| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co to jest program „Moje zdrowie – bilans zdrowia osoby dorosłej”? | To nowa inicjatywa NFZ od maja 2025, oferująca bezpłatne badania profilaktyczne dla osób powyżej 20 lat o wartości do 500 zł. |
| Jak zapisać się do programu? | Należy wypełnić ankietę zdrowotną na Internetowym Koncie Pacjenta lub w placówce POZ, po czym otrzymuje się skierowanie na badania. |
| Jakie badania są dostępne w programie? | Zakres badań obejmuje podstawowe testy laboratoryjne i rozszerzone, m.in. morfologię, lipidogram, test PSA, badanie na obecność wirusa HCV oraz inne spersonalizowane badania. |
Wielu z nas zna historie osób, które dzięki przypadkowemu badaniu profilaktycznemu odkryły poważną chorobę na wczesnym etapie. Takie sytuacje podkreślają znaczenie systematycznej diagnostyki. Od 5 maja 2025 roku polski system ochrony zdrowia wprowadza przełomowy program „Moje zdrowie – bilans zdrowia osoby dorosłej”, który umożliwi każdemu dorosłemu Polakowi wykonanie bezpłatnych badań profilaktycznych o wartości do 500 zł. To znaczący krok w kierunku zwiększenia dostępności i efektywności profilaktyki zdrowotnej oraz zwalczania chorób cywilizacyjnych.
Spis treści:
Najważniejsze fakty o programie
Program „Moje zdrowie – bilans zdrowia osoby dorosłej” oficjalnie rozpoczął się 5 maja 2025 roku. Inicjatywa jest realizowana przez placówki podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) oraz laboratoria diagnostyczne wpisane do ewidencji Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych. Finansowanie zapewnia Narodowy Fundusz Zdrowia poprzez budżet wynoszący blisko 9,7 miliarda złotych na najbliższe dziesięć lat, co stanowi ponad 5% całkowitych środków NFZ na rok 2025.
Uczestnicy programu rozpoczynają proces od wypełnienia szczegółowej ankiety zdrowotnej dostępnej online za pomocą Internetowego Konta Pacjenta (IKP) lub bezpośrednio w placówce POZ. Ankieta obejmuje około 120 pytań dotyczących stylu życia, historii chorób i czynników ryzyka. Na jej podstawie lekarz rodzinny ustala indywidualny zakres badań laboratoryjnych – od podstawowego pakietu o wartości około 230 zł do rozszerzonego kosztującego blisko 490 zł. Podstawowe badania obejmują między innymi morfologię krwi, lipidogram czy glukozę we krwi. Dodatkowo u niektórych pacjentów wykonywane są bardziej specjalistyczne testy jak oznaczenie PSA u mężczyzn czy badanie na obecność przeciwciał HCV.
Dla osób między 20 a 49 rokiem życia badania będą powtarzane co pięć lat, natomiast dla starszych – co trzy lata. W pierwszym roku działania programu przewiduje się udział około czterech milionów uczestników, a docelowo do roku 2035 program ma objąć wszystkich uprawnionych Polaków powyżej dwudziestego roku życia.
Kontekst i tło wprowadzenia programu
Wprowadzenie tego programu to odpowiedź na istotne wyzwania stojące przed polskim systemem ochrony zdrowia. Polska charakteryzuje się niską wykrywalnością chorób we wczesnym stadium – przykładowo tylko około czterdzieści procent przypadków raka piersi diagnozowanych jest na etapie umożliwiającym skuteczne leczenie. Poprzedni program „Profilaktyka 40 Plus”, realizowany od 2021 do początku 2025 roku, objął jedynie niewielką część uprawnionych z powodu ograniczeń wiekowych oraz złożonej procedury zgłoszeniowej.
Nowy program rozszerza zakres wiekowy już od dwudziestego roku życia oraz upraszcza procedury rejestracji i realizacji badań. Jednocześnie wpisuje się on w globalny trend profilaktyki spersonalizowanej – podejścia dostosowującego diagnostykę i opiekę do indywidualnych cech pacjenta oraz czynników ryzyka.
Dodatkowo Ministerstwo Zdrowia już wcześniej podjęło działania wzmacniające profilaktykę, takie jak bezpłatne testy HPV wysokiego ryzyka oraz cytologia LBC dla kobiet w wieku od 25 do 64 lat, a także zwiększono nakłady finansowe na podstawową opiekę zdrowotną o ponad dwunastoprocentowy wzrost budżetu.
