Majowe dane inflacyjne w Szwecji potwierdzają wyraźny trend spadkowy, który może przesądzić o pierwszej od miesięcy obniżce stóp procentowych przez Riksbank. Inflacja bazowa CPIF-XE spadła do 2,5% r/r z 3,1% w kwietniu, osiągając najniższy poziom od pięciu miesięcy. Główny wskaźnik inflacyjny CPIF utrzymuje się na poziomie 2,3%, nieznacznie powyżej celu banku centralnego wynoszącego 2%. Erik Thedéen, gubernator Riksbanku, podczas majowego posiedzenia po raz pierwszy od początku roku wskazał, że obniżka stóp jest bardziej prawdopodobna niż podwyżka. Decyzja z 17 czerwca może zapoczątkować nową fazę łagodzenia polityki pieniężnej w odpowiedzi na wyraźne sygnały dezinflacyjne i spowolnienie gospodarcze.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| O ile spadła inflacja bazowa w Szwecji? | CPIF-XE obniżyła się z 3,1% do 2,5%, najniższy poziom od pięciu miesięcy |
| Kiedy Riksbank może obniżyć stopy? | Najbliższe posiedzenie 17 czerwca, analitycy przewidują cięcie o 25 punktów bazowych |
| Jakie czynniki wpływają na decyzję? | Słaba koniunktura, umocnienie korony o 7% i globalna niepewność handlowa |
Spis treści:
Najnowsze dane potwierdzają trend dezinflacyjny
Wstępne szacunki Statistics Sweden za maj 2025 roku przyniosły kolejne potwierdzenie słabnącej presji cenowej w szwedzkiej gospodarce. Miesięczna stopa inflacji CPI wyniosła zaledwie 0,2% r/r, co oznacza kontynuację najdłuższego okresu niskiej inflacji w Szwecji od czasu pandemii COVID-19. Od sierpnia 2024 roku inflacja konsumencka utrzymuje się poniżej psychologicznej granicy 2%, sygnalizując fundamentalną zmianę w dynamice cenowej. Szczególnie istotne dla decyzji monetarnych jest zachowanie wskaźnika CPIF-XE, który pomija zmienne składniki energetyczne i stanowi kluczowy punkt odniesienia dla Riksbanku przy ocenie trwałości trendów inflacyjnych.
Analiza sektorowa ujawnia zróżnicowane tempo dezinflacji w poszczególnych kategoriach wydatków. Mieszkalnictwo i media odnotowały spadek cen o 2,8% r/r, podczas gdy transport zaliczyć można do obszarów o największej presji deflacyjnej z obniżką o 2,1% r/r. Jedynym wyjątkiem pozostaje sektor żywnościowy, gdzie inflacja przyspieszyła do 5,4% r/r w marcu, osiągając najwyższy poziom od 16 miesięcy. Eksperci tłumaczą tę anomalię globalnym wzrostem cen surowców rolnych, zwłaszcza kawy, czekolady i nabiału, spowodowanym ograniczeniami podaży w krajach producenckich Ameryki Łacińskiej i Azji Południowo-Wschodniej. Mimo tego wyjątku, szeroki wskaźnik CPIF stabilizuje się na poziomie 2,3% od marca, pozostając jedynie nieznacznie powyżej oficjalnego celu inflacyjnego Riksbanku.
Kluczowe wskaźniki ekonomiczne sygnalizują przestrzeń dla łagodzenia
Pogłębiona analiza danych makroekonomicznych dostarcza dodatkowych argumentów przemawiających za obniżką stóp procentowych podczas czerwcowego posiedzenia. Wskaźnik zaufania konsumentów spadł do poziomów ostatnio obserwowanych podczas kryzysu energetycznego w 2022 roku, co sygnalizuje poważne obawy gospodarstw domowych co do perspektyw ekonomicznych. Równocześnie luka popytowa w gospodarce szacowana jest na -1,2% PKB, wskazując na istotną nadwyżkę mocy produkcyjnych i ograniczoną presję inflacyjną ze strony popytu wewnętrznego. Te czynniki strukturalne tworzą sprzyjające warunki dla ekspansywnej polityki pieniężnej.
Dodatkowym elementem wspierającym argumenty za cięciem stóp jest znaczące umocnienie korony szwedzkiej w pierwszych miesiącach 2025 roku. Od stycznia SEK aprecjowała się o 7% wobec euro, co automatycznie redukuje presję importowej inflacji i daje bankowi centralnemu większą swobodę w kształtowaniu polityki monetarnej. Ta aprecjacja, choć korzystna z perspektywy stabilności cen, może jednocześnie osłabiać konkurencyjność szwedzkiego eksportu, co stanowi dodatkowy argument za łagodzeniem warunków monetarnych w celu wsparcia wzrostu gospodarczego.
