Szwajcarski Bank Narodowy stoi przed historyczną decyzją, która może wstrząsnąć europejskim rynkiem finansowym. Po trzech latach walki z inflacją, SNB przygotowuje się do obniżenia stóp procentowych do zera, kończąc tym samym cykl zacieśniania polityki monetarnej. Decyzja ta wynika z osłabiającej się inflacji, która spadła do 0,8% w maju 2025 roku, oraz umocnienia franka o 4% względem euro od początku roku. Ekonomiści przewidują, że bank centralny utrzyma zerowe stopy przez dłuższy okres, aby chronić gospodarkę przed deflacją i nadmiernym umocnieniem waluty.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Kiedy SNB obniży stopy do zera? | Decyzja spodziewana w czerwcu 2025 roku, po spadku inflacji do 0,8% i umocnieniu franka o 4% |
| Jak wpłynie to na kredyty frankowe? | Oprocentowanie kredytów spadnie, ale ryzyko walutowe pozostanie wysokie ze względu na wahania kursu CHF |
| Co z lokatami w frankach? | Oprocentowanie depozytów spadnie praktycznie do zera, zmuszając oszczędzających do poszukiwania alternatyw |
Spis treści:
Presja deflacyjna zmusza SNB do działania
Szwajcarska inflacja osiągnęła najniższy poziom od 2021 roku, spadając do 0,8% w maju 2025 roku. To znacznie poniżej dolnej granicy celu inflacyjnego SNB wynoszącego 0-2%. Taka sytuacja przypomina okres z lat 2015-2020, gdy bank centralny musiał stosować nadzwyczajne środki, aby przeciwdziałać presji deflacyjnej. Deflacja stanowi szczególne zagrożenie dla gospodarki eksportowej, jaką jest Szwajcaria, ponieważ może prowadzić do spirali spadających cen i ograniczania inwestycji.
Dane gospodarcze potwierdzają obawy decydentów. Wzrost PKB w pierwszym kwartale 2025 roku wyniósł zaledwie 0,3% rok do roku, co wskazuje na wyraźne spowolnienie aktywności ekonomicznej. Sektor przemysłowy, kluczowy dla szwajcarskiego eksportu, odnotował spadek zatrudnienia o 1,7%, sygnalizując problemy w branżach najbardziej wrażliwych na kurs franka. Bezrobocie utrzymuje się na niskim poziomie 2,1%, ale eksperci ostrzegają przed jego wzrostem w nadchodzących miesiącach.
Frank jako bezpieczna przystań – błogosławieństwo czy przekleństwo
Umocnienie franka szwajcarskiego o 4% względem euro od początku 2025 roku stanowi poważne wyzwanie dla szwajcarskiej gospodarki. Kurs CHF/EUR osiągnął poziom 0,95, co oznacza, że frank jest najsilniejszy od dekady. Ta sytuacja przypomina kryzys z 2015 roku, gdy zniesienie pegu do euro spowodowało skok kursu o 30% w jeden dzień, wywołując chaos na rynkach finansowych.
Silny frank uderza bezpośrednio w konkurencyjność szwajcarskiego eksportu, który stanowi 25% PKB kraju. Branże takie jak przemysł maszynowy, farmaceutyczny czy zegarmistrzostwo odczuwają rosnącą presję kosztową. Paradoksalnie, status franka jako waluty bezpiecznej przystani, który w normalnych czasach jest atutem, w obecnej sytuacji staje się obciążeniem dla realnej gospodarki.
Międzynarodowy kontekst wymusza ostrożność
Decyzja SNB o obniżce stóp procentowych do zera kontrastuje z polityką innych głównych banków centralnych. Europejski Bank Centralny utrzymuje stopy na poziomie 3,5%, podczas gdy Rezerwa Federalna USA trzyma je na 4,75%. Ta dywergencja polityk monetarnych zwiększa atrakcyjność franka jako waluty inwestycyjnej, co dodatkowo wzmacnia presję na jego umocnienie.
Efekt carry trade, czyli pożyczanie w walutach o niskich stopach procentowych i inwestowanie w te o wyższych, może zostać odwrócony po obniżce stóp przez SNB. Inwestorzy mogą zacząć wyprzedawać franki, co pomoże w osłabieniu waluty. Jednak historia pokazuje, że w czasach niepewności geopolitycznej frank pozostaje preferowaną walutą rezerwową, niezależnie od poziomu stóp procentowych.
Lekcje z przeszłości – era ujemnych stóp
SNB ma bogate doświadczenie w prowadzeniu niekonwencjonalnej polityki monetarnej. W latach 2015-2022 bank utrzymywał stopy na poziomie -0,75%, co było jednym z najniższych poziomów na świecie. Ta polityka okazała się skuteczna w osłabianiu franka i wspieraniu eksportu, choć wiązała się z kosztami dla sektora bankowego i oszczędzających.
