Bank BPH SA, niegdyś trzeci największy bank w Polsce, przeszedł znaczące zmiany w ostatniej dekadzie, które drastycznie zmieniły jego pozycję na rynku. Utrzymuje się głównie dzięki wsparciu finansowemu ze strony amerykańskiego koncernu General Electric, po tym jak zdecydował się zakończyć oferowanie nowych produktów finansowych, skupiając się wyłącznie na obsłudze istniejących kredytów hipotecznych. Znaczna część tych kredytów to tzw. kredyty frankowe, które okazały się być wyjątkowo problematyczne zarówno dla banku, jak i dla kredytobiorców. W kontekście rosnących kosztów związanych z obsługą i obroną prawną tych kredytów, wyniki finansowe Banku BPH pogorszyły się drastycznie, osiągając rekordowe straty w ostatnich latach.
Począwszy od pytań o przyszłość banku, a kończąc na masowym kwestionowaniu ważności umów kredytowych, sytuacja frankowiczów staje się coraz bardziej niepewna. Bank stara się utrzymać na powierzchni, ale ciągłe wsparcie ze strony właściciela już nie wystarcza, aby utrzymać go w stabilności. W obliczu rosnącego ryzyka bankowego, kredytobiorcy oraz eksperci zastanawiają się nad przyszłością Banku BPH i możliwościami prawnych zabezpieczeń dla frankowiczów. Przed nami próba zrozumienia głębi tych problemów oraz ich wpływu na poszczególne strony jak również na cały system bankowy.
Spis treści:
Historia Banku BPH S.A.
Podział banku w 2005 roku
Bank BPH S.A., który przez długi czas był jednym z czołowych banków w Polsce, przeszedł znaczące zmiany w 2005 roku. Kluczowym momentem dla banku było przejęcie jego strategicznego inwestora przez UniCredit, co zapoczątkowało szereg restrukturyzacji. Zaczął się od podziału banku: większość jego aktywów została włączona do Pekao S.A., natomiast pozostała część sprzedana amerykańskiemu GE Money. Ta restrukturyzacja miała znaczący wpływ na dalsze losy banku, kierując jego działalność na zupełnie nowe tory.
Fuzje i przejęcia w latach następnych
Kolejne lata przyniosły dalsze fuzje i przejęcia. W 2009 roku pozostała część Banku BPH została połączona z GE Money Bank. Ta operacja doprowadziła do konsolidacji działalności pod egidą jednej marki. W 2017 roku nastąpił kolejny przełom, gdy aktywa operacyjne połączonych instytucji zostały sprzedane Alior Bankowi. Pomimo zmian właścicielskich i rebrandingu, Bank BPH S.A. zachował odrębność w postaci zarządzania pozostałym portfelem kredytów hipotecznych, których znacząca część to kredyty frankowe.
Kryzys związany z kredytami frankowymi
Charakterystyka kredytów frankowych w portfelu BPH
Kredyty frankowe zaczęły dominować w portfelu BPH w okresie po fuzji z GE Money Bank. Są to przede wszystkim kredyty hipoteczne indeksowane lub denominowane w frankach szwajcarskich. Oprócz wysokiego ryzyka walutowego, tego rodzaju kredyty charakteryzują się również zmiennością rat, co stanowi dodatkowe obciążenie dla kredytobiorców. Niemal wyłączna koncentracja na obsłudze tego typu produktów wpłynęła na znaczące zwiększenie ryzyka operacyjnego banku.
Skutki orzeczeń sądowych dla banku
Seria orzeczeń sądowych, zwłaszcza te wynikające ze spraw z TSUE i uchwały Sądu Najwyższego, znacząco wpłynęły na sytuację finansową Banku BPH S.A. Wiele z umów kredytowych frankowych zostało uznanych za nieważne, generując dla banku znaczne koszty prawne i obowiązek zwrotu środków kredytobiorcom. Prowadzi to do jeszcze większych strat i problemów w stabilności finansowej banku.
Wzrost kosztów obsługi prawnej
Kolejnym problemem dla Banku BPH jest wzrost kosztów obsługi prawnej spowodowany licznie napływającymi pozwami od kredytobiorców. Tylko w 2023 roku koszty ryzyka prawnego związanego z kredytami w CHF wzrosły do ponad 5,6 mld zł. To ogromne obciążenie dla banku, które może wpływać na jego dalszą działalność i potencjalną zdolność do kontynuacji operacji.