Riksbank sygnalizuje zmianę stanowiska wobec polityki pieniężnej
Majowe posiedzenie Riksbanku przyniosło pierwszą od początku roku wyraźną zmianę w komunikacji banku centralnego. Erik Thedéen, gubernator instytucji, po raz pierwszy stwierdził, że obniżka stóp procentowych jest obecnie „nieco bardziej prawdopodobna” niż ich podwyższenie. To zasadnicza rewizja wcześniejszego stanowiska z marca, kiedy bank centralny sygnalizował zakończenie cyklu łagodzenia polityki pieniężnej i gotowość do reakcji na ewentualne ożywienie presji inflacyjnej. Obecna retoryka wskazuje na rosnącą świadomość ryzyk związanych ze zbyt restrykcyjną polityką w warunkach słabnącej koniunktury.
W przemówieniu z 16 maja gubernator Thedéen podkreślił, że obecne dane inflacyjne sugerują przejściowy charakter wzrostu cen obserwowanego w pierwszym kwartale 2025 roku. Bank centralny interpretuje ten wzrost jako efekt czynników podażowych, głównie związanych z cenami energii i żywności, które nie powinny mieć trwałego wpływu na długoterminowe oczekiwania inflacyjne. W warunkach spowalniającego popytu wewnętrznego i zewnętrznego, Riksbank coraz wyraźniej sygnalizuje potrzebę zapobieżenia przedwczesnemu utrwaleniu się niskiej inflacji, co mogłoby prowadzić do spirali deflacyjnej.
Analiza czynników zewnętrznych wpływających na decyzje monetarne
Znaczący wpływ na obecne rozważania Riksbanku ma pogorszenie koniunktury globalnej, zwłaszcza eskalacja wojny handlowej między Stanami Zjednoczonymi a Unią Europejską oraz Chinami. Ta niepewność doprowadziła do rewizji prognoz wzrostu PKB dla Szwecji z optymistycznych 1,8% do bardziej ostrożnych 1,2% w 2025 roku. Jako mała, otwarta gospodarka, Szwecja jest szczególnie narażona na wahania w handlu międzynarodowym, co zmusza bank centralny do uwzględnienia zewnętrznych szokow w swojej strategii monetarnej.
Równie istotnym czynnikiem jest planowana przez rząd szwedzki restrykcyjna polityka fiskalna, przewidująca cięcia wydatków publicznych o 0,7% PKB w latach 2025-2026. Ta kombinacja zacieśnienia fiskalnego z zewnętrzną niepewnością tworzy sytuację, w której polityka pieniężna musi przejąć główną rolę w stymulowaniu wzrostu gospodarczego. Riksbank zdaje się coraz bardziej skłaniać ku wykorzystaniu dostępnej przestrzeni monetarnej dla wsparcia aktywności ekonomicznej, zwłaszcza w obliczu ryzyka przedłużonej stagnacji.
Perspektywy ekspertów i prognoz rynkowych
Analitycy głównych banków szwedzkich wykazują znaczną zgodność co do prawdopodobieństwa cięcia stóp podczas czerwcowego posiedzenia Riksbanku. Eksperci SEB i Swedbank wskazują na trzy kluczowe argumenty przemawiające za obniżką: istotną nadwyżkę mocy produkcyjnych, spowolnienie dynamiki wzrostu płac oraz restrykcyjną politykę fiskalną. Porozumienia zbiorowe w sektorze przemysłowym przewidują wzrost wynagrodzeń o 3,2% w 2025 roku wobec 4,1% w roku poprzednim, co sygnalizuje łagodzenie presji kosztowej ze strony rynku pracy. Ten spadek dynamiki płacowej jest szczególnie istotny z perspektywy długoterminowej stabilności cen.
Torbjörn Isaksson z Nordea Banku zwraca uwagę na specyficzną „pułapkę komunikacyjną”, w której znalazł się Riksbank. Z jednej strony główny wskaźnik CPIF pozostaje nieznacznie powyżej docelowych 2%, co formalnie nie wymaga łagodzenia polityki. Z drugiej strony, wskaźniki wyprzedzające i strukturalne warunki gospodarcze wskazują na rosnące ryzyko nadmiernego wychłodzenia koniunktury. W tej sytuacji cięcie stóp w czerwcu może okazać się „mniejszym złem” w porównaniu z ryzykiem pogłębienia recesji przez zbyt długie utrzymywanie restrykcyjnego nastawienia monetarnego.
Oczekiwania rynkowe i instrumenty pochodne
Rynek kontraktów terminowych na stopy procentowe już od początku maja wycenia około 70% szansy na obniżkę o 25 punktów bazowych podczas czerwcowego posiedzenia. Rentowności dwuletnich obligacji rządowych spadły poniżej 1,8%, osiągając najniższe poziomy od października 2024 roku, co odzwierciedla rosnące oczekiwania co do łagodzenia polityki pieniężnej. Spread między rentownościami szwedzkimi a niemieckimi zawęził się do 40 punktów bazowych, sygnalizując zbliżanie się warunków monetarnych w obu krajach.