Ujemne stopy procentowe zmusiły banki do płacenia za przechowywanie nadwyżek płynności w banku centralnym, co obniżyło ich rentowność. Jednocześnie polityka ta przyczyniła się do wzrostu cen aktywów, szczególnie na rynku nieruchomości, gdzie ceny wzrosły o 35% od 2020 roku. SNB wprowadził wówczas środki ostrożnościowe, aby ograniczyć ryzyko powstania bańki spekulacyjnej.
Sektor bankowy przygotowuje się na trudne czasy
Obniżka stóp procentowych SNB do zera oznacza powrót do trudnych czasów dla szwajcarskiego sektora bankowego. Banki będą musiały ponownie zmierzyć się ze spadkiem marży odsetkowej, która jest głównym źródłem ich przychodów. Oprocentowanie lokat spadnie praktycznie do zera, co zmusi instytucje finansowe do poszukiwania alternatywnych źródeł dochodów.
Największe szwajcarskie banki już przygotowują strategie na nowe otoczenie stóp procentowych. UBS, który przejął Credit Suisse, planuje zwiększenie opłat za usługi bankowe i rozwój działalności w zakresie zarządzania aktywami. Mniejsze banki regionalne mogą mieć większe problemy z dostosowaniem się do nowej rzeczywistości, co może prowadzić do konsolidacji sektora.
Rynek nieruchomości – ryzyko kolejnej bańki
Zerowe stopy procentowe mogą dodatkowo podsycić wzrost cen na szwajcarskim rynku nieruchomości, który już teraz jest jednym z najdroższych na świecie. Od 2020 roku ceny mieszkań wzrosły o 35%, a średnia cena metra kwadratowego w Zurychu przekracza 15 tysięcy franków. Tanie kredyty hipoteczne mogą prowadzić do dalszego przegrzania tego rynku.
SNB jest świadomy tego ryzyka i prawdopodobnie utrzyma lub nawet zaostrzy środki ostrożnościowe dla banków udzielających kredytów hipotecznych. Wymogi dotyczące wkładu własnego i zdolności kredytowej mogą zostać podwyższone, aby ograniczyć spekulacje na rynku nieruchomości. Bank centralny będzie musiał balansować między wspieraniem gospodarki a zapobieganiem powstawaniu baniek spekulacyjnych.
Eksporterzy odetchną z ulgą
Szwajcarscy eksporterzy z niecierpliwością oczekują obniżki stóp procentowych, która może przyczynić się do osłabienia franka i poprawy ich konkurencyjności. Przemysł maszynowy, który stanowi około 15% szwajcarskiego eksportu, szczególnie ucierpiał z powodu silnej waluty. Firmy takie jak ABB czy Sulzer odnotowały spadek zamówień z zagranicy w pierwszym kwartale 2025 roku.
Sektor farmaceutyczny, reprezentowany przez giganty takie jak Novartis i Roche, również odczuwa presję silnego franka na swoje przychody denominowane w walutach obcych. Choć te firmy mają zaawansowane strategie hedgingowe, długotrwałe umocnienie franka wpływa negatywnie na ich wyniki finansowe. Obniżka stóp może przynieść im ulgę poprzez osłabienie waluty.
Tradycyjne branże szukają ratunku
Szwajcarskie zegarmistrzostwo, symbol krajowego rzemiosła i luksusu, zmaga się z podwójnym wyzwaniem silnego franka i spadającego popytu na luksusowe dobra. Eksport zegarków spadł o 8% w pierwszych pięciu miesiącach 2025 roku, głównie z powodu słabszego popytu z Chin i Stanów Zjednoczonych. Producenci tacy jak Swatch Group i Richemont liczą na to, że osłabienie franka pomoże im odzyskać konkurencyjność cenową.
Branża turystyczna, choć mniej zależna od eksportu, również skorzysta na osłabieniu franka. Silna waluta sprawia, że Szwajcaria jest jeszcze droższym kierunkiem dla zagranicznych turystów. Hotele i restauracje w popularnych destynacjach takich jak Interlaken czy St. Moritz odnotowały spadek liczby gości o 12% w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku.
Inwestorzy muszą zmienić strategie
Powrót do zerowych stóp procentowych zmusza inwestorów do przewartościowania swoich strategii inwestycyjnych. Tradycyjne lokaty bankowe przestają być atrakcyjne, gdy ich oprocentowanie spada praktycznie do zera. Szwajcarscy oszczędzający będą musieli szukać alternatywnych form lokowania kapitału, co może prowadzić do zwiększonego zainteresowania rynkami akcji, obligacji korporacyjnych czy nieruchomości.
Rynek obligacji szwajcarskich już odczuwa skutki oczekiwanej obniżki stóp. Rentowność dziesięcioletnich obligacji rządowych spadła poniżej 0,5%, co jest najniższym poziomem od dwóch lat. Inwestorzy instytucjonalni, tacy jak fundusze emerytalne, stoją przed wyzwaniem generowania odpowiednich zwrotów w środowisku niskich stóp procentowych.