Wpływ na kredytobiorców
Ryzyko utraty nadpłaconych środków
Zagrożenie utraty nadpłaconych środków przez frankowiczów w Banku BPH jest obecnie jednym z najpilniejszych problemów, z którym borykają się kredytobiorcy. W obliczu potencjalnej niewypłacalności banku, wiele osób, które spłaciły więcej niż wartość przyznanego im kredytu, mogą stać się ofiarami bezpowrotnej straty nadpłaty. W scenariuszu ogłoszenia upadłości przez bank, kredytobiorcy mogliby odzyskać co najwyżej niewielki procent nadpłaconych kwot, co stanowi ogromne ryzyko, zwłaszcza dla osób, które skoncentrowały swoje życiowe oszczędności w spłacie kredytu hipotecznego.
Sposoby ochrony praw kredytobiorców
Frankowicze, obawiając się skutków kryzysu Banku BPH, powinni niezwłocznie podjąć kroki mające na celu ochronę swoich finansów. Jednym z najskuteczniejszych mechanizmów jest staranie się o zawieszenie obowiązku spłaty rat kredytowych na czas trwania procesu sądowego. Sąd zwykle aprobuje takie zabezpieczenia, jeśli suma dotychczas spłaconych rat przekracza sumę główną kredytu.
Dodatkowo, kredytobiorcy powinni jak najszybciej zabiegać o uzyskanie prawomocnego wyroku potwierdzającego nieważność umowy kredytowej. W tym kontekście ubieganie się o odpowiednie zabezpieczenie sądowe może znacznie przyspieszyć egzekucję wyroków i tym samym zwrot nadpłaconych środków, co jest kluczowe w sytuacji, gdy każdy dzień zwłoki ogranicza szanse na odzyskanie pieniędzy.
Opcje prawne w przypadku upadłości banku
W przypadku ogłoszenia upadłości przez Bank BPH, frankowicze nie pozostają bez opcji prawnych. Procesy dotyczące nieważności umowy kredytowej mogą być kontynuowane z udziałem syndyka masy upadłościowej. Co więcej, historyczne przypadki, jak restrukturyzacja Getin Noble Banku, pokazały, że upadłość banku nie przeszkadza w uzyskaniu korzystnych wyroków sądowych. Mimo że postępowania mogą się wydłużyć, występuje także możliwość, że bank zrezygnuje z apelacji, co może skrócić proces prawny.
Prognozy i przyszłość Banku BPH
Wpływ wsparcia od General Electric
Oprócz kryzysów prawnych i finansowych, przyszłość Banku BPH SA jest silnie związana z decyzjami jego głównego akcjonariusza, koncernu General Electric. Firmie tej udało się dotychczas zapobiec bankructwu BPH dzięki regularnym iniekcjom finansowym, które tylko w ubiegłym roku wyniosły około 7 miliardów złotych. O ile te środki pomogły utrzymać bank na powierzchni, to jednak nie rozwiązały głębszych problemów strukturalnych i operacyjnych, z którymi bank się zmaga.
Scenariusze dla przyszłości banku
Analizując dalsze losy Banku BPH, można wyróżnić kilka możliwych scenariuszy. Najbardziej optymistyczny zakłada, że kontynuacja wsparcia finansowego od General Electric pozwoli na stopniową sanację i powrót do stabilności finansowej. Alternatywnie, ciągła presja finansowa i prawna może zmusić GE do reconsideracji swojego zaangażowania, co potencjalnie może doprowadzić do sprzedaży banku lub jego likwidacji. W każdym z tych przypadków kredytobiorcy powinni pozostać czujni i chronić swoje prawa, aby maksymalnie zabezpieczyć swoje finanse przed nieprzewidywalnymi zwrotami akcji.
Podsumowanie
W obliczu przedstawionych problemów finansowych Banku BPH SA, sytuacja dla kredytobiorców, zwłaszcza tych z kredytami indeksowanymi do franka szwajcarskiego, wydaje się być pełna niepewności. Kluczowym zagadnieniem jest ryzyko prawne związane z kredytami, które generuje znaczące koszty oraz potencjalne straty dla banku, jak i jego klientów. Kredytobiorcy powinni rozważyć skorzystanie ze środków ochrony prawnej takich jak zawieszenie spłaty kredytów na czas trwania procesów sądowych.
Również z perspektywy strategicznej pomoc ekonomiczna ze strony amerykańskiego koncernu General Electric, choć była dotychczas znacząca, może nie być pewna na dłuższą metę. Specjalne środki ostrożności i aktywne poszukiwanie prawnych środków obrony przez kredytobiorców wydają się być rozsądnym krokiem w obecnej sytuacji rynkowej.
Na koniec, warto zaznaczyć, że mimo trudności finansowych Banku BPH SA, upadłość banku nie przekreśla możliwości wygranych spraw sądowych dla kredytobiorców. Doświadczenia związane z upadłością Getin Noble Bank wskazują, że procesy w przypadku nieważności umowy kredytowej mogą być kontynuowane z udziałem syndyka masy upadłościowej, co daje pewne nadzieje kredytobiorcom na korzystne rozwiązanie ich spraw.
