| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co zmienia nowelizacja ustawy o obrocie instrumentami finansowymi w 2025? | Znosi obowiązek pośrednictwa firm inwestycyjnych przy ofertach poniżej 1 mln euro, ułatwiając MŚP dostęp do kapitału. |
| Jak reforma wpłynie na MŚP w Polsce po 2025 roku? | Zmniejszy koszty emisji papierów wartościowych i skróci procedury, co zwiększy konkurencyjność małych i średnich przedsiębiorstw. |
| Jak inwestorzy indywidualni mogą bezpiecznie inwestować po zmianach? | Powinni korzystać z edukacji finansowej, dokładnie analizować oferty i być świadomi wyższego ryzyka braku pośrednictwa firm inwestycyjnych. |
W Polsce małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) od lat borykają się z wysokimi kosztami pozyskania kapitału, które często przekraczają ich realne możliwości rozwoju. Nowelizacja ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, która wejdzie w życie w 2025 roku, zapowiada przełomową zmianę – zniesienie obowiązku angażowania firm inwestycyjnych przy emisjach poniżej 1 mln euro. Ta reforma może diametralnie zmienić warunki funkcjonowania rynku kapitałowego, otwierając nowe perspektywy zarówno dla przedsiębiorców, jak i inwestorów indywidualnych. Jakie są kluczowe zmiany i jakie niosą za sobą konsekwencje? Oto pełna analiza najważniejszych aspektów nadchodzącej reformy.
Spis treści:
Nowa era dla MŚP: Zniesienie obowiązku pośrednictwa firm inwestycyjnych
Projekt nowelizacji ustawy o obrocie instrumentami finansowymi został przyjęty przez Radę Ministrów 13 maja 2025 roku. Głównym celem tej inicjatywy jest znaczne ułatwienie dostępu do kapitału dla małych i średnich przedsiębiorstw poprzez wyeliminowanie obowiązku korzystania z usług firm inwestycyjnych przy ofertach publicznych papierów wartościowych o wartości poniżej 1 mln euro. Do tej pory takie firmy musiały ponosić znaczące koszty związane z prowizjami oraz długotrwałymi procedurami administracyjnymi.
Reforma adresuje fundamentalny problem – wysokie bariery wejścia na rynek kapitałowy dla MŚP. Koszty oraz formalności spowalniały rozwój innowacyjnych projektów i ograniczały dostęp do alternatywnych źródeł finansowania. Zniesienie tego wymogu to krok ku stworzeniu bardziej elastycznego i konkurencyjnego środowiska biznesowego, które sprzyjać będzie dynamicznemu rozwojowi sektora małych i średnich firm.
Dzięki temu rozwiązaniu przedsiębiorcy będą mogli samodzielnie przygotować emisję papierów wartościowych, co nie tylko skróci czas potrzebny na pozyskanie środków, ale również znacząco obniży koszty transakcyjne. To z kolei może przełożyć się na zwiększenie liczby debiutów na rynkach takich jak NewConnect czy Catalyst, które są dedykowane właśnie mniejszym podmiotom gospodarczym.
Jakie zmiany wprowadza nowelizacja ustawy o obrocie instrumentami finansowymi w 2025?
Nowelizacja wprowadza dwie fundamentalne zmiany: zniesienie obowiązku zatrudniania firmy inwestycyjnej przy ofertach publicznych poniżej progu 1 mln euro oraz uproszczenie procedur administracyjnych związanych z emisją papierów wartościowych. Do tej pory koszt zatrudnienia pośrednika mógł sięgać nawet 15-25% wartości emisji dla mniejszych transakcji, co było barierą nie do pokonania dla wielu MŚP.
Skrócenie czasu przygotowania oferty z dotychczasowych 6-8 tygodni do około 3-4 tygodni pozwoli przedsiębiorcom szybciej reagować na potrzeby rynkowe i elastyczniej planować rozwój. Szacuje się, że dzięki tym zmianom polskie firmy zaoszczędzą nawet do 70 milionów złotych rocznie na kosztach emisji papierów wartościowych.
Zaoszczędzone środki mogą zostać przeznaczone np. na rozwój produktów, ekspansję zagraniczną lub budowę innowacyjnych technologii. Uproszczenie formalności administracyjnych pozwoli także skupić się menedżerom na kluczowych aspektach prowadzenia działalności zamiast na biurokracji.
Kontekst regulacyjny: Polska odpowiedź na europejski Listing Act
Nowelizacja jest odpowiedzią Polski na unijny pakiet Listing Act UE z 2024 roku, który znacząco złagodził wymagania dotyczące publikacji prospektów emisyjnych dla ofert poniżej określonych progów – obecnie do poziomu nawet 12 mln euro w wersji podstawowej oraz 5 mln euro w uproszczonej. Wcześniej polskie prawo wymagało stosowania rygorystycznych zasad nawet dla bardzo małych emisji, co powodowało dysproporcje względem innych państw członkowskich Unii Europejskiej.
Przed nowelizacją próg zwolnienia wynosił jedynie 100 tys. euro i był nieadekwatny do realiów rynkowych oraz wymogów unijnych. W grudniu 2024 Polska utraciła automatyczne zwolnienie dla ofert pomiędzy 100 tys. a 1 mln euro wskutek zmian unijnego rozporządzenia nr 2017/1129. Nowe przepisy przywracają wcześniejszy stan rzeczy i dostosowują krajowe regulacje do wymogów europejskich.
