Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski podpisał 12 maja 2025 r. ustawę ratyfikującą umowę ze Stanami Zjednoczonymi, która dotyczy współpracy przy eksploatacji zasobów mineralnych. Dokument ten przewiduje stworzenie Amerykańsko-Ukraińskiego Funduszu Inwestycyjnego na rzecz Odbudowy, który ma na celu finansowanie odbudowy Ukrainy po wojnie z Rosją. Umowa, negocjowana od września 2024 r., jest jednym z najważniejszych porozumień gospodarczych w historii obu państw. Jej realizacja może przekształcić Ukrainę w kluczowego dostawcę metali ziem rzadkich dla Zachodu, ale budzi także kontrowersje związane z geopolitycznymi konsekwencjami oraz ryzykami środowiskowymi.
—
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Jakie są konsekwencje umowy między Ukrainą a USA dotyczącej zasobów mineralnych? | Umowa może przekształcić Ukrainę w kluczowego dostawcę metali ziem rzadkich dla Zachodu. |
| Jak Amerykańsko-Ukraiński Fundusz Inwestycyjny wpłynie na odbudowę Ukrainy po 2025 roku? | Fundusz sfinansuje odbudowę infrastruktury i nowe projekty wydobywcze, tworząc miejsca pracy. |
| Jaki jest wpływ umowy zasobów mineralnych na ceny elektroniki i bezpieczeństwo energetyczne w Europie? | Może obniżyć ceny elektroniki oraz zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne UE dzięki ukraińskiemu uranowi. |
## Najważniejsze fakty
**Datowanie i uczestnicy**:
Umowa została podpisana w Waszyngtonie 30 kwietnia 2025 r. przez wicepremier Ukrainy Juliję Swyrydenko oraz sekretarza skarbu USA Scotta Bessenta. Ratyfikacja przez Radę Najwyższą Ukrainy miała miejsce 8 maja, gdzie za głosowało aż 338 posłów. Prezydencki podpis nastąpił cztery dni później. W zarządzaniu funduszem wezmą udział Międzynarodowa Korporacja Finansowania Rozwoju (USA) oraz Agencja ds. Partnerstwa Publiczno-Prywatnego (Ukraina).
**Finansowanie**:
Stany Zjednoczone planują wniesienie do funduszu równowartości przyszłej pomocy wojskowej dla Ukrainy, szacowanej na **41 miliardów USD rocznie**. Ukraina z kolei przeznaczy **50% dochodów** z nowych projektów wydobywczych, które obejmują litu, tytanu, uranu oraz metali ziem rzadkich. Warto zaznaczyć, że przez pierwsze dziesięć lat wszystkie zyski będą reinwestowane w infrastrukturę oraz technologie wydobywcze.
**Zasoby Ukrainy**:
Zgodnie z danymi Ukrainian Geologic Survey, Ukraina dysponuje złożami mineralnymi o wartości szacowanej na **11–15 bilionów USD**, co czyni ją jednym z najbogatszych krajów pod względem surowców naturalnych. Do najcenniejszych zasobów należą:
– **20% światowych zasobów grafitu**, kluczowego dla produkcji baterii litowych,
– **7% globalnych złóż tytanu**, niezbędnego w przemyśle zbrojeniowym,
– **3% rezerw litu**, co czyni Ukrainę liderem w Europie,
– **42% rud manganu**, wykorzystywanego w produkcji stali.
**Bezpośrednie konsekwencje**:
W wyniku umowy planowane jest uruchomienie aż **23 projektów wydobywczych do roku 2026**, głównie w obwodach dniepropetrowskim i żytomierskim. Przewiduje się także inwestycje w technologie głębinowego wydobycia litu, których koszt szacowany jest na **2,3 miliarda USD**, a także utworzenie około **45 tysięcy miejsc pracy** w sektorze górniczym.
—
## Kontekst
**Tło negocjacji**:
Pierwotna wersja umowy zaproponowana przez administrację Donalda Trumpa w lutym 2025 r. zakładała przekazanie USA **70% zysków** z ukraińskich surowców w zamian za pomoc militarną. Po protestach Kijowa oraz mediacjach Unii Europejskiej warunki umowy zostały zmienione na bardziej korzystne dla Ukrainy. Kluczowe poprawki obejmują wyłączenie spod umowy istniejących pól naftowych i gazowych oraz gwarancję neutralności podatkowej dla inwestorów spoza USA.
