Codzienne przekazywanie majątku w rodzinie, na przykład darowizna mieszkania dziecku, wiąże się obecnie z wieloma formalnościami. Wymaga to często odwiedzin w urzędach skarbowych, uzyskania zaświadczeń potwierdzających zwolnienie z podatku oraz złożenia licznych dokumentów. Te procedury bywają czasochłonne i kosztowne, co utrudnia szybkie i sprawne przekazanie majątku najbliższym. Jednak od 2025 roku sytuacja ta może ulec diametralnej zmianie – Ministerstwo Finansów planuje zniesienie obowiązku uzyskiwania zaświadczeń przy darowiznach od najbliższej rodziny. Czyżby nadchodziła era bezpapierowej administracji w kwestiach podatkowych?
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Od kiedy obowiązywać będą nowe przepisy dotyczące darowizn? | Nowelizacja wejdzie w życie 1 stycznia 2025 roku. |
| Jakie zmiany wprowadza nowe prawo w zakresie dokumentów? | Zniesiony zostaje obowiązek uzyskiwania zaświadczeń z urzędu skarbowego przy darowiznach od najbliższej rodziny. |
| Czy zmiany dotyczą tylko nieruchomości czy także darowizn pieniężnych? | Dotyczą zarówno nieruchomości, jak i darowizn pieniężnych, pod warunkiem odpowiedniego udokumentowania. |
Spis treści:
Najważniejsze Fakty
Projekt nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn został opublikowany przez Ministerstwo Finansów 28 kwietnia 2025 roku. Najistotniejszą zmianą jest zniesienie obowiązku uzyskiwania zaświadczeń z urzędu skarbowego potwierdzających zwolnienie z podatku dla darowizn przekazywanych w kręgu najbliższej rodziny – m.in. małżonkom, dzieciom, rodzicom i rodzeństwu. Oznacza to, że przy przekazywaniu mieszkania dziecku czy innych dóbr nie będzie już konieczne przedstawianie dodatkowych dokumentów tego typu.
Zmiany obejmują również uproszczenia dotyczące zarówno transakcji notarialnych, jak i przekazów pieniężnych – jeśli są one odpowiednio udokumentowane przelewem z dopiskiem „darowizna”. Dzięki temu skróci się czas oczekiwania na załatwienie formalności oraz zmniejszą się koszty związane z procesem przekazywania majątku.
Dane statystyczne pokazują skalę wpływów z podatku od spadków i darowizn – w 2022 roku wyniosły one około 540 milionów złotych, co stanowiło jedynie ułamek dochodów samorządów. Ponadto aż 78% spraw związanych ze zwolnieniami dotyczyło kwot poniżej 100 tysięcy złotych. Nowe regulacje mają skrócić czas załatwiania spraw średnio o ponad dwa tygodnie oraz ograniczyć formalności nawet o ponad jedną trzecią.
Kontekst
Dotychczasowe procedury związane z darowiznami wymagały od obdarowanego wielu formalności, takich jak uzyskanie zaświadczenia o niepodleganiu opodatkowaniu czy składanie papierowych deklaracji w urzędzie skarbowym. Zdarzało się to być nie tylko uciążliwe, ale także powodowało opóźnienia i zwiększone koszty administracyjne.
Zmiany te wpisują się w szerszy trend deregulacji oraz cyfryzacji administracji podatkowej, który jest realizowany od kilku lat. Już w 2024 roku wprowadzono elektroniczne formularze umożliwiające automatyczną weryfikację danych, a kwoty wolne od podatku zostały podwyższone. Ponadto systemy informatyczne urzędów skarbowych uzyskają dostęp do rejestrów stanu cywilnego, co pozwoli na automatyczne potwierdzanie stopnia pokrewieństwa bez konieczności angażowania obywateli.
Poprzednie próby reformy podatku od spadków i darowizn pokazały jednak, że uproszczenia muszą być starannie przygotowane – przykładem jest wycofany projekt opodatkowania zbiórek charytatywnych z początku 2023 roku, który spotkał się ze społecznym sprzeciwem.