Szczególnie interesujące jest zachowanie krzywej dochodowości, gdzie segment krótkoterminowy wykazuje wyraźne spłaszczenie, typowe dla okresów poprzedzających cykle obniżek stóp. Inwestorzy instytucjonalni zwiększają ekspozycję na szwedzkie aktywa o stałym dochodzie, co dodatkowo wspiera argumenty za łagodzeniem polityki. Ta konfiguracja rynkowa tworzy sprzyjające warunki dla Riksbanku do przeprowadzenia cięcia bez ryzyka destabilizacji rynków finansowych, co jest istotnym czynnikiem w procesie decyzyjnym banku centralnego.
Historyczne precedensy i wnioski dla obecnej sytuacji
Doświadczenia Riksbanku z okresu 2015-2016 dostarczają cennych lekcji dla obecnych wyzwań polityki pieniężnej. Jako pierwszy bank centralny na świecie, szwedzka instytucja zdecydowała się na wprowadzenie ujemnych stóp procentowych, obniżając stopę referencyjną do -0,5%. Ten eksperyment zakończył się mieszanymi skutkami: z jednej strony przyczynił się do aprecjacji korony o 12% w latach 2016-2017, z drugiej spowodował powstanie bańki na rynku nieruchomości z 40% wzrostem cen mieszkań między 2013 a 2018 rokiem. Te doświadczenia skłaniają obecne kierownictwo banku do bardziej ostrożnego podejścia do łagodzenia polityki.
Kluczową różnicą w porównaniu z dekadą temu jest znacznie większa skuteczność dostępnych narzędzi polityki pieniężnej. Według raportu Riksbanku z marca 2025 roku, obecne instrumenty – włączając w to programy skupu aktywów i forward guidance – mają trzykrotnie większą skuteczność transmisyjną niż dekadę wcześniej. To oznacza, że mniejsze zmiany stóp procentowych mogą osiągnąć podobny efekt makroekonomiczny, co daje bankowi centralnemu większą precyzję w dostrajaniu polityki. Ta ewolucja narzędziowa jest szczególnie istotna w kontekście obecnych wyzwań, gdzie bank musi balansować między wsparciem wzrostu a unikaniem nadmiernego ryzyka inflacyjnego.
Scenariusze rozwoju sytuacji w drugiej połowie 2025 roku
W zależności od decyzji podjętej 17 czerwca, ekonomiści rozważają trzy główne scenariusze rozwoju szwedzkiej polityki pieniężnej w pozostałej części roku. Scenariusz bazowy, któremu przypisuje się 50% prawdopodobieństwa, przewiduje cięcie stóp o 25 punktów bazowych do poziomu 2,0% z jednoczesnym sygnałem gotowości do kolejnej redukcji we wrześniu. Taki rozwój wypadków byłby odpowiedzią na konsekwentnie słabnące dane inflacyjne i rosnące ryzyko recesji, przy zachowaniu ostrożności wobec długoterminowych skutków nadmiernego łagodzenia.
Drugi scenariusz, określany mianem „jastrzębiego cięcia” z 30% prawdopodobieństwem, zakłada obniżkę o 25 punktów bazowych, ale z wyraźnym zaostrzeniem komunikatu dotyczącego gotowości do szybkiej reakcji na ewentualne ożywienie presji inflacyjnej. Taki wariant byłby kompromisem między potrzebą wsparcia gospodarki a obawami o zbyt szybkie rozluźnienie warunków monetarnych. Trzeci, najmniej prawdopodobny scenariusz (20% szans) przewiduje agresywną redukcję o 50 punktów bazowych do 1,75%, co byłoby odpowiedzią na dane potwierdzające recesję techniczną w pierwszym kwartale roku.
Niezależnie od wybranego scenariusza, kluczowe znaczenie będzie miała reakcja korony szwedzkiej i rynku nieruchomości na ewentualne łagodzenie polityki. Doświadczenia z poprzedniej dekady pokazują, że zbyt agresywne cięcia mogą prowadzić do niekontrolowanego wzrostu cen aktywów, co wymagałoby późniejszej korekty. Riksbank musi również uwzględnić wpływ swoich decyzji na stabilność sektora bankowego, który w ostatnich latach znacznie zwiększył ekspozycję na kredyty hipoteczne o zmiennym oprocentowaniu, co czyni go szczególnie wrażliwym na zmiany stóp procentowych.
Meta description: Inflacja w Szwecji spadła do najniższego poziomu od miesięcy. Riksbank coraz bliżej obniżki stóp 17 czerwca – analiza danych i prognoz ekspertów.
