Reforma podatkowa w Chile na rok 2025 została wstrzymana – taką decyzję ogłosił minister finansów Mario Marcel w kwietniu 2025 roku. Planowana zmiana zakładała obniżenie podatku korporacyjnego przy jednoczesnym podniesieniu opodatkowania najbogatszych, jednak brak wsparcia politycznego doprowadził do jej odroczenia na czas nieokreślony. Ta decyzja ma istotne konsekwencje dla gospodarki Chile, zwłaszcza sektora małych i średnich przedsiębiorstw, a także wpływa na relacje międzynarodowe, w tym na polskie inwestycje w chilijskim górnictwie.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Jakie były przyczyny odroczenia reformy podatkowej w Chile w 2025 roku? | Brak szerokiego poparcia politycznego oraz opór wobec podwyżek podatków dla najbogatszych. |
| Jaki jest wpływ decyzji o niepodnoszeniu podatków dla najbogatszych na gospodarkę Chile? | Utrzymanie konkurencyjności firm, ale ryzyko pogłębienia nierówności społecznych i trudności z finansowaniem programów społecznych. |
| Jakie są skutki zawieszenia reformy podatkowej dla polskich inwestycji w chilijskim sektorze górniczym? | Zachowanie korzystnych warunków podatkowych dla polskiej firmy KGHM oraz stabilizacja inwestycji w kopalni Sierra Gorda. |
Spis treści:
Jak wygląda historyczny kontekst reformy podatkowej w Chile?
W świetle ostatnich wydarzeń warto przypomnieć, że system podatkowy Chile jest wynikiem długotrwałego procesu kształtowania się polityki fiskalnej. Za czasów dyktatury Augusto Pinocheta (1973–1990) obowiązywały niskie stawki podatkowe – podatek korporacyjny wynosił 20%, a najwyższa stawka podatku dochodowego od osób fizycznych sięgała 45%. System ten faworyzował bogatych, pozwalając im na odraczanie płacenia podatków poprzez zatrzymywanie zysków w firmach, co pogłębiało nierówności ekonomiczne.
W 2014 roku rząd Michelle Bachelet przeprowadził znaczącą reformę, która miała na celu zmniejszenie tych nierówności. Reforma ta podniosła podatek korporacyjny do 27% i zmieniła sposób rozliczania zysków zatrzymanych przez firmy. W efekcie zwiększyła wpływy do budżetu o około 3% PKB oraz podniosła obciążenia fiskalne najbogatszych. Jednakże system nadal umożliwiał pewne ulgi i odroczenia, co stanowiło punkt wyjścia do kolejnych propozycji reform.
Jakie zmiany przewidywała propozycja reformy podatkowej z 2022 roku?
Projekt reformy przedłożony przez prezydenta Gabriela Borica zakładał zwiększenie dochodów państwa o około 3,6% PKB poprzez kompleksową zmianę systemu podatkowego. Kluczowe elementy obejmowały podniesienie stawek podatku dochodowego od osób fizycznych dla najbogatszych, wprowadzenie nowego rocznego podatku majątkowego na poziomie 1,8% dla aktywów powyżej 5 milionów dolarów oraz tzw. podatek antyodraczający – roczny podatek od zatrzymanych zysków firm wynoszący 0,55%.
Jednocześnie planowano obniżenie podstawowej stawki podatku korporacyjnego z 27% do 24%, rekompensując to wyższymi opodatkowaniami pierwszego wypłacanego dywidendy. Reforma miała służyć finansowaniu rozbudowy programów społecznych i zmniejszeniu nierówności ekonomicznych.
Dlaczego reforma spotkała się z oporem i została odrzucona?
Projekt napotkał silny sprzeciw ze strony środowisk biznesowych i części polityków centroprawicy. Krytykowano go za ryzyko osłabienia konkurencyjności przedsiębiorstw oraz potencjalne negatywne skutki dla inwestycji zagranicznych. W marcu 2023 roku izba deputowanych odrzuciła ustawę głosami 73 do 71, co oznaczało konieczność oczekiwania minimum roku przed ponownym zgłoszeniem projektu.
Co oznacza decyzja o odroczeniu reformy na rok 2025?
W kwietniu 2025 roku minister finansów Mario Marcel poinformował o nieokreślonym zawieszeniu reformy z powodu braku wystarczającego poparcia politycznego. Pozostają więc obowiązujące stawki: podatek korporacyjny na poziomie 27% oraz najwyższa stawka PIT wynosząca około 40%, które miały być utrzymane do końca bieżącego roku fiskalnego.
