Wyobraź sobie, że miesięczny zasiłek pielęgnacyjny wynosi 215,84 zł. Czy taka kwota może pokryć podstawowe potrzeby osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności? Teraz dodajmy do tego brak możliwości uzyskania dopłat do zakupu samochodu dla tej grupy beneficjentów. Jak te ograniczenia wpływają na codzienne życie i niezależność osób niepełnosprawnych? Dyskryminacja niepełnosprawnych o umiarkowanym stopniu jest zjawiskiem systemowym, które w 2025 roku przybiera na sile, utrudniając im samodzielne funkcjonowanie oraz aktywizację zawodową.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Jaką kwotę wynosi obecny zasiłek pielęgnacyjny dla osób z niepełnosprawnością? | 215,84 zł miesięcznie – kwota niezmieniona od 2019 roku, pomimo rosnącej inflacji. |
| Czy osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą otrzymać dopłatę PFRON do samochodu? | Nie, obecne programy dopłat PFRON przeznaczone są wyłącznie dla osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. |
| Jaki wpływ ma ustawa o świadczeniu wspierającym na wsparcie osób z umiarkowaną niepełnosprawnością? | Ustawa wprowadza test samodzielności, który komplikuje dostęp do świadczeń, marginalizując osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. |
Spis treści:
Najważniejsze fakty: Polityka świadczeń w świetle danych
Aktualna wartość zasiłku pielęgnacyjnego dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności wynosi jedynie 215,84 zł miesięcznie i pozostaje na tym poziomie od 2019 roku. W obliczu rosnącej inflacji oznacza to realną utratę siły nabywczej sięgającą około 43%. Taka kwota wystarcza jedynie na zakup siedmiu godzin opieki przy minimalnej stawce godzinowej lub około siedemdziesięciu najtańszych pieluchomajtek. W praktyce oznacza to poważne ograniczenia w zabezpieczeniu podstawowych potrzeb zdrowotnych i higienicznych.
Równocześnie Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) prowadzi program „Samodzielność – Aktywność – Mobilność!”, który umożliwia dofinansowanie zakupu samochodu w wysokości nawet do 85% kosztów. Niestety dotyczy to wyłącznie osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Osoby z umiarkowaną nie mają dostępu do takich dopłat i mogą liczyć jedynie na drobne wsparcie w postaci doposażenia już posiadanego pojazdu.
Budżet PFRON na rok 2025 wynosi około 9,9 miliarda złotych. Zdecydowana większość tych środków – około 80% – przeznaczona jest na dopłaty do wynagrodzeń oraz przekazywana samorządom. Program mobilnościowy dysponuje jedynie około 250 milionami złotych i wyklucza ponad milion dwieście tysięcy osób posiadających orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. To pokazuje skalę dysproporcji i systemowej dyskryminacji tej grupy beneficjentów.
Kontekst: Zmiana paradygmatu w polityce społecznej
Od początku 2024 roku obowiązuje nowa ustawa o świadczeniu wspierającym, która zmienia kryteria przyznawania pomocy finansowej. Zamiast dotychczasowego podziału według stopnia niepełnosprawności wprowadzono test samodzielności. Oznacza to konieczność wykazania przez osobę zainteresowaną trudności w realizacji codziennych czynności życia osobistego. W praktyce powoduje to wzrost biurokracji i marginalizację osób z umiarkowaną niepełnosprawnością, które często są pomijane lub oceniane niesprawiedliwie.
Historycznie dopłaty do zakupu samochodów były dostępne również dla części osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności aktywnych zawodowo. Jednakże program ten został zawieszony ze względu na przekroczenie limitu wniosków i ograniczenia budżetowe. Warto przypomnieć także, że pomimo podwyżek między 2015 a 2019 rokiem, kiedy to zasiłek pielęgnacyjny wzrósł z poziomu 184,42 zł do obecnych 215,84 zł, wzrost ten był niewystarczający wobec stale rosnących kosztów życia i inflacji.
Perspektywy: Spór o model wsparcia
Ministerstwo Rodziny oraz inne instytucje rządowe tłumaczą obecną politykę koniecznością racjonalnego zarządzania ograniczonymi środkami publicznymi. Skupienie się na osobach ze znacznym stopniem niepełnosprawności ma zapewnić maksymalną efektywność alokacji dostępnych funduszy. Zapowiedziano jednak przegląd systemu dopłat i świadczeń dopiero na rok 2028, co oznacza dalsze utrzymanie status quo przez najbliższe lata.
