzrost przekłada się bezpośrednio na ceny detaliczne w sklepach.
Kluczowym problemem jest również embargo na eksport polskiego drobiu nałożone przez co najmniej 23 kraje, m.in. Japonię oraz Zjednoczone Emiraty Arabskie. Szacuje się, że ograniczenia te mogą kosztować polską gospodarkę nawet ponad pół miliarda euro rocznie utraconych przychodów. Branża stoi także przed wysokimi kosztami związanymi z likwidacją zakażonych stad oraz wypłatą odszkodowań hodowcom.
Dla konsumentów
Konsumenci odczuwają skutki epidemii przede wszystkim poprzez wzrost cen produktów drobiowych – zarówno świeżego mięsa jak i przetworów takich jak nuggetsy czy kiełbaski z kurczaka. Analitycy prognozują dalsze podwyżki cen o kilkanaście procent do połowy roku.
Mimo obaw społecznych dotyczących bezpieczeństwa żywności eksperci podkreślają, że mięso oraz jaja dostępne na rynku są bezpieczne dla zdrowia człowieka. Wirus HPAI nie przenosi się przez termicznie przetworzone produkty spożywcze, a kontrola weterynaryjna skutecznie eliminuje skażony drób z obrotu handlowego.
Walka z epidemią: środki podjęte przez rząd i innowacyjne rozwiązania
W odpowiedzi na dynamiczną sytuację epidemiologiczną polski rząd wraz z instytucjami unijnymi wdrożyły szereg działań mających na celu zahamowanie rozprzestrzeniania się wirusa. Obejmują one m.in. kwarantanny ferm, zakaz przemieszczania drobiu w najbardziej dotkniętych regionach oraz intensywne kontrole bioasekuracji.
W maju Komisja Europejska planuje wdrożyć nadzwyczajne środki ochronne przewidziane w prawie unijnym – między innymi zakaz zasiedlania nowych stad przez kilka miesięcy w wybranych województwach oraz obowiązkowe szczepienia stad zarodowych od przyszłego roku.
Równocześnie polscy naukowcy rozwijają nowatorskie technologie zwalczania HPAI. Szczególnie obiecujące są szczepionki mRNA opracowywane przez konsorcjum pod kierunkiem prof. Anny Nowak ze SGGW, które wykazały skuteczność na poziomie ponad 90%. Do walki z epidemią wykorzystuje się też systemy sztucznej inteligencji monitorujące zachowanie ptaków – dzięki temu możliwe jest wykrycie symptomów choroby nawet kilka dni wcześniej niż tradycyjnymi metodami.
Perspektywy przyszłościowe: co czeka polski rynek drobiu?
Eksperci wskazują kilka potencjalnych scenariuszy rozwoju sytuacji po zakończeniu obecnej fali epidemii. Najbardziej optymistyczny zakłada szybkie opanowanie choroby dzięki szczepieniom oraz poprawie standardów bioasekuracji ferm. W takim wariancie produkcja mogłaby wrócić do normy już pod koniec roku.
Bardziej pesymistyczny scenariusz przewiduje utrzymanie restrykcji eksportowych oraz konieczność przedłużonych kwarantann, co spowoduje dalsze ograniczenia podaży oraz wzrost cen produktów drobiowych nawet do końca kolejnego sezonu hodowlanego. Długoterminowo może to wpłynąć na zmiany strukturalne w branży oraz zwiększenie importu mięsa z innych krajów.
Środowiskowe reperkusje epidemii HPAI
Epidemia ma też poważne konsekwencje dla dzikich populacji ptaków w Polsce. Dotychczas potwierdzono śmierć ponad sześciu tysięcy dzikich osobników – w tym wielu chronionych gatunków jak bocian biały czy żuraw. Skażenie środowiska naturalnego odchodami zakażonego drobiu negatywnie wpływa zwłaszcza na obszary Natura 2000 obejmujące lasy i mokradła ważne dla zachowania bioróżnorodności.
Specjaliści ostrzegają przed długofalowymi skutkami ekologicznymi tej sytuacji – osłabienie populacji dzikich ptaków może zaburzyć lokalne ekosystemy oraz zwiększyć ryzyko przyszłych epidemii przenoszonych przez zwierzęta dzikie.
Kryzys związany z epidemią HPAI odsłonił słabości systemowe polskiego sektora drobiarskiego oraz potrzebę skoordynowanych działań wszystkich zainteresowanych stron – hodowców, władz państwowych oraz organizacji międzynarodowych. Inwestycje w nowoczesne technologie ochrony zdrowia zwierząt oraz podnoszenie standardów bioasekuracji są dziś kluczowe dla zabezpieczenia przyszłości branży i ochrony konsumentów przed kolejnymi falami choroby.
Wspólna odpowiedzialność za zdrowie zwierząt i ludzi wymaga zwiększonej świadomości społecznej oraz odpowiedzialnych praktyk hodowlanych i konsumenckich. Tylko dzięki temu możliwe będzie skuteczne przeciwdziałanie skutkom epidemii HPAI i odbudowa stabilności rynku drobiowego w Polsce.
