| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Jakie są główne wyzwania amerykańskiego przemysłu obronnego? | Problemy strukturalne, opóźnienia produkcyjne, wojny celne i spadek zaufania sojuszników. |
| W jaki sposób Europa wzmacnia swój przemysł obronny? | Dzięki unijnym programom ReArm Europe i strategii EDIS, inwestycjom w nowe technologie i integracji rynków. |
| Czy współpraca transatlantycka jest zagrożona? | Istnieją scenariusze zarówno fragmentacji, jak i dalszej współpracy, zależne od politycznych decyzji USA i UE. |
Amerykański przemysł obronny od lat stanowi fundament globalnego bezpieczeństwa oraz przewodnią siłę na rynku zbrojeniowym. Jednakże w ostatnim czasie pojawiają się poważne sygnały świadczące o narastających problemach. Opóźnienia produkcyjne, rosnące napięcia handlowe oraz spadek wiarygodności sojuszniczej stawiają pod znakiem zapytania dotychczasową dominację Stanów Zjednoczonych. W tym samym czasie przemysł obronny Europy intensyfikuje działania mające na celu zwiększenie autonomii oraz konkurencyjności. Czy te zmiany otworzą przed europejskimi firmami nowe perspektywy? Analiza sytuacji wskazuje na kluczowe wyzwania dla amerykańskiego sektora oraz na rosnącą rolę inicjatyw takich jak strategia EDIS czy plan ReArm Europe, które mogą przesunąć środek ciężkości globalnej zbrojeniówki w kierunku Starego Kontynentu.
Spis treści:
Strukturalne wyzwania w amerykańskim przemyśle obronnym
Amerykański przemysł obronny stoi dziś przed szeregiem problemów wynikających z niedopasowania do dynamicznych wymagań współczesnych konfliktów. Według raportu Pentagonu z końca 2023 roku, sektor ten nie dysponuje wystarczającą elastycznością ani zdolnościami produkcyjnymi, by sprostać szybkim i masowym potrzebom wojskowym. Szczególnie widoczne jest to w segmencie zaawansowanych technologii – gdzie Chiny skracają czas wdrażania innowacji do 9 miesięcy, podczas gdy amerykańskie koncerny potrzebują średnio 16 miesięcy.
Przykładem ilustrującym te trudności jest program F-35. Mimo rekordowego budżetu Pentagonu na poziomie 895 mld USD w 2025 roku, opóźnienia dostaw osiągają nawet 13 miesięcy. Lockheed Martin wskazuje, że utrzymanie obecnego tempa produkcji wymagałoby znaczącego zwiększenia liczby dostawców podzespołów elektronicznych. To obrazowo pokazuje skalę problemów z zarządzaniem łańcuchem dostaw i produkcją.
Dodatkowo presja kosztowa stale rośnie. Inflacja powoduje wzrost kosztów pracy o ponad 18% od początku 2025 roku, a ceny surowców strategicznych – takich jak tytan czy półprzewodniki – wzrosły średnio o 34%. W efekcie marże operacyjne firm zmniejszyły się do poziomu poniżej 9%, co dodatkowo ogranicza możliwości inwestycyjne sektora.
Zmniejszenie wiarygodności USA jako sojusznika
Problemy techniczne uzupełniają czynniki polityczne. Cykliczne zmiany administracji oraz różnice w podejściu do polityki obronnej powodują niestabilność planów długoterminowych. Po zwiększeniu wydatków na Indo-Pacyfik za prezydentury Bidena nastąpiły cięcia programów współpracy z NATO za rządów Trumpa w 2025 roku. Skutkiem tego są opóźnienia w dostawach sprzętu sojusznicznego oraz szukanie przez państwa NATO alternatywnych źródeł zaopatrzenia.
To zjawisko wpływa bezpośrednio na relacje transatlantyckie – państwa europejskie coraz częściej poszukują niezależności od amerykańskich dostawców, co osłabia pozycję USA jako gwaranta bezpieczeństwa i partnera handlowego.
Unijne inicjatywy wzmacniające europejski sektor obronny
W odpowiedzi na wyzwania globalne Unia Europejska aktywnie rozwija programy mające na celu zwiększenie autonomii swojego przemysłu obronnego. Kluczową rolę odgrywa tu strategia EDIS (European Defence Industrial Strategy), przyjęta w marcu 2024 roku. Zakłada ona przeznaczenie około 1,5 mld euro na lata 2025–2027 na rozwój wspólnych projektów oraz integrację rynku zbrojeniowego UE.
Plan „ReArm Europe” to kolejna inicjatywa o ogromnym znaczeniu – przewiduje on inwestycje rzędu 800 mld euro do roku 2030 na modernizację zdolności produkcyjnych oraz rozbudowę infrastruktury obronnej w państwach członkowskich. Przykładowo, w Polsce, Szwecji i Chorwacji powstanie kilkanaście nowych fabryk amunicji i komponentów wysokiej klasy technologicznej.
