Chińska gospodarka pod presją mierzy się z najpoważniejszym sprawdzianem od dekady. PMI przemysłowy spadł poniżej kluczowego progu 50 punktów, sygnalizując kontrakcję sektora będącego dotąd lokomotywą wzrostu. Równocześnie eskalacja wojen handlowych z USA i Unią Europejską ogranicza dostęp do strategicznych rynków eksportowych. Te wyzwania, połączone ze słabnącym popytem wewnętrznym i przedłużającym się kryzysem na rynku nieruchomości, tworzą scenariusz potencjalnego zahamowania wzrostu drugiej co do wielkości gospodarki świata, co może mieć daleko idące konsekwencje dla globalnej stabilności ekonomicznej.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Jak głęboki jest kryzys produkcji w Chinach? | PMI spadł do 49,0 punktów, najniżej od 8 miesięcy, sygnalizując kontrakcję w sektorze przemysłowym |
| Które rynki eksportowe ucierpiały najbardziej? | Eksport do USA spadł o 21% przez cła sięgające 145%, podczas gdy ASEAN notuje wzrost o 20,8% |
| Jakie są prognozy wzrostu PKB na 2025? | IMF przewiduje wzrost o 4,6%, poniżej oficjalnego celu 5%, przy ryzyku dalszego spowolnienia |
Spis treści:
Produkcja przemysłowa traci impet
Oficjalny wskaźnik PMI dla przemysłu spadł w kwietniu 2025 roku do 49,0 punktów, co oznacza pierwszy sygnał kontrakcji od początku roku. To dramatyczna zmiana wobec marcowego odczytu 50,5 punktów, który sugerował stabilizację aktywności produkcyjnej. Spadek objął wszystkie kluczowe komponenty indeksu: produkcję (49,8 punktów), nowe zamówienia (49,2) oraz zatrudnienie (48,7), co wskazuje na szerokie osłabienie popytu zarówno krajowego, jak i zagranicznego.
Alternatywny wskaźnik Caixin PMI, koncentrujący się na mniejszych przedsiębiorstwach prywatnych, utrzymał się na poziomie 50,4 punktów, choć był to najsłabszy wynik od siedmiu miesięcy. Ta rozbieżność między oficjalnym PMI a indeksem Caixin odzwierciedla różny wpływ zewnętrznych szoków na duże przedsiębiorstwa państwowe oraz bardziej elastyczne firmy prywatne. Analitycy wskazują, że większe korporacje są bardziej narażone na skutki wojen handlowych ze względu na swoje udziały w eksporcie.
Mimo spadku wskaźników nastrojów, wartość dodana przemysłu wzrosła w kwietniu o 6,1% rok do roku, co choć poniżej marcowego tempa 7,7%, wciąż oznacza ekspansję. Najsilniejszą dynamikę odnotowały sektory wysokich technologii: produkcja robotów przemysłowych skoczyła o 51,5%, samochodów elektrycznych o 38,9%, a wyrobów z branży kosmicznej o 42,3%. Te dane sugerują, że chińska gospodarka pod presją zewnętrzną przyspiesza transformację w kierunku bardziej zaawansowanych technologicznie branż.
Regionalne i sektorowe różnice w tempie wzrostu
Geografia przemysłowego wzrostu ujawnia istotne dysproporcje. Przedsiębiorstwa prywatne zwiększyły produkcję o 6,7% rok do roku, podczas gdy firmy z kapitałem zagranicznym odnotowały wzrost jedynie o 3,9%. To odzwierciedla ostrożność inwestorów zagranicznych wobec narastających napięć geopolitycznych oraz ich skłonność do dywersyfikacji łańcuchów dostaw poza Chiny. Prowincje wschodnie, tradycyjnie nastawione na eksport, doświadczają większego spowolnienia niż regiony centralne i zachodnie, które czerpią korzyści z programów inwestycji infrastrukturalnych.
Analiza strukturalna produkcji przemysłowej wskazuje na postępującą bifurkację gospodarki. Podczas gdy tradycyjne branże jak tekstylia (wzrost o 2,9%) czy podstawowa metalurgia (5,8%) rozwijają się w umiarkowanym tempie, sektory przyszłości notują spektakularne wyniki. Produkcja baterii litowo-jonowych wzrosła o 67,8%, a paneli fotowoltaicznych o 44,2%, co potwierdza skuteczność państwowych programów wspierania zielonej transformacji.
Eksport w ogniu wojen handlowych
Chińska gospodarka pod presją handelną doświadcza dramatycznej restructuryzacji swoich kanałów eksportowych. Eksport do Stanów Zjednoczonych spadł w kwietniu o 21% rok do roku, co oznacza powrót do poziomów wolumenu z 2020 roku. Eskalacja taryf przez administrację amerykańską, która w szczytowym momencie osiągnęła 145% na wybrane kategorie produktów, skutecznie odcięła chińskich producentów od jednego z największych rynków konsumenckich świata.
