Wakacje kredytowe, które były dostępne dla kredytobiorców w latach 2022 i 2023, miały na celu złagodzenie skutków gwałtownego wzrostu stóp procentowych. Rząd zdecydował się na tę formę wsparcia, umożliwiając zawieszenie płatności aż ośmiu rat kredytowych. Jednak teraz pojawiają się pytania, czy wakacje kredytowe zostaną przedłużone po 2023 roku. W tej analizie przyjrzymy się różnym aspektom tej kwestii.
Spis treści:
Zainteresowanie wakacjami kredytowymi
Okazuje się, że wakacje kredytowe cieszyły się dużym zainteresowaniem wśród kredytobiorców. Dane wskazują, że prawie 1,95 miliona osób skorzystało z tego programu. W sumie zostało objętych zawieszeniem rat 1,144 miliona umów hipotecznych o wartości 283 miliardów złotych. Oznacza to, że 58% wszystkich umów i 70% wartości tych kredytów skorzystało z możliwości wakacji kredytowych.
Perspektywy przedłużenia wakacji kredytowych
Początkowo rząd zapewniał, że wakacje kredytowe zakończą się w 2023 roku. Jednak w ostatnich miesiącach pojawiły się sygnały sugerujące możliwość przedłużenia programu także na rok 2024. Decyzja w tej sprawie jeszcze nie została podjęta, ale premier Mateusz Morawiecki zapowiedział, że do połowy września wszystko zostanie wyjaśnione.
Według informatorów z kręgów rządowych, istnieje duże prawdopodobieństwo, że wakacje kredytowe zostaną przedłużone na 2024 rok, ale będą obowiązywać tylko przez pierwszą połowę roku, czyli do końca czerwca. Nie jest jeszcze ustalone, ile rat kredytowych będą mogli zawiesić kredytobiorcy – czy będą to dwie czy cztery raty.
Kryterium dochodowe a wakacje kredytowe
W przypadku ewentualnego przedłużenia wakacji kredytowych, pojawi się kryterium dochodowe, które wyeliminuje z programu wsparcia najzamożniejsze osoby.Wprawdzie to ograniczenie spowoduje, że nie wszyscy będą mogli skorzystać z wakacji kredytowych, jednak przeszło 90% kredytobiorców wciąż będzie uprawnionych do tego wsparcia.
Takie rozwiązanie ma na celu skierowanie pomocy tylko do tych osób, które faktycznie jej potrzebują. W przeciwnym razie, korzyści z programu trafiałyby do najzamożniejszych osób, kosztem banków oraz innych klientów, w tym tych o niższych dochodach.
Koszt dla sektora bankowego
Przedłużenie wakacji kredytowych na 2024 rok wiąże się oczywiście z kosztami dla sektora bankowego. W ubiegłym roku zawieszenie rat hipotecznych kosztowało sektor blisko 14 miliardów złotych, a w tym roku koszt ten może wzrosnąć nawet do 20 miliardów złotych. Jednak rząd jest przekonany, że banki, dzięki wysokim zyskom z ostatnich lat, będą w stanie udźwignąć ten koszt.
Warto jednak zauważyć, że decyzja o przedłużeniu wakacji kredytowych po 2023 roku jest podejmowana w kontekście spodziewanej obniżki stóp procentowych. Mimo że obniżki te jeszcze nie odczuwalne dla kredytobiorców, gdyż wiele kredytów jest opartych na WIBOR 6M, rząd uważa, że wakacje kredytowe na część przyszłego roku wciąż będą potrzebne.
Stanowisko Komitetu Stabilności Finansowej
Komitet Stabilności Finansowej, w skład którego wchodzą NBP, Komisja Nadzoru Finansowego, Bankowy Fundusz Gwarancyjny oraz Ministerstwo Finansów, wyraził sceptycyzm co do wydłużenia wakacji kredytowych. Wskazuje się, że pomoc powinna dotyczyć tylko tych kredytobiorców, którzy mają rzeczywiste problemy z obsługą zadłużenia.
Zdaniem Komitetu, Fundusz Wsparcia Kredytobiorców w BGK jest miejscem, gdzie należy występować o taką pomoc. Minister finansów, Magdalena Rzeczkowska, również wyraziła sceptycyzm co do wydłużenia wakacji kredytowych.
Rola NBP w decyzji o wakacjach kredytowych
Należy zauważyć, że NBP odegrało istotną rolę w kwestii wakacji kredytowych. Prezes banku centralnego wskazał, że jednym z warunków obniżki stóp procentowych jest pojawienie się jednocyfrowej inflacji. Mimo że inflacja w sierpniu wyniosła 10,1% rok do roku, szacuje się, że w kolejnych miesiącach spadnie do poziomu jednocyfrowego.
Należy zatem przemyśleć, czy obniżki stóp procentowych są wystarczającym argumentem przeciwko przedłużeniu wakacji kredytowych. Wielu ekspertów uważa, że część kredytobiorców wciąż potrzebuje wsparcia, a skrócenie okresu wakacji kredytowych może być rozwiązaniem kompromisowym.
Zmiany w podatku bankowym
Dyrektor Departamentu Stabilności Finansowej NBP apeluje o debatę w sprawie zmian w podatku bankowym. Jej zdaniem pomoc dla kredytobiorców powinna być dostosowana do ich indywidualnych potrzeb i nie powinna obciążać banków ani innych klientów. Zmiany w podatku bankowym mogłyby zdynamizować kredyt ogółem lub jego część, taką jak kredyty dla małych i średnich przedsiębiorstw.
Podatek od niektórych instytucji finansowych obowiązuje od lutego 2016 roku i jest obliczany na podstawie nadwyżki aktywów ponad 4 miliardy złotych. Dyrektor NBP sugeruje, że redukcja stawki podatku lub zmiana jego formuły mogłaby wpłynąć na zwiększenie aktywności kredytowej banków.
Podsumowanie
Decyzja o przedłużeniu wakacji kredytowych po 2023 roku pozostaje otwarta. Pomoc ta cieszyła się dużym zainteresowaniem wśród kredytobiorców, ale wydłużenie programu może wiązać się z kosztami dla sektora bankowego. Wprowadzenie kryterium dochodowego i zmian w podatku bankowym są rozważane jako potencjalne rozwiązania, które mogą zapewnić bardziej skierowaną i zrównoważoną pomoc dla potrzebujących.
Ostateczna decyzja powinna być podejmowana w kontekście spodziewanej obniżki stóp procentowych oraz analizy ekonomicznej i społecznej konsekwencji przedłużenia wakacji kredytowych.
