Kwestia bezumownego korzystania z kapitału stała się gorącym tematem w Polsce od czasu wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie Państwa Dziubak C-260/18. Ten wyrok miał ogromny wpływ na orzecznictwo polskich sądów, które coraz częściej stwierdzają nieważność umów kredytowych zawartych przez frankowiczów. W rezultacie, kredytobiorcy z frankowymi kredytami zyskują przewagę w sporach sądowych z bankami. Dane zebrane przez kancelarie frankowe pokazują, że frankowicze wygrywają około 97% takich spraw.
Spis treści:
Skala działań banków
Prawnicy z kancelarii frankowych zauważają, że skala działań podejmowanych przez banki w przypadku pozwów frankowiczów staje się coraz większa. W rezultacie, liczba rozstrzyganych przez sądy spraw znacząco wzrosła od momentu wydania czerwcowego wyroku TSUE. Dane przedstawione przez kancelarię wskazują, że z minimum 181 spraw, w których udało się dotrzeć, frankowicze wygrali aż 175 razy. Tylko w 6 przypadkach sądy I instancji przyznały rację bankom. Co więcej, w co najmniej 2 sprawach, w których banki zgłaszały roszczenie z tytułu bezumownego korzystania z kapitału, zakończyło się to korzystnym wyrokiem dla frankowiczów.
Wyrok TSUE i jego konsekwencje
Wyrok TSUE z 2019 roku w sprawie Państwa Dziubak C-260/18 miał ogromny wpływ na kształtowanie się orzecznictwa dotyczącego polskich frankowiczów. Trybunał jednoznacznie wskazał, że umowy kredytowe zawarte przez kredytobiorców nie są ważne, co doprowadziło do stwierdzenia nieważności umowy kredytowej przez sądy powszechne. Wyrok ten skłonił banki do podniesienia narracji w mediach, że jeżeli sądy będą masowo stwierdzać nieważność umów kredytowych, banki będą pozywać swoich klientów o roszczenie z tytułu bezumownego korzystania z kapitału.
Bezumowne korzystanie z kapitału
Zagadnienie roszczeń związanych z bezumownym korzystaniem z kapitału zostało rozstrzygnięte przez TSUE w wyroku z 15 czerwca 2023 r. w sprawie C-520/21. Trybunał jednoznacznie stwierdził, że bankom nie przysługuje żadne dodatkowe świadczenie poza zwrotem otrzymanego kapitału. Warto zauważyć, że termin przedawnienia roszczeń banków wynosi trzy lata. Banki, pozywając swoich klientów, próbują się bronić przed przedawnieniem roszczeń, które jeszcze nie upłynęły.
Oczekiwania co do rozstrzygnięcia TSUE
Wszystkie strony zainteresowane w sprawie bezumownego korzystania z kapitału czekają na kolejne rozstrzygnięcie TSUE w sprawie C-140/22, które dotyczy przedawnienia roszczeń banków. Prawnicy wyjaśniają, że oczekuje się, iż Trybunał wyda wyrok jednoznaczny, aby sądy krajowe miały jasne wytyczne do orzekania. Zarzut przedawnienia jest jednym z kluczowych argumentów obronnych konsumentów w pozwach składanych przez banki. Rozstrzygnięcie TSUE będzie miało ogromne znaczenie dla tysięcy frankowiczów walczących w sądach o swoje prawa.
Skutki dla banków
Banki dokonały analizy skutków unieważnienia umów po wyroku TSUE. Przeprowadzono symulację dwóch scenariuszy: referencyjnego i szokowego. Przyjęto założenie, że jedna czwarta frankowiczów zawrze ugodę, a trzy czwarte złoży pozew. W przypadku proporcji 25/75, szacowana skumulowana wartość brakujących rezerw na ryzyko prawne wynosi około 58 mld zł. Wariant referencyjny zakłada równomierne rozłożenie kosztów związanych z CHF w latach 2023-2025, wynoszących po 19,33 mld zł rocznie. Wariant szokowy przewiduje skumulowanie rezerw w 2023 roku w wysokości 25 mld zł, a w 2024 roku wartość rezerw wyniesie 20 mld zł, a w 2025 roku – 13 mld zł.
Ugody z frankowiczami
Centrum Mediacji Sądu Polubownego przy Komisji Nadzoru Finansowego zakończyło 50 548 postępowań mediacyjnych dotyczących sporów związanych z umowami o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty. Z tego 37 363 przypadki zakończyły się porozumieniem. Liczba kredytów mieszkaniowych we frankach szwajcarskich spadła z 282,7 tys. w maju do 277,6 tys. pod koniec czerwca 2023 roku. W porównaniu do roku poprzedniego, liczba ta zmniejszyła się o 75,9 tysiąca.
Podsumowanie
Wniosek wynikający z analizy danych i wyroków sądów jest jednoznaczny – frankowicze wygrywają z bankami w sprawach o bezumowne korzystanie z kapitału. Wyrok TSUE w sprawie Państwa Dziubak C-260/18 miał ogromny wpływ na kształtowanie się orzecznictwa w tej kwestii i stwierdził nieważność umów kredytowych zawartych przez frankowiczów. Najważniejszym argumentem obronnym konsumentów w tych sprawach jest zarzut przedawnienia roszczeń banków. Oczekuje się kolejnego wyroku TSUE w sprawie C-140/22, który może dostarczyć jasnych wytycznych dla sądów krajowych. Banki muszą również przygotować się na skutki finansowe wynikające z unieważnienia umów i ewentualnych ugód z frankowiczami.