Jak Europa buduje swoją niezależność obronną?
Europejski przemysł koncentruje się także na inwestycjach w nowe technologie – od systemów przeciwrakietowych po cyberbezpieczeństwo. W ramach strategii EDIS państwa członkowskie zobowiązały się do realizacji co najmniej 40% zamówień we współpracy transgranicznej oraz zwiększenia udziału europejskich dostawców do połowy wszystkich zamówień publicznych w sektorze obronnym.
Dzięki temu Europa dąży do stworzenia jednolitego ekosystemu przemysłowego zdolnego konkurować na równi z największymi światowymi graczami.
Jak europejskie firmy mogą skorzystać na zmianach?
Z punktu widzenia przedsiębiorstw branży zbrojeniowej w Europie obecna sytuacja stwarza wyjątkowe możliwości rozwoju i ekspansji. Rosnąca niepewność wokół amerykańskiego rynku otwiera drzwi do nowych kontraktów oraz nisz produktowych wymagających szybkiego reagowania i innowacyjności.
Dostosowanie strategii biznesowych do zmieniającej się rzeczywistości geopolitycznej oznacza większy nacisk na badania i rozwój (R&D) oraz dywersyfikację dostawców. Już teraz europejskie startupy zbrojeniowe notują rekordowy wzrost zainteresowania ze strony funduszy venture capital, które zwiększyły inwestycje o niemal połowę względem ubiegłego roku.
Przygotowanie na przyszłość – innowacje i adaptacja
Dobrym przykładem jest projekt nowej generacji pocisków Aster-30 Block 1NT produkowanych przez konsorcjum MBDA-Rheinmetall. Dzięki wsparciu unijnych funduszy czas produkcji skrócono o połowę do zaledwie dziewięciu miesięcy, a zdolności przechwytujące zostały znacząco rozszerzone o technologie hipersoniczne.
Tego typu przedsięwzięcia pokazują jak inwestycje w R&D przekładają się bezpośrednio na konkurencyjność europejskiego przemysłu obronnego wobec systemów takich jak amerykański Patriot, gdzie tempo produkcji pozostaje znacznie wolniejsze.
Czy istnieje miejsce na współpracę między USA a Europą?
Pomimo rosnącej konkurencji między obu regionami kwestia współpracy transatlantyckiej pozostaje otwarta. Eksperci RAND Corporation wskazują trzy możliwe scenariusze: całkowitą fragmentację rynków (40% prawdopodobieństwa), utrzymanie obecnej konwergencji przy jednoczesnej rywalizacji technologicznej (35%) lub symbiotyczny podział ról (25%), gdzie USA skupiają się na globalnym projekcie siły, a Europa koncentruje się na bezpieczeństwie kontynentalnym.
Dla Polski i innych państw UE oznacza to konieczność elastycznego podejścia – zarówno wykorzystywania unijnych funduszy inwestycyjnych (np. Europejska Inicjatywa Odstraszania), jak i utrzymywania relacji partnerskich z amerykańskimi firmami i instytucjami wojskowymi.
Potencjalne obszary synergii i komplementarności
Współpraca może obejmować wymianę technologii kosmicznych, rozwój cyberobrony czy wspólne programy modernizacji sił zbrojnych NATO. Jednocześnie konieczne będzie rozwiązanie kwestii związanych z harmonizacją standardów oraz integracją systemów operacyjnych obu stron Atlantyku.
Taka współpraca pozwoli uniknąć niepotrzebnej duplikacji wysiłków badawczo-rozwojowych oraz zapewni skuteczniejszą odpowiedź na wyzwania bezpieczeństwa XXI wieku.
Obserwowany obecnie trend wskazuje wyraźnie: chociaż amerykański przemysł obronny boryka się z poważnymi problemami strukturalnymi i politycznymi, to właśnie Europa ma szansę wykorzystać tę sytuację do budowy silnego, nowoczesnego sektora zbrojeniowego o globalnym znaczeniu. Inwestycje takie jak plan ReArm Europe czy strategia EDIS tworzą fundament pod autonomię technologiczną oraz ekonomiczną Starego Kontynentu w dziedzinie bezpieczeństwa.
Nadchodzące lata będą kluczowe dla kształtowania relacji transatlantyckich oraz pozycji Europy jako nowego lidera przemysłu obronnego. Obserwując decyzje podejmowane zarówno w Brukseli, jak i Waszyngtonie, warto śledzić te procesy jako istotny element globalnej architektury bezpieczeństwa oraz geopolitycznej równowagi sił.