Alternatywne inwestycje zyskują na popularności
Szwajcaria, będąca jednym z najbardziej przyjaznych krajów dla kryptowalut, może doświadczyć zwiększonego zainteresowania cyfrowymi aktywami. Banki takie jak Julius Baer czy Vontobel już oferują usługi związane z Bitcoinem i Ethereum swoim klientom private banking. Zerowe stopy procentowe mogą skłonić więcej inwestorów do eksplorowania tego rynku jako alternatywy dla tradycyjnych lokat.
Rynek private equity i venture capital również może skorzystać na napływie kapitału poszukującego wyższych zwrotów. Szwajcaria ma silny ekosystem startupów, szczególnie w sektorach fintech i biotech, które mogą przyciągnąć inwestorów szukających alternatywy dla niskooprocentowanych instrumentów tradycyjnych.
Złoto w strategii SNB
Szwajcarski Bank Narodowy posiada 1040 ton złota, co czyni go szóstym największym posiadaczem tego kruszcu na świecie. Rezerwy złota stanowią około 7% całkowitych rezerw walutowych banku i odgrywają strategiczną rolę w jego polityce monetarnej. W czasach niskich stóp procentowych złoto może zyskać na atrakcyjności jako alternatywa dla instrumentów przynoszących zerowe lub ujemne zwroty.
Decyzje SNB dotyczące zarządzania rezerwami złota mają wpływ na globalny rynek tego kruszcu. Bank nie sprzedaje złota od 2007 roku, co świadczy o jego długoterminowej strategii utrzymywania dużych rezerw. W kontekście powrotu do zerowych stóp procentowych, złoto może służyć jako zabezpieczenie przed inflacją i destabilizacją walutową.
Wpływ na globalny rynek złota
Szwajcaria jest nie tylko dużym posiadaczem złota, ale także głównym centrum jego handlu i rafinacji. Około 70% światowego złota przechodzi przez szwajcarskie rafinerie, co daje krajowi znaczący wpływ na globalny rynek. Polityka monetarna SNB może wpływać na przepływy złota i jego wycenę na rynkach międzynarodowych.
Zerowe stopy procentowe mogą zwiększyć atrakcyjność złota jako inwestycji, ponieważ koszt alternatywny jego posiadania (utracone odsetki) spada do minimum. To może prowadzić do wzrostu popytu na złoto zarówno ze strony inwestorów indywidualnych, jak i instytucjonalnych, co z kolei może wpłynąć na jego cenę na rynkach światowych.
Scenariusze rozwoju sytuacji
Najbardziej prawdopodobny scenariusz zakłada, że obniżka stóp procentowych SNB do zera pomoże w kontrolowanym osłabieniu franka i ożywieniu szwajcarskiej gospodarki. Eksport może odnotować poprawę w drugiej połowie 2025 roku, a wzrost PKB może przyspieszyć do 1-1,5% w ujęciu rocznym. Inflacja powinna stopniowo powrócić do celu 0-2%, co pozwoli bankowi centralnemu na utrzymanie stabilnej polityki monetarnej.
Istnieje jednak ryzyko, że zerowe stopy procentowe nie będą wystarczające do znaczącego osłabienia franka, szczególnie jeśli napięcia geopolityczne będą napędzać popyt na bezpieczne aktywa. W takim przypadku SNB może być zmuszony do powrotu do ujemnych stóp procentowych lub innych niekonwencjonalnych narzędzi, takich jak interwencje walutowe czy program skupu obligacji.
Ryzyko bańki na rynku nieruchomości
Pesymistyczny scenariusz zakłada powstanie bańki spekulacyjnej na szwajcarskim rynku nieruchomości, napędzanej tanimi kredytami hipotecznymi. Ceny mieszkań mogą wzrosnąć o kolejne 20-30% w ciągu najbliższych dwóch lat, co stworzy ryzyko systemowe dla całej gospodarki. SNB będzie musiał wybierać między wspieraniem wzrostu gospodarczego a zapobieganiem przegrzaniu rynku nieruchomości.
Dodatkowo, przedłużający się okres zerowych stóp może prowadzić do „wojny walutowej” z sąsiednimi krajami, które mogą odpowiedzieć własnymi działaniami mającymi na celu osłabienie swoich walut. Taka sytuacja mogłaby destabilizować handel międzynarodowy i prowadzić do napięć w relacjach gospodarczych w regionie.
Obniżka stóp procentowych SNB do zera w 2025 roku oznacza powrót do nadzwyczajnej polityki monetarnej, która będzie miała daleko idące konsekwencje dla całej szwajcarskiej gospodarki. Decyzja ta, choć konieczna w obliczu spadającej inflacji i umacniającego się franka, niesie ze sobą zarówno szanse na ożywienie eksportu, jak i ryzyko powstania nowych baniek spekulacyjnych. Inwestorzy i oszczędzający będą musieli dostosować swoje strategie do nowej rzeczywistości zerowych stóp, poszukując alternatywnych form lokowania kapitału w czasach, gdy tradycyjne lokaty przestają być opłacalne.
Obniżka stóp procentowych SNB do zera w czerwcu 2025 roku oznacza historyczny zwrot w polityce monetarnej Szwajcarii po trzech latach zacieśniania.