Jakie działania podejmie rząd wobec małych i średnich przedsiębiorstw oraz sektora górniczego?
Mimo zawieszenia głównych elementów reformy rząd planuje realizację ulg i uproszczeń podatkowych dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Będzie to miało na celu wsparcie tej ważnej grupy gospodarczej oraz przeciwdziałanie negatywnym skutkom ewentualnych napięć fiskalnych.
Dodatkowo kontynuowane będą prace nad nowym modelem opodatkowania sektora górniczego, który przewiduje połączenie stałego podatku procentowego od sprzedaży miedzi (1%) z dodatkowym opodatkowaniem opartym na zyskach kopalń. Został też ustalony limit całkowitego obciążenia fiskalnego dla kopalń o niskiej wydajności na poziomie 50%, co odpowiada oczekiwaniom inwestorów zagranicznych, m.in. polskiej spółki KGHM.
Jaki jest wpływ zawieszenia reformy na gospodarkę i społeczeństwo Chile?
Z punktu widzenia polityki fiskalnej, rezygnacja z podwyżek podatków na rzecz najbogatszych oznacza utrzymanie stabilności krótkoterminowej gospodarki oraz zachowanie atrakcyjności inwestycyjnej kraju. Jednakże pojawia się ryzyko ograniczonego finansowania rozbudowy programów socjalnych i dalszego utrzymywania się wysokich nierówności ekonomicznych – obecnie top 1% populacji posiada około 33% majątku narodowego.
Chile stoi przed wyzwaniem konsolidacji fiskalnej i zarządzania długiem publicznym, który osiągnął szczytowy poziom około 37% PKB w 2023 roku. Agencje ratingowe, takie jak S&P, doceniły jednak wysiłki rządu w zakresie dyscypliny budżetowej, nadając krajowi stabilną ocenę kredytową mimo politycznych perturbacji.
Jak mogą się rozwinąć społeczne konsekwencje braku reformy?
Zawieszenie reformy może nasilić napięcia społeczne podobne do tych z lat poprzednich protestów antyrządowych. Brak postępu w walce z nierównościami może prowadzić do dalszego niezadowolenia obywateli domagających się sprawiedliwości społecznej i lepszego dostępu do usług publicznych.
Jak decyzja o reformie wpływa na polskie inwestycje i relacje międzynarodowe?
Dla Polski szczególne znaczenie ma sytuacja polskiej firmy KGHM, która jest jednym z największych zagranicznych inwestorów w chilijskim sektorze górniczym. Kopalnia Sierra Gorda odpowiada za około 4% produkcji miedzi kraju i generuje istotne przychody dla polskiego koncernu.
Początkowo planowany podatek od sprzedaży miedzi na poziomie aż 3% groził obniżeniem rentowności kopalni. Po interwencji polskich władz ustalono kompromisowy model fiskalny obejmujący niższą stawkę (1%) oraz limit całkowitego obciążenia fiskalnego, co zapewnia stabilność inwestycji do co najmniej końca dekady.
Dodatkowo Chile pozostaje ważnym partnerem handlowym Polski w Ameryce Południowej – obowiązująca od 2003 roku umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania ułatwia wymianę handlową wartą ok. 650 milionów dolarów rocznie. Zawieszenie kontrowersyjnej reformy redukuje ryzyko komplikacji prawno-podatkowych dla polskich przedsiębiorstw działających na chilijskim rynku.
Co to oznacza dla przyszłości gospodarczej i społecznej Chile?
Zawieszenie reformy podatkowej wskazuje na trudności związane z budowaniem konsensusu politycznego wokół ambitnych zmian fiskalnych. Oznacza to konieczność poszukiwania bardziej kompromisowych rozwiązań balansujących między potrzebą wzrostu gospodarczego a oczekiwaniami społecznymi dotyczącymi sprawiedliwości i redukcji nierówności.
Dla Polski natomiast sytuacja ta potwierdza znaczenie aktywnej dyplomacji ekonomicznej oraz elastycznego podejścia do ochrony strategicznych interesów zagranicznych firm, zwłaszcza w sektorach surowcowych wymagających stabilnych ram prawno-podatkowych.
Reforma podatkowa w Chile pozostaje więc tematem otwartym – jej przyszłość zależy zarówno od dynamiki politycznej wewnątrz kraju, jak i globalnych trendów gospodarczych oraz presji społecznej na bardziej sprawiedliwy system fiskalny.