Z punktu widzenia rynku kapitałowego to istotna korekta błędów implementacyjnych oraz krok ku harmonizacji przepisów, która sprzyja integracji polskiego rynku z rynkami europejskimi. Wprowadzone zmiany wpisują się także w szerszą politykę deregulacyjną mającą na celu zwiększenie dostępności kapitału dla mniejszych podmiotów gospodarczych.
Co to oznacza dla rynku? Perspektywy i kontrowersje
Reforma budzi mieszane emocje – z jednej strony jest postrzegana jako impuls do wzrostu konkurencyjności MŚP oraz rozwój alternatywnych form finansowania takich jak crowdfunding inwestycyjny. Z drugiej jednak strony pojawiają się obawy dotyczące bezpieczeństwa inwestorów oraz jakości nadzoru nad rynkiem.
Związek Pracodawców Polska Miedź podkreśla, że ponad trzy czwarte małych firm deklaruje problemy z dostępem do kapitału. W ich opinii zniesienie obowiązku pośrednictwa firm inwestycyjnych otworzy drzwi do szybszego rozwoju wielu innowacyjnych przedsięwzięć oraz zwiększy dynamikę rynku NewConnect i Catalyst.
Z kolei Fundacja Instrat ostrzega przed ryzykiem nadużyć oraz erozją standardów nadzoru. Eksperci wskazują, że aż ponad połowa inwestorów indywidualnych nie jest w stanie samodzielnie ocenić prospektu emisyjnego czy ryzyka związanego z ofertą publiczną bez wsparcia profesjonalistów.
Pojawia się więc pytanie o równowagę między deregulacją a ochroną uczestników rynku. Niezbędne będzie wzmocnienie działań edukacyjnych skierowanych do inwestorów oraz skuteczniejszy nadzór ze strony Komisji Nadzoru Finansowego (KNF), aby zapewnić bezpieczeństwo transakcji bez nadmiernej biurokracji.
Bezpośredni wpływ na inwestorów indywidualnych
Dla osób fizycznych nowelizacja oznacza większą dostępność różnorodnych ofert inwestycyjnych dotąd zarezerwowanych głównie dla funduszy venture capital czy dużych graczy instytucjonalnych. To szansa na dywersyfikację portfela oraz udział w rozwoju innowacyjnych spółek na wczesnym etapie ich działalności.
Jednocześnie brak konieczności angażowania firmy inwestycyjnej oznacza wyższe ryzyko – brak profesjonalnej selekcji może skutkować większą liczbą niewypałów lub nawet oszustw. Dlatego bezpieczne inwestowanie w małe oferty publiczne po zmianach prawnych w 2025 roku wymaga od inwestorów większej świadomości ryzyka oraz korzystania z narzędzi edukacyjnych i analiz rynkowych.
Dodatkowo niższe koszty transakcyjne (spadek prowizji do poziomu około 3-5%) mogą zachęcić więcej osób do aktywności na rynku kapitałowym, co pozytywnie wpłynie na jego płynność i dynamikę rozwoju.
Przyszłość rynku kapitałowego w Polsce: prognozy i wyzwania
Eksperckie prognozy wskazują na dynamiczny wzrost liczby debiutów na rynkach NewConnect oraz Catalyst – liczba nowych ofert może wzrosnąć nawet pięciokrotnie do około 50-70 rocznie już w ciągu najbliższych dwóch lat. Równocześnie spodziewany jest wzrost wolumenu transakcji obligacjami korporacyjnymi, co potwierdza rosnące zainteresowanie alternatywnymi formami finansowania przez MŚP.
Wzrasta także znaczenie crowdfundingu inwestycyjnego – jego wartość może przekroczyć miliard złotych do końca 2026 roku, co dodatkowo wspiera dywersyfikację źródeł kapitału dostępnego dla przedsiębiorców.
Niemniej jednak kluczowym wyzwaniem pozostaje edukacja finansowa społeczeństwa – według badań Narodowego Banku Polskiego tylko niewielka część Polaków rozumie podstawowe różnice między instrumentami finansowymi takimi jak akcje czy obligacje. W kontekście łatwiejszego dostępu do bardziej ryzykownych instrumentów konieczne jest rozwijanie programów edukacyjnych oraz promowanie świadomego podejmowania decyzji inwestycyjnych.
Równocześnie KNF musi intensyfikować nadzór nad rynkiem, aby zapobiegać nadużyciom i chronić interesy mniej doświadczonych uczestników rynku kapitałowego.
Podsumowując, nowelizacja ustawy o obrocie instrumentami finansowymi otwiera przed polskim rynkiem kapitałowym zupełnie nowe możliwości rozwoju i demokratyzacji dostępu do kapitału dla MŚP. Jej sukces będzie jednak zależał od umiejętnego wyważenia deregulacji z koniecznością ochrony inwestorów poprzez edukację i skuteczny nadzór. Ta reforma to szansa na stworzenie bardziej inkluzywnego modelu rynku kapitałowego – takiego, który sprzyja innowacjom i jednocześnie dba o bezpieczeństwo wszystkich uczestników gry finansowej.
