Codzienne zmagania przedsiębiorców i obywateli z papierową biurokracją często wydają się nie mieć końca. Czy istnieje sposób, by uprościć dostęp do informacji sądowych i przyspieszyć procedury rejestracyjne? Odpowiedzią na te wyzwania jest Program Cyfrowe Rejestry, który od 2025 roku rewolucjonizuje cyfryzację wymiaru sprawiedliwości, przynosząc realne korzyści zarówno przedsiębiorcom, jak i obywatelom Polski.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co to są Cyfrowe Rejestry i jakie zmiany wprowadzą? | Program Cyfrowe Rejestry modernizuje kluczowe rejestry sądowe i karne, upraszczając procedury i zwiększając bezpieczeństwo danych. |
| Jak integracja Cyfrowych Rejestrów z aplikacją mObywatel wpłynie na obywateli? | Umożliwi dostęp do usług rejestrowych bezpośrednio przez telefon, co skróci czas obsługi i zwiększy transparentność. |
| Jak zapewnione jest bezpieczeństwo danych w nowych systemach rejestrów po 2025 roku? | Wdrożono audyty penetracyjne oraz szyfrowanie end-to-end, a systemy korzystają z uwierzytelniania dwuskładnikowego. |
Spis treści:
Jakie są najważniejsze fakty o Programie Cyfrowe Rejestry?
Program Cyfrowe Rejestry to kompleksowa inicjatywa Ministerstwa Sprawiedliwości mająca na celu modernizację sześciu kluczowych rejestrów sądowych i karnych: Elektronicznego Krajowego Rejestru Sądowego (eKRS), Elektronicznych Ksiąg Wieczystych (EKW), Rejestru Zastawów (RZ), Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ), Krajowego Rejestru Karnego (KRK) oraz Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym (RSPTS). Projekt zatwierdzono w kwietniu 2025 roku, a jego realizacja potrwa do 2028 roku.
Kluczowym elementem programu jest integracja dostępu do wszystkich rejestrów poprzez Portal Rejestrów Sądowych, co eliminuje konieczność korzystania z wielu różnych platform. Do końca bieżącego roku zostaną wdrożone pierwsze usprawnienia, takie jak konta instytucjonalne w eKRS umożliwiające firmom samodzielne zarządzanie dokumentacją oraz Repozytorium Danych Finansowych pozwalające na cyfrowe przesyłanie sprawozdań finansowych.
Dzięki uproszczeniu procedur EKW możliwe będzie skrócenie czasu obsługi zawiadomień z pięciu dni do zaledwie 24 godzin. Ministerstwo Sprawiedliwości szacuje, że cyfryzacja pozwoli zaoszczędzić przedsiębiorcom aż do 40% czasu poświęcanego na formalności oraz zmniejszy koszty obsługi dokumentacji papierowej o około 30% w sądach.
Jakie były historyczne przyczyny powstania Programu Cyfrowe Rejestry?
W świetle rosnących wyzwań związanych z cyfryzacją usług publicznych program ten stanowi odpowiedź na problemy ujawnione już kilka lat temu. Raport Najwyższej Izby Kontroli z 2017 roku wykazał poważne niedociągnięcia w Systemie Rejestrów Państwowych (SRP), zwłaszcza w zakresie bezpieczeństwa danych osobowych oraz braku jednolitej polityki audytowej w urzędach.
Poprzednie inicjatywy cyfryzacyjne, takie jak program „Cyfrowe Sądy”, przyniosły częściową automatyzację postępowań i elektroniczne narzędzia dla sędziów, ale nie rozwiązały problemu fragmentacji systemów rejestrowych. Dzięki współpracy Ministerstwa Sprawiedliwości z Ministerstwem Cyfryzacji podpisanej w kwietniu 2025 roku planowana jest pełna integracja usług rejestrowych z aplikacją mObywatel. Obywatele już od 2026 roku będą mogli korzystać z wielu funkcji rejestrowych bezpośrednio na swoich smartfonach.
Taka strategia wynika także z globalnych trendów automatyzacji procesów administracyjnych i wykorzystania technologii blockchain dla podniesienia transparentności oraz bezpieczeństwa danych publicznych.
Jak poprzednie raporty wpłynęły na projektowanie nowych rozwiązań?
Lekcje wyniesione z raportu NIK oraz doświadczenia innych państw pozwoliły zaprojektować system oparty na nowoczesnych mechanizmach ochrony danych. Wprowadzono obowiązkowe audyty penetracyjne oraz szyfrowanie end-to-end, które minimalizują ryzyko wycieku informacji. Integracja systemów ma także wyeliminować powielanie danych, które według MS generowało aż 15% błędów w dokumentacji sądowej.
Jakie perspektywy widzą eksperci wobec Programu Cyfrowe Rejestry?