Perspektywy i potencjalne korzyści
Eksperci i przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia podkreślają wieloaspektowe korzyści nowego programu. Wczesna diagnoza cukrzycy typu drugiego pozwala ograniczyć koszty leczenia nawet o siedemdziesiąt procent rocznie na pacjenta. Z kolei regularne wykonywanie lipidogramu może zmniejszyć liczbę zgonów z przyczyn kardiologicznych nawet o jedną trzecią. To przekłada się nie tylko na poprawę jakości życia pacjentów, lecz także na oszczędności systemowe dzięki ograniczeniu hospitalizacji i powikłań chorobowych.
Z drugiej strony krytycy zwracają uwagę na potencjalne trudności logistyczne. Część placówek POZ nie dysponuje jeszcze odpowiednimi narzędziami elektronicznymi do obsługi ankiet i analizy wyników, co może powodować wydłużenie czasu oczekiwania na wyniki badań nawet do tygodnia. Ponadto świadomość społeczeństwa o istnieniu programu jest nadal niewystarczająca – niemal połowa Polaków deklaruje brak wiedzy o możliwości skorzystania z tych badań.
Mimo to Narodowy Fundusz Zdrowia prognozuje długofalową redukcję kosztów leczenia szpitalnego nawet o osiem procent rocznie dzięki skutecznej profilaktyce i wcześniejszej diagnozie chorób cywilizacyjnych.
Zainteresowania czytelników: jak skorzystać z programu?
Dla osób zainteresowanych udziałem najważniejsze jest poznanie prostego procesu rejestracji i przebiegu badań. Wystarczy posiadać aktywne Internetowe Konto Pacjenta lub udać się do swojego lekarza rodzinnego w placówce POZ i tam wypełnić ankietę zdrowotną. Całość zajmuje około piętnastu minut online lub nieco więcej podczas wizyty osobistej. Po jej przeanalizowaniu lekarz wystawi skierowanie na badania laboratoryjne dopasowane indywidualnie do profilu ryzyka konkretnej osoby.
Personalizacja oznacza m.in., że mężczyźni po czterdziestym roku życia automatycznie otrzymają skierowanie na oznaczenie antygenu PSA – istotnego markera raka prostaty. Palacze mogą być kierowani dodatkowo na spirometrię oceniającą funkcje płuc. Program wykorzystuje także algorytmy sztucznej inteligencji do analizy wyników badań oraz sugerowania dalszych kroków diagnostycznych lub konsultacji specjalistycznych.
Zaskakującym elementem jest możliwość wykonania jednorazowego badania lipoproteiny(a) pomiędzy dwudziestym a czterdziestym rokiem życia, które pozwala ocenić genetyczne ryzyko wystąpienia zawału serca nawet u osób bez objawów klinicznych. Dzięki temu młodzi ludzie mają realną szansę uniknięcia poważnych schorzeń poprzez zmianę stylu życia i dietę już we wczesnym wieku.
Cały proces od zgłoszenia przez ankietę po otrzymanie Indywidualnego Planu Zdrowotnego trwa średnio siedemnaście dni, co jest znacznym usprawnieniem względem wcześniejszych systemów profilaktycznych.
Historie pacjentów potwierdzające wartość profilaktyki
Przykłady osób korzystających z podobnych badań pokazują realny wpływ profilaktyki na życie i zdrowie. Jeden z pacjentów dzięki rutynowej morfologii wykrył niepokojące zmiany we krwi sugerujące białaczkę we wczesnym stadium – natychmiastowa interwencja medyczna pozwoliła uniknąć poważnych komplikacji i znacznie zwiększyła szanse na pełne wyleczenie.
Inna kobieta po czterdziestce dzięki szybkiemu wykonaniu testu HPV HR uniknęła rozwoju raka szyjki macicy poprzez terminową terapię zmian przednowotworowych wykrytych podczas badań przesiewowych.
Takie historie uzasadniają inwestycję NFZ i Ministerstwa Zdrowia w szeroką profilaktykę dostępną dla każdego dorosłego Polaka już od najbliższej jesieni.
Profilaktyka to fundament długiego i zdrowego życia oraz efektywności systemu opieki medycznej jako całości. Program „Moje zdrowie – bilans zdrowia osoby dorosłej” stanowi przełomową szansę dla milionów Polaków na wcześniejsze wykrycie chorób cywilizacyjnych i poprawę jakości codziennego funkcjonowania. Nie czekaj – zadbaj o swoje zdrowie już dziś!
