Sprawa TSUE C-348/23 dotyczy w ogólnym kontekście nieważności umów o kredyt waloryzowany do franka szwajcarskiego. Kredyty te w Polsce były szeroko stosowane, jednakże sądy powszechne jednogłośnie przyznają, że naruszają one obowiązujące prawo.
Mimo że istnieje ogólny konsensus dotyczący nieważności tych umów, to wiele szczegółowych kwestii nadal pozostaje nierozstrzygniętych.
Jedną z takich kwestii jest liczenie odsetek ustawowych należnych kredytobiorcom po stwierdzeniu nieważności umowy.
Dlatego też Wydział Frankowy SO w Warszawie skierował do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania prejudycjalne, które mają rozstrzygnąć ten problem.
Spis treści:
Liczenie odsetek dla frankowiczów
Zgodnie z opiniami ekspertów od spraw frankowych, odsetki należne frankowiczom powinny być liczone najpóźniej od następnego dnia po doręczeniu bankowi pozwu.
Przepisy kodeksu cywilnego mówią, że jeśli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia.
Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie została oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości sumy stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych.
Należy jednak zauważyć, że jeśli wierzytelność jest oprocentowana według wyższej stopy, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.
Odsetki ustawowe są ważną instytucją prawa cywilnego. Z jednej strony, motywują dłużnika do szybszego spełnienia świadczenia i zaniechania przedłużania postępowania.
Z drugiej strony, stanowią rekompensatę dla wierzyciela, czyli frankowicza, za oczekiwanie na spełnienie świadczenia oraz czasowy brak możliwości skorzystania z należnych mu środków.
Kontrowersje dotyczące świadczenia woli i liczenia odsetek
Niektóre sądy mają odmienne stanowisko w kwestii liczenia odsetek dla frankowiczów. Problem wynika z interpretacji uchwały III CZP 6/21, która stwierdza, że umowa frankowa jest nieważna dopiero w momencie, w którym sąd poinformuje frankowicza o skutkach nieważności umowy, a frankowicz złoży przed sądem oświadczenie o pełnej świadomości tych skutków. To prowadzi do założenia, że opóźnienie banku powstaje dopiero od chwili złożenia tego oświadczenia.
Według prawników reprezentujących frankowiczów w sądach, takie założenie jest niedopuszczalne, ponieważ ogranicza prawa konsumentów. Oświadczenie frankowicza nie powinno wpływać na wymagalność roszczeń kredytobiorcy. Przede wszystkim, obowiązek pouczenia i odebrania oświadczenia nie może wpływać na wymagalność roszczenia.
Nawet jeśli konsument złożył oświadczenie w sądzie, powinien mieć prawo do odsetek za okres poprzedzający złożenie oświadczenia. Dodatkowo, termin wymagalności roszczenia powinien być przewidywalny dla obu stron sporu, co w obecnej sytuacji zależy od decyzji sądu.
Pytania prejudycjalne skierowane do TSUE
Sąd Okręgowy w Warszawie skierował do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania w sprawie C-348/23 dotyczące zasadności składania przez konsumentów dodatkowych oświadczeń o świadomości skutków nieważności umowy oraz sposobu liczenia odsetek za opóźnienie należnych kredytobiorcom.
Pytania te mają ustalić, czy przepisy dyrektywy Rady 93/13/EWG stanowią przeszkodę dla wykładni krajowych przepisów, które wymagają od konsumentów składania oświadczeń w sądzie w celu skutecznego dochodzenia roszczeń wynikających z nieważności umowy oraz zwrotu nienależnych świadczeń.
W opinii ekspertów, zgoda konsumenta na utrzymanie w mocy nieuczciwych warunków umownych oraz zwrot nienależnych świadczeń nie powinna wpływać na wymagalność roszczeń kredytobiorcy. Ochrona konsumentów powinna być bezwarunkowa i niezależna od decyzji danego konsumenta.
Podsumowanie
Sprawa TSUE C-348/23 jest istotna dla frankowiczów w Polsce, którzy zaciągnęli kredyty waloryzowane do franka szwajcarskiego. Pytania prejudycjalne skierowane do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej mają rozstrzygnąć kwestie dotyczące liczenia odsetek i składania oświadczeń przez konsumentów. Ostateczne rozstrzygnięcie sprawy przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wpłynie na prawa i ochronę frankowiczów w Polsce.