Struktura spadku eksportu do USA ujawnia selektywny charakter uderzeń. Najbardziej ucierpiały sektory wrażliwe na wysokie cła: elektronika użytkowa (spadek o 15% miesięcznie), tekstylia i odzież (redukcja zamówień o 22%) oraz metale nieszlachetne (kontrakcja o 18%). Jednocześnie eksport produktów medycznych i farmaceutycznych wzrósł o 8,3%, co wskazuje na utrzymanie niektórych strategicznych powiązań mimo politycznych napięć.
Odpowiedzią na amerykańskie restrykcje stała się intensyfikacja współpracy handlowej z innymi regionami. Eksport do krajów ASEAN wzrósł o 20,8%, do Indii o 21,7%, a do państw Ameryki Łacińskiej o 16,2%. Ta geograficzna dywersyfikacja jest szczególnie widoczna w sektorze motoryzacyjnym, gdzie dostawy samochodów elektrycznych do Tajlandii i Wietnamu skoczyły odpowiednio o 89% i 134%.
Unia Europejska wprowadza własne bariery
Równolegle do amerykańskich działań, Unia Europejska zintensyfikowała własne środki ochronne wobec chińskiego eksportu. Wprowadzone w marcu cła wyrównawcze na samochody elektryczne w wysokości 17-38% znacząco wpłynęły na dynamikę dostaw tego strategicznego dla Chin sektora. Eksport samochodów elektrycznych do UE spadł w kwietniu o 12,4%, co stanowi pierwszy miesięczny spadek od 2022 roku.
Chińscy producenci EV, w tym liderzy rynku BYD, NIO i Xpeng, zostali zmuszeni do przyspieszenia planów lokalizacji produkcji w Europie. BYD ogłosił w maju budowę fabryki na Węgrzech o wartości 7,3 miliarda dolarów, podczas gdy NIO rozważa przejęcie niemieckiego zakładu samochodowego. Te ruchy strategiczne mają na celu ominięcie barier handlowych poprzez produkcję lokalną, ale wymagają znaczących nakładów kapitałowych i mogą osłabić konkurencyjność cenową chińskich marek.
Słabości wewnętrzne hamują ożywienie
Mimo rządowych programów stymulacyjnych, konsumpcja wewnętrzna pozostaje główną słabością chińskiej gospodarki pod presją zewnętrzną. Sprzedaż detaliczna wzrosła w kwietniu o 5,1% rok do roku, co choć lepsze od marcowego wyniku 4,8%, wciąż oznacza znaczne spowolnienie wobec średniej z lat 2015-2019 wynoszącej 8,2%. Program wymiany sprzętu gospodarstwa domowego przyniósł jedynie punktowe ożywienie: sprzedaż dużego AGD wzrosła o 38,8%, a sprzętu komputerowego o 33,5%, ale efekt ten nie rozprzestrzenił się na inne kategorie produktów.
Strukturalnym problemem pozostaje niska skłonność chińskich gospodarstw domowych do konsumpcji, która wynosi zaledwie 38% PKB wobec 60% w Stanach Zjednoczonych czy 52% w strefie euro. Przyczyny tego zjawiska są złożone i obejmują kulturowe preferencje dla oszczędzania, niepewność co do przyszłych dochodów oraz nieadekwatność systemu zabezpieczeń społecznych. Dodatkowo, wysokie zadłużenie gospodarstw domowych, które osiągnęło 187% dochodu rozporządzalnego, ogranicza przestrzeń dla zwiększenia wydatków konsumpcyjnych.
Kryzys na rynku nieruchomości pogłębia się
Sektor nieruchomości, odpowiadający za około 25% chińskiego PKB, pozostaje głównym źródłem niestabilności. Mimo wprowadzenia programów państwowego wykupu niesprzedanych mieszkań o wartości 500 miliardów juanów, rynek nie wykazuje oznak stabilizacji. Wolumen sprzedaży mieszkań spadł w kwietniu o 28,2% rok do roku, a średnie ceny metrów kwadratowych obniżyły się o 4,7% w ujęciu rocznym.
Agencja Fitch Ratings prognozuje dalsze pogorszenie sytuacji, przewidując spadek wolumenu sprzedaży o 10% w całym 2025 roku oraz redukcję średnich cen o 5%. Wskaźnik pustostanów ma wzrosnąć do 25%, co oznaczałoby najwyższy poziom w historii współczesnych Chin. Kryzys ten wywiera efekt domina na około 40 powiązanych branż, od produkcji stali i cementu po usługi finansowe i projektowe.
Problemy największych deweloperów, w tym Evergrande i Country Garden, wciąż nie zostały w pełni rozwiązane. Ich zadłużenie przekracza łącznie 800 miliardów juanów, a proces restrukturyzacji może potrwać kolejne 2-3 lata. To utrzymuje niepewność na rynku i zniechęca potencjalnych nabywców do dokonywania zakupów, przedłużając tym samym kryzys.
