W Polsce przybywa osób, które osiągają niezwykły wiek 100 lat. Jedna z takich stulatek, pani Helena z Małopolski, nie kryła zdziwienia i radości, gdy dowiedziała się o nowym, rekordowym świadczeniu honorowym, które od 2025 roku przysługuje jej niezależnie od stażu pracy. To wsparcie finansowe jest wyrazem uznania dla najstarszych obywateli i rośnie wraz z liczbą takich osób w kraju. Statystyki pokazują, że armia stulatków stale się powiększa, co sprawia, że temat świadczeń honorowych budzi coraz większe zainteresowanie społeczne i polityczne.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co to jest świadczenie honorowe dla stulatków? | To comiesięczne wsparcie finansowe dla osób, które ukończyły 100 lat, przyznawane niezależnie od stażu pracy. |
| Kto może otrzymać świadczenie honorowe w 2025 roku? | Polscy obywatele mający co najmniej 100 lat oraz minimum 10 lat zamieszkania w Polsce po ukończeniu 16 lat. |
| Jakie zmiany weszły w życie od stycznia 2025? | Świadczenie stało się prawem ustawowym i wzrosło do ponad 6500 zł brutto miesięcznie, z automatyczną waloryzacją. |
Spis treści:
Najważniejsze fakty
Od początku 2025 roku polscy stulatkowie mogą liczyć na rekordowo wysokie świadczenie honorowe – wynoszące obecnie 6589,67 zł brutto miesięcznie. To efekt marcowej waloryzacji o 5,5%, która podniosła podstawową kwotę z początkowych 6246,13 zł. Dotychczas takie dodatki były przyznawane w drodze wyjątkowej decyzji administracyjnej; teraz stały się prawem ustawowym gwarantowanym każdemu obywatele Polski, który ukończył sto lat.
Świadczenie honorowe nie zależy od historii zatrudnienia ani wysokości wcześniejszych emerytur czy rent. Osoby pobierające już emeryturę lub rentę otrzymują je automatycznie. Natomiast stulatkowie nieposiadający prawa do tych świadczeń muszą złożyć odpowiedni wniosek wraz z dokumentami potwierdzającymi wiek i obywatelstwo w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) lub Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS). Warunkiem jest również posiadanie co najmniej dziesięcioletniego okresu zamieszkania na terytorium Polski po ukończeniu szesnastego roku życia.
Według danych ZUS na maj 2025 roku świadczenie honorowe pobiera już blisko 3 850 osób. Liczba ta systematycznie rośnie wraz ze wzrostem liczby stulatków w Polsce. Ministerstwo Finansów prognozuje dalszy dynamiczny wzrost do ponad 20 tysięcy beneficjentów do roku 2040 oraz aż około 70 tysięcy do roku 2060. W konsekwencji zwiększy się także obciążenie budżetu państwa – już w tym roku wyniesie ono około 286 milionów złotych rocznie, a do połowy wieku może przekroczyć nawet dwa miliardy złotych.
Kontekst
Zmiany w systemie świadczeń honorowych dla stulatków są odpowiedzią na gwałtowny wzrost liczby najstarszych obywateli Polski. Liczba osób, które przekroczyły setny rok życia, wzrosła z około 4 tysiące w roku 2015 do ponad 7 tysięcy w roku 2023. Ten demograficzny trend określany jest często mianem „demograficznego tsunami”.
Dotychczasowy system był krytykowany za brak jednolitości – wysokość świadczenia różniła się w zależności od rocznika urodzenia i była ustalana na podstawie decyzji premiera z początku lat siedemdziesiątych XX wieku. Przykładowo stulatkowie urodzeni w roku 1923 otrzymywali mniej niż ci urodzeni rok później. To prowadziło do zarzutów dyskryminacji oraz społecznej niesprawiedliwości.