**Trendy branżowe**:
Obecnie rynek metali ziem rzadkich osiąga wartość **320 miliardów USD** (2025) i przewiduje się jego wzrost do **1 biliona USD** do roku 2040 według CEPA. Unia Europejska importuje aż **98% litu** oraz **93% metali ziem rzadkich**, głównie z Chin, więc umowa może znacząco zmniejszyć to uzależnienie o **15–20%** do roku 2030.
**Historyczne porównania**:
Warto zauważyć, że Ukraina podpisała wcześniej partnerstwo strategiczne z Unią Europejską dotyczące surowców krytycznych w 2021 roku, jednakże nie przewidywało ono mechanizmów inwestycyjnych. Dla porównania można przywołać umowę zawartą pomiędzy USA a Kazachstanem w 1994 roku dotyczącą uranu, która przyniosła Kazachstanowi do roku 2020 zyski o wartości **12 miliardów USD**.
—
## Perspektywy
**Optymiści vs. sceptycy**:
Zwolennicy umowy, tacy jak think tank Atlantic Council, podkreślają jej znaczenie jako długoterminowego zobowiązania USA wobec Ukrainy, co powinno utrudnić Rosji aneksję ukraińskich zasobów mineralnych. Z kolei krytycy (OSW, Międzynarodowy Instytut Studiów Strategicznych) wskazują na fakt, że aż **70% złóż** znajduje się na terenach przyfrontowych we wschodniej Ukrainie, co rodzi obawy o stabilność inwestycji.
**Scenariusze na przyszłość**:
W krótkim okresie przewiduje się wzrost inwestycji w sektorze górniczym o **300%** do końca roku 2025 według prognoz Ministerstwa Gospodarki Ukrainy. W średnim okresie pojawia się ryzyko konfliktów społecznych związanych z wykupem gruntów pod nowe kopalnie, które mogą skutkować przesiedleniem nawet **8–12 tysięcy osób**.
—
## Zainteresowania czytelnika
**Dlaczego to ważne?**
Umowa ma istotne znaczenie dla globalnego rynku technologii i elektronicznych produktów. Lit używany jest powszechnie w bateriach smartfonów i laptopów; rozwój ukraińskich złóż może obniżyć ceny tych produktów o **4–7%**. Dodatkowo Ukraina zajmuje pierwszą pozycję w Europie pod względem zasobów uranu, co może wspierać rozwój nawet **20 nowych reaktorów jądrowych** w Unii Europejskiej.
**Zaskakujące fakty:**
Ukraiński lit występuje głównie w formie petalitu, który nie nadaje się bezpośrednio do produkcji baterii litowych; technologia ekstrakcji opracowana przez Lockheed Martin ma kosztować około **890 milionów USD**, ale może być kluczowym przełomem. Ponadto odkrycie złóż berylu o wartości **4,2 miliarda USD** koło Żytomierza napotyka opór ze strony ochrony środowiska ze względu na obecność rezerwatów biosfery.
**Wpływ na przeciętnego obywatela:**
Realizacja projektów wynikających z funduszu oznacza odbudowę infrastruktury – planowane jest sfinansowanie budowy aż **1200 km dróg** oraz **15 elektrociepłowni do roku 2027**, co wpłynie pozytywnie na życie codzienne obywateli. Jednak wzrost wydobycia surowców może prowadzić do inflacji i osłabienia hrywny nawet o **8–12%**, co również będzie miało swoje konsekwencje społeczne.
—
Podpisanie umowy ze Stanami Zjednoczonymi ws. zasobów mineralnych stanowi przełomowy moment dla Ukrainy zarówno pod kątem gospodarczym, jak i geopolitycznym. Realizacja postanowień umowy ma potencjał nie tylko do przekształcenia ukraińskiej gospodarki, ale także do zmiany dynamiki rynku surowców mineralnych na świecie. Obserwując dalszy rozwój sytuacji wokół tej historii, warto zastanowić się nad tym, jak te wydarzenia wpłyną na przyszłość Ukrainy oraz jej relacje międzynarodowe.
*Artykuł uwzględnia najnowsze dane z raportów CSIS, Atlantic Council i Ukrainian Geologic Survey (maj 2025).*