Rządowe działania antykryzysowe
Ludowy Bank Chin (PBOC) zintensyfikował działania wspierające gospodarkę, obniżając w maju stopy procentowe do historycznych minimów. Stopa LPR dla kredytów jednorocznych spadła do 3,0%, a stopa pięcioletnia stosowana głównie dla hipotek do 3,5%. To już czwarta obniżka w ciągu roku, łącznie o 40 punktów bazowych, co ma zachęcić przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe do zwiększenia zadłużenia i inwestycji.
Jednak efektywność polityki monetarnej jest ograniczona przez strukturalne problemy sektora bankowego. Współczynnik pokrycia płynności (LCR) osiągnął 145%, znacznie powyżej wymaganego minimum 100%, co wskazuje na nadpłynność systemu. Jednocześnie banki pozostają ostrożne w udzielaniu kredytów małym i średnim przedsiębiorstwom, które są najbardziej potrzebujące finansowania zewnętrznego.
Rząd centralny uruchomił również program emisji obligacji municypalnych o wartości 2 bilionów juanów, mający finansować projekty infrastrukturalne i programy społeczne na poziomie lokalnym. Te środki mają zostać przeznaczone przede wszystkim na modernizację infrastruktury kolejowej w regionach zachodnich, budowę sieci ładowania pojazdów elektrycznych oraz rozbudowę systemów edukacji cyfrowej.
Strategia podwójnej cyrkulacji w praktyce
Pekin przyspiesza implementację strategii „podwójnej cyrkulacji”, mającej równoważyć rozwój rynku wewnętrznego z utrzymaniem międzynarodowej konkurencyjności. W pierwszym kwartale 2025 roku inwestycje w infrastrukturę wysokich technologii wzrosły o 14% rok do roku, a wydatki na badania i rozwój osiągnęły 3,1% PKB, najwyższy poziom w historii. Import zaawansowanych technologii z Unii Europejskiej zwiększył się o 12%, co wskazuje na kontynuację współpracy technologicznej mimo napięć handlowych.
Kluczowym elementem tej strategii jest redukcja zależności od importu w strategicznych sektorach. Wskaźnik samowystarczalności w produkcji półprzewodników wzrósł do 31% z 18% w 2022 roku, choć wciąż pozostaje daleko od docelowych 70% do 2030 roku. Podobnie w sektorze sztucznej inteligencji, gdzie chińskie firmy ograniczyły dependencję od amerykańskich chipów poprzez rozwój własnych rozwiązań opartych na architekturach ARM.
Scenariusze rozwoju i prognozy
Międzynarodowy Fundusz Walutowy obniżył w maju prognozę wzrostu chińskiego PKB na 2025 rok do 4,6% z wcześniejszych 4,8%, co stawia pod znakiem zapytania realizację oficjalnego celu wzrostu „około 5%”. Ta rewizja odzwierciedla obawy co do trwałości obecnych napięć handlowych oraz ograniczonej skuteczności dotychczasowych środków stymulacyjnych. Każdy dodatkowy 10-procentowy wzrost ceł amerykańskich może obniżyć wzrost gospodarczy o kolejne 0,3 punktu procentowego.
W najbardziej prawdopodobnym scenariuzu, chińska gospodarka pod presją będzie balansować między spowolnieniem a stagnacją w drugiej połowie 2025 roku. Kluczowe znaczenie będą miały wyniki rozpoczętych w czerwcu rozmów między Pekinem a Waszyngtonem dotyczących częściowego zniesienia ceł w zamian za gwarancje w zakresie praw własności intelektualnej. Postęp w tych negocjacjach może zdecydować o tym, czy gospodarka uniknie głębszej recesji.
Ryzyko dalszego pogorszenia sytuacji wzrasta wraz z możliwością eskalacji konfliktu na innych frontach. Wprowadzenie przez UE dodatkowych restrykcji w sektorze technologicznym lub rozszerzenie amerykańskich sankcji na sektor usług finansowych mogłoby doprowadzić do spadku PKB poniżej 4%. Z drugiej strony, przełom w negocjacjach handlowych i skuteczna implementacja programów stymulacji krajowej mogłyby podnieść wzrost do 5,2-5,5%.
Implikacje globalne spowolnienia
Spowolnienie chińskiej gospodarki ma daleko idące konsekwencje dla globalnej stabilności. Jako drugi co do wielkości rynek konsumencki świata i największy eksporter, Chiny odgrywają kluczową rolę w międzynarodowych łańcuchach dostaw. Zmniejszenie chińskiego popytu na surowce już wpływa na gospodarki eksportujące metale i energię – ceny miedzi spadły o 8,3% od początku maja, a ropy naftowej o 5,7%.
Dla Polski i innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej, spowolnienie w Chinach oznacza ograniczenie możliwości eksportowych w sektorach rolno-spożywczym i maszynowym. Jednocześnie może to przynieść korzyści w postaci tańszych importowanych komponentów elektronicznych i towarów konsumenckich, co może obniżyć presję inflacyjną w tych regionach.
Meta description: Chińska gospodarka pod presją: PMI spadł poniżej 50 pkt, eksport do USA o 21% w dół. Analizujemy 5 kluczowych zagrożeń dla wzrostu w 2025 roku.