Perspektywy
Zwolennicy nowych przepisów wskazują przede wszystkim na znaczące uproszczenie procedur oraz oszczędność czasu i pieniędzy dla rodzin przekazujących sobie majątek. Eksperci finansowi podkreślają, że aż ponad 90% darowizn rodzinnych korzysta obecnie ze zwolnień podatkowych, więc wymóg uzyskiwania dodatkowych zaświadczeń był często zbędnym formalnym obciążeniem. Uproszczenia mogą również pozytywnie wpłynąć na rynek nieruchomości – prognozy Instytutu Gospodarki Nieruchomościami przewidują wzrost liczby transakcji o około 7-9% już w kolejnym roku po wejściu zmian.
Krytycy reformy zwracają uwagę na potencjalne ryzyko nadużyć, szczególnie przy darowiznach dokonywanych poza kręgiem najbliższej rodziny, gdzie brak mechanizmów natychmiastowej weryfikacji może sprzyjać omijaniu przepisów podatkowych. Zwraca się też uwagę na konieczność dalszego doskonalenia systemu informatycznego administracji oraz monitorowania skuteczności nowych rozwiązań.
W dłuższej perspektywie rząd planuje kolejne zmiany, takie jak jednolita stawka podatkowa dla dużych darowizn powyżej pół miliona złotych oraz integracja systemu podatkowego z Krajowym Rejestrem Gruntów. Te kroki mają dodatkowo usprawnić obrót majątkiem i zwiększyć przejrzystość rozliczeń podatkowych.
Zainteresowania Czytelnika
Dla przeciętnego Polaka reformy oznaczają realne ułatwienia przy przekazywaniu majątku rodzinnego. Na przykład planując darowiznę mieszkania dziecku w 2025 roku wystarczy wykonać przelew bankowy z dopiskiem „darowizna” oraz zgłosić ją elektronicznie do urzędu skarbowego – nie będzie konieczne dostarczanie tradycyjnych zaświadczeń czy wizyty osobistej w placówce fiskusa.
Dzięki temu można zaoszczędzić nawet do tysiąca dwustu złotych na kosztach notarialnych i opłatach skarbowych związanych z dokumentacją. Warto pamiętać, że nowe przepisy pozwalają kumulować kwoty wolne od podatku – dziecko może otrzymać osobno do pięćdziesięciu tysięcy złotych od każdego rodzica bez skutków podatkowych.
Mimo uproszczeń Ministerstwo Finansów przypomina o konieczności dokładnego zgłaszania darowizn oraz zachowania dokumentacji elektronicznej na potrzeby ewentualnej kontroli. Zwolnienie z obowiązku uzyskania zaświadczeń nie oznacza bowiem całkowitego braku nadzoru fiskalnego.
Zaskakujące fakty i liczby
Statystyki pokazują, że ponad połowa rodzinnych darowizn przekracza obecnie kwotę wolną od podatku, jednak tylko niewielka część była prawidłowo zgłaszana przed wejściem nowych przepisów – co generowało problemy prawne i finansowe dla beneficjentów.
Dzięki reformie czas potrzebny na dopełnienie formalności skróci się średnio o dwa tygodnie, a liczba wymaganych dokumentów zostanie ograniczona o ponad jedną trzecią. To realna oszczędność dla tysięcy rodzin każdego roku. Przykładowo aż siedemdziesiąt trzy procent transakcji na rynku wtórnym dotyczy mieszkań kupowanych przez młode rodziny wspierane przez bliskich właśnie poprzez darowizny.
Podsumowanie
Reforma dotycząca zniesienia obowiązku uzyskiwania zaświadczeń przy darowiźnie to krok milowy w kierunku upraszczania prawa podatkowego i cyfryzacji administracji publicznej. Umożliwia ona szybsze i tańsze przekazywanie majątku rodzinnego oraz wpisuje się w europejskie trendy minimalizacji biurokracji.
Dla wielu rodzin oznacza to łatwiejszą realizację ważnych życiowych celów – takich jak zakup pierwszego mieszkania czy wsparcie dzieci bez zbędnych barier administracyjnych. Warto więc śledzić kolejne zmiany prawne i korzystać z nowych możliwości optymalizacji finansowej zgodnie z aktualnymi przepisami Ministerstwa Finansów.