Reforma przeprowadzona pod koniec 2024 roku i podpisana przez prezydenta Andrzeja Dudę formalnie usunęła ten paradoks prawny. Nowe przepisy ustanowiły prawo do jednorodnego świadczenia dla wszystkich stulatków bez względu na datę urodzenia czy historię zatrudnienia. Dla porównania średnia wysokość świadczenia w roku przed reformą wynosiła około 4 945 złotych miesięcznie i była rozpięta między różnymi rocznikami nawet o kilkaset złotych.
Perspektywy
Eksperci ekonomiczni wskazują na wyzwania fiskalne związane z rosnącą liczbą beneficjentów świadczenia honorowego. Dr Hanna Kowalska z Instytutu Gospodarki Senioralnej podkreśla, że wydatki publiczne na ten cel mogą stanowić istotny procent PKB już w perspektywie kilkunastu lat. Sugeruje to konieczność rozważenia zmian systemowych, takich jak podnoszenie wieku emerytalnego lub modyfikacja innych wydatków socjalnych.
Z drugiej strony gerontolodzy zwracają uwagę na korzyści społeczne i ekonomiczne płynące z inwestowania w godną starość seniorów. Prof. Jan Nowak zauważa, że większość stulatków mieszka przy rodzinach, co realnie zmniejsza zapotrzebowanie na kosztowną opiekę instytucjonalną. Wydatki na świadczenie honorowe są więc postrzegane jako inwestycja przynosząca oszczędności rzędu kilkukrotnych wartości wypłacanych kwot.
W nadchodzących latach planowane są kolejne kroki usprawniające system: coroczna automatyczna waloryzacja świadczeń oraz wdrożenie elektronicznych narzędzi umożliwiających łatwiejsze składanie wniosków przez osoby nieposiadające emerytur czy rent. Również kampanie informacyjne skierowane do seniorów mają za zadanie zwiększyć ich świadomość prawną i ułatwić dostęp do przysługujących im praw.
Zainteresowania czytelnika
Dla wielu osób kluczową kwestią jest mechanizm dziedziczenia świadczenia honorowego – należy podkreślić, że dodatek wygasa wraz ze śmiercią beneficjenta i nie przechodzi na spadkobierców. Ponadto świadczenie podlega składce zdrowotnej w wysokości dziewięciu procent, ale jest zwolnione z podatku dochodowego, co zwiększa jego realną wartość netto.
Zaskakujące są również dane dotyczące struktury beneficjentów – kobiety stanowią aż około osiemdziesiąt dwa procent wszystkich odbiorców tego dodatku. Mężczyźni natomiast otrzymują średnio o ponad tysiąc złotych wyższe emerytury niż panie mimo ich zdecydowanie mniejszej liczebności.
Raporty ZUS wskazują też na paradoks długowieczności: blisko jedna piąta stulatków nigdy nie pracowała zawodowo lub nie posiada prawa do klasycznych emerytur i rent. Pomimo tego otrzymują oni pełne świadczenie honorowe.
Ważna jest także informacja dla rodzin opiekujących się seniorami: dodatek ten nie wpływa negatywnie na prawo do innych form wsparcia socjalnego lub opiekuńczego takich jak zasiłki pielęgnacyjne czy inne świadczenia opiekuńcze.
Regionalne różnice także są widoczne – województwo śląskie przoduje pod względem liczby nowych stulatków zgłoszonych do ZUS (18 przypadków tylko w marcu 2025), podczas gdy województwo warmińsko-mazurskie zanotowało jedynie dwa takie przypadki. Te dysproporcje obrazują różnice jakości życia seniorów i dostępności opieki zdrowotnej między regionami kraju.
Wprowadzone zmiany znacząco poprawiają sytuację finansową najstarszych Polaków oraz pokazują społeczną troskę o godną starość. To wyraz uznania dla ich wkładu w historię i kulturę naszego kraju oraz sygnał, że potrzeby seniorów są traktowane priorytetowo przez państwo i społeczeństwo.