Z drugiej strony środowiska reprezentujące osoby niepełnosprawne podkreślają naruszenia podstawowych praw człowieka wynikające z wyłączenia grupy umiarkowanej z dostępu do kluczowych form wsparcia. Fundacje takie jak Neuronotek wskazują na łamanie artykułu 28 Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, który gwarantuje równy dostęp do usług mobilnościowych. Przykłady konkretnych przypadków pokazują dramatyczną sytuację osób np. po udarze mózgu czy porażeniu połowiczym, które pomimo realnych potrzeb zostają pozbawione możliwości korzystania z programów PFRON.
Zainteresowania czytelnika: Codzienne konsekwencje
Codzienne życie osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności to ciągłe wyzwania finansowe i organizacyjne. Przykładowo koszty transportu na rehabilitację czy wizyty lekarskie mogą przekraczać średnio nawet 480 zł miesięcznie – kwotę dwukrotnie wyższą niż wysokość zasiłku pielęgnacyjnego. Brak dostępu do dopłat na zakup samochodu dodatkowo utrudnia samodzielne przemieszczanie się oraz aktywizację zawodową.
Statystyki wskazują jedynie około 32% aktywność zawodową wśród osób z umiarkowaną niepełnosprawnością. Główne bariery to właśnie trudności transportowe oraz niedostosowana infrastruktura komunikacyjna i architektoniczna. Wiele rodzin decyduje się rezygnować nawet z wakacji czy innych podstawowych potrzeb, aby sfinansować specjalistyczny sprzęt lub usługi opiekuńcze.
Eksperci ostrzegają, że utrzymanie obecnego modelu może prowadzić do dalszego spadku liczby osób korzystających z orzeczeń o niepełnosprawności – już w pierwszym kwartale 2025 roku odnotowano wzrost rezygnacji o około 12% względem roku poprzedniego. Równocześnie trwają prace nad obywatelskim projektem ustawy „Równa Mobilność”, który ma na celu zniesienie dyskryminacji w dostępie do programów PFRON oraz poprawę jakości życia osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.
Scenariusz na przyszłość: Projekt ustawy „Równa Mobilność” i jego znaczenie dla osób niepełnosprawnych
Projekt ustawy „Równa Mobilność” stanowi odpowiedź społeczną na narastające problemy dyskryminacji finansowej i organizacyjnej wobec osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. Propozycja zakłada m.in. rozszerzenie katalogu uprawnionych do dopłat PFRON na zakup samochodu oraz uelastycznienie kryteriów przyznawania świadczeń poprzez eliminację testu samodzielności jako jedynego parametru oceny potrzeb.
Wprowadzenie takiej regulacji mogłoby znacząco poprawić dostępność usług transportowych i zwiększyć szanse aktywizacji zawodowej tej grupy społecznej. Dzięki temu osoby dotychczas marginalizowane mogłyby uzyskać realną pomoc finansową pozwalającą na godne życie oraz pełniejsze uczestnictwo w życiu społecznym i gospodarczym.
Niezależnie od tego projekt spotyka się zarówno z poparciem organizacji pozarządowych, jak i sceptycyzmem części administracji państwowej obawiającej się wzrostu wydatków publicznych bez gwarancji efektywnego wykorzystania środków.
Podsumowanie
Dyskryminacja niepełnosprawnych o umiarkowanym stopniu niesie za sobą poważne konsekwencje społeczne i ekonomiczne. Niewystarczający poziom świadczeń takich jak zamrożony od lat zasiłek pielęgnacyjny oraz brak możliwości uzyskania dopłat PFRON do zakupu samochodów ograniczają ich niezależność i szanse rozwoju zawodowego.
Aby zmienić tę sytuację potrzebne jest podnoszenie świadomości społecznej oraz aktywne wsparcie inicjatyw zmierzających do reformy prawa i polityki społecznej. Solidarność społeczna oraz zaangażowanie obywatelskie mogą stać się kluczem do budowania bardziej inkluzywnego społeczeństwa, które szanuje prawa wszystkich swoich członków bez względu na stopień ich niepełnosprawności.
Zachęcamy do udziału w konsultacjach publicznych oraz popierania projektów ustaw takich jak „Równa Mobilność”, które oferują realną szansę na eliminację dyskryminacji i poprawę jakości życia milionów Polaków dotkniętych problemem umiarkowanej niepełnosprawności.