Aneta Wiewiórowska-Domagalska, wicedyrektor Departamentu Analiz i Strategii Ministerstwa Sprawiedliwości, podkreśla znaczenie zmiany podejścia do obsługi obywatela:
„Cyfryzacja rejestrów to nie tylko technologia, ale przede wszystkim zmiana filozofii obsługi obywatela. Dzięki jednolitemu portalowi i automatyzacji unikniemy powielania danych, co dziś generuje 15% błędów w dokumentacji sądowej”.
Z kolei Grzegorz Polak, dyrektor Departamentu Informatyzacji i Rejestrów Sądowych, wskazuje na zaawansowane mechanizmy zabezpieczeń:
„Nowe systemy, takie jak EKW 2.0, będą wykorzystywać uwierzytelnianie dwuskładnikowe. Każde przeglądnięcie księgi wieczystej zostanie odnotowane, co ograniczy nadużycia”.
Jednak środowiska prawnicze sygnalizują również ryzyka. Dr hab. Katarzyna Sękowska-Kozłowska ostrzega przed wzrostem zagrożeń cybernetycznych związanych z centralizacją danych:
„Integracja rejestrów zwiększa ryzyko ataków systemowych. W 2023 roku eKRS był celem ponad tysiąca incydentów miesięcznie. Bez inwestycji w sztuczną inteligencję do wykrywania anomalii skala zagrożeń może się znacznie zwiększyć”.
Jakie długoterminowe skutki przewidują specjaliści?
Eksperci wskazują, że pełna implementacja programu może przyczynić się do znacznej redukcji czasu obsługi spraw sądowych oraz poprawić jakość zarządzania danymi publicznymi. Równocześnie podkreślają konieczność ciągłego monitorowania zagrożeń cyberbezpieczeństwa oraz rozwoju narzędzi ochronnych.
W jaki sposób Program Cyfrowe Rejestry wpłynie na życie przedsiębiorców i obywateli?
Dla przedsiębiorców kluczową zmianą będzie likwidacja barier administracyjnych poprzez konta instytucjonalne w eKRS. Firmy będą mogły samodzielnie składać wnioski bez angażowania pełnomocników, co znacząco przyspieszy procesy rejestrowe oraz obniży koszty prawne.
Notariusze otrzymają możliwość elektronicznego składania dokumentów dotyczących zmian w księgach wieczystych – obecnie tylko około 12% takich zgłoszeń odbywa się online. To ułatwi obsługę klientów i ograniczy konieczność wizyt osobistych w urzędach.
Dla obywateli największą wartością będzie dostęp do wybranych usług rejestrowych za pośrednictwem aplikacji mObywatel od 2026 roku. Umożliwi to m.in. szybkie sprawdzenie statusu sprawy w Krajowym Rejestrze Karnym czy uzyskanie zaświadczeń karno-skarbowych nawet trzykrotnie szybciej niż dotychczas – czas oczekiwania skróci się z dwóch tygodni do trzech dni dzięki automatyzacji procesów.
Dodatkową innowacją jest planowane udostępnienie API dla deweloperów, co pozwoli tworzyć dedykowane aplikacje wspierające przedsiębiorców w analizie danych z rejestrów oraz integrację tych informacji z systemami księgowymi lub CRM.
Jakie praktyczne przykłady zastosowania nowych narzędzi można wskazać?
Przedsiębiorca będzie mógł szybko zweryfikować status kontrahenta lub aktualność wpisu w eKRS bez konieczności odwiedzania sądu czy kontaktu z notariuszem. Obywatele za pomocą mObywatela uzyskają natomiast dostęp do historii swoich wpisów karnych czy informacji o zastawach – wszystko to za pomocą kilku kliknięć na smartfonie.
Co oznacza Program Cyfrowe Rejestry dla przyszłości polskiego wymiaru sprawiedliwości?
Ministerstwo planuje dalsze rozszerzenia programu do 2028 roku. Wśród nich znajduje się wdrożenie EKW 2.0 – wersji umożliwiającej obywatelom samodzielne składanie wniosków o wpisy do ksiąg wieczystych bez pośrednictwa notariuszy. Ponadto powstanie nowoczesny Rejestr Zastawów oparty na technologii blockchain gwarantujący transparentność oraz niezmienność zapisów.
Mimo że cyberbezpieczeństwo pozostaje wyzwaniem wymagającym stałych inwestycji i rozwoju narzędzi ochronnych, program stanowi milowy krok ku budowie nowoczesnego państwa prawa opartego na cyfryzacji usług publicznych.
Jak zauważył minister Adam Bodnar: „Cyfrowe Rejestry to nie technologiczny kaprys, ale odpowiedź na realne potrzeby obywateli epoki cyfrowej”. To zaproszenie dla wszystkich – przedsiębiorców i obywateli – by aktywnie uczestniczyć w cyfrowej transformacji kraju budującej bardziej transparentne i efektywne państwo.
