Ministerstwo Finansów przygotowuje istotne zmiany w podatku od spadków i darowizn, które mają uprościć formalności i przyspieszyć procesy przekazywania majątku w rodzinie. Nowelizacja, planowana do wdrożenia w drugiej połowie 2025 roku, ma na celu eliminację większości biurokratycznych przeszkód, takich jak obowiązek uzyskiwania zaświadczeń z urzędu skarbowego czy skomplikowane rozliczenia świadczeń powtarzających się. Zmiany te wpisują się w szerszy rządowy program deregulacji i cyfryzacji usług publicznych, który ma ułatwić obywatelom korzystanie z praw spadkowych oraz darowizn. Czy łatwiejszy proces przejęcia spadku po bliskich stanie się rzeczywistością?
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Jakie są główne zmiany w podatku od spadków i darowizn w 2025? | Zniesienie obowiązku uzyskiwania zaświadczeń skarbowych oraz uproszczenie opodatkowania świadczeń powtarzających się. |
| Jak zmiany wpłyną na przekazywanie nieruchomości w rodzinie? | Przyspieszą transakcje nawet do 7 dni roboczych i obniżą koszty notarialne. |
| Czy nowe przepisy zwiększą ryzyko nadużyć podatkowych? | MF planuje wzmacniać audyty, ale krytycy obawiają się większej luki podatkowej. |
Spis treści:
Najważniejsze fakty: deregulacja i nowe standardy
Zmiany w podatku od spadków i darowizn, które Ministerstwo Finansów przygotowuje na rok 2025, skupiają się przede wszystkim na deregulacji procedur oraz dostosowaniu prawa do orzecznictwa Sądu Najwyższego. Jednym z kluczowych elementów reformy jest zniesienie obowiązku uzyskiwania zaświadczenia z urzędu skarbowego przy przekazywaniu majątku pomiędzy najbliższymi członkami rodziny – małżonkami, rodzicami, dziećmi czy rodzeństwem. Dotychczas ten wymóg wydłużał czas realizacji transakcji nawet o trzy tygodnie lub więcej, powodując znaczny wzrost kosztów i stresu dla zainteresowanych osób.
Kolejnym istotnym aspektem jest implementacja uchwały NSA z marca 2025 roku, która zmienia sposób opodatkowania świadczeń powtarzających się, takich jak renty czy alimenty otrzymywane nieodpłatnie. Zamiast płacić podatek jednorazowo od całej wartości świadczenia, podatek będzie naliczany proporcjonalnie do każdej otrzymanej raty. To rozwiązanie eliminuje dotychczasowe niejasności oraz pozwala na bardziej sprawiedliwe rozliczenia.
Wpływ na rynek nieruchomości
Zmiany proceduralne mają szczególne znaczenie dla rynku nieruchomości rodzinnych. Analizy wskazują, że aż 45% wszystkich transakcji mieszkaniowych w Polsce dotyczy przekazania własności między członkami rodziny. Obecny system wymaga wielokrotnej weryfikacji dokumentów przez notariuszy i urzędy skarbowe, co znacząco wydłuża czas zawarcia umowy i generuje dodatkowe koszty. Po wdrożeniu nowelizacji przewiduje się skrócenie czasu realizacji tych transakcji do około siedmiu dni roboczych oraz obniżenie kosztów notarialnych o kilkaset złotych.
Aktualne progi podatkowe na 2025 rok
W zakresie stawek podatkowych i progów wolnych od podatku nie nastąpią rewolucyjne zmiany. Dla najbliższej rodziny (grupa I) kwota wolna wynosi obecnie 36 120 zł od jednego darczyńcy, podczas gdy dla dalszych krewnych (grupa II) limit ten to 27 090 zł. Osoby niespokrewnione (grupa III) mogą liczyć jedynie na kwotę wolną do wysokości 5 733 zł. Stawki podatkowe pozostają progresywne – od kilku do dwudziestu procent w najwyższych przedziałach podatkowych. Znajomość tych progów jest kluczowa przy planowaniu przekazania majątku bez konieczności ponoszenia wysokich kosztów fiskalnych.
Kontekst: od inflacji do deregulacji
Ewolucja przepisów dotyczących podatku od spadków i darowizn w ostatnich latach była odpowiedzią na rosnącą inflację oraz potrzebę uproszczenia systemu podatkowego. W październiku 2022 roku Ministerstwo Finansów podniosło kwoty wolne o ponad 8%, aby dostosować je do realiów gospodarczych i chronić obywateli przed nadmiernym obciążeniem fiskalnym. Jednakże brak indeksacji progów podatkowych w roku 2024 wywołał krytykę środowisk prawniczych i samorządowych, które wskazywały na ryzyko zwiększenia ciężaru podatkowego mimo wcześniejszych zapowiedzi reformy.
Równocześnie rozwój cyfryzacji administracji publicznej stworzył podstawy do kolejnych zmian. Wprowadzenie Centralnego Rejestru Testamentów oraz integracja systemów skarbowych z Krajowym Rejestrem Sądowym pozwoliły na sprawniejsze zarządzanie danymi dotyczącymi dziedziczenia i darowizn. Jednocześnie raport Najwyższej Izby Kontroli z początku 2025 roku ujawnił, że ponad 60% dużych darowizn nie jest zgłaszanych odpowiednim organom, co wskazuje na lukę podatkową wymagającą dalszej uwagi ze strony fiskusa.
Perspektywy: między optymizmem a wątpliwościami
Zwolennicy zmian argumentują, że uproszczenie procedur przyniesie realne oszczędności finansowe dla obywateli oraz ograniczy formalności związane z przekazywaniem majątku. Przykładowo typowa transakcja związana ze sprzedażą mieszkania odziedziczonego po rodzicu będzie wymagała o połowę mniej wizyt u notariusza oraz pozwoli zaoszczędzić kilkaset złotych na kosztach obsługi prawnej.
Z drugiej strony organizacje społeczne zwracają uwagę na ryzyko nadużyć wynikających z likwidacji obowiązku uzyskiwania zaświadczeń skarbowych. Brak odpowiedniej kontroli może sprzyjać fikcyjnym darowiznom wykorzystywanym do prania pieniędzy lub unikania opodatkowania. Ministerstwo Finansów deklaruje jednak równoległe wzmacnianie audytów dzięki nowoczesnym narzędziom informatycznym dostępnym w systemie ELAK 2.0.
W krótkim terminie oczekuje się wzrostu liczby zgłoszeń darowizn nawet o kilkanaście procent dzięki uproszczeniom formalnym. W średnim okresie możliwe jest natomiast wdrożenie mechanizmów integrujących polski system podatkowy z unijnym DAC8, co pozwoli na automatyczną wymianę informacji o transakcjach międzynarodowych.
Dla czytelnika: mniej stresu, więcej oszczędności
W praktyce nowe przepisy oznaczają konkretne ułatwienia dla osób dokonujących przekazań majątkowych. Darowizna od rodzica będzie wymagać jedynie podpisania umowy notarialnej bez konieczności dodatkowego potwierdzania zwolnienia podatkowego w urzędzie skarbowym. Podobnie sprzedaż spadku stanie się mniej formalna dzięki zniesieniu obowiązku przedstawiania zaświadczeń o braku zobowiązań wobec fiskusa.
Zaskakującym elementem nowelizacji jest pięcioletnia kumulacja wartości darowizn od tej samej osoby – jeśli suma przekroczy kwotę wolną (np. 36 120 zł dla grupy I), może nastąpić konieczność zapłaty podatku nawet za drobne prezenty otrzymywane przez kilka lat. Ponadto ulga mieszkaniowa została podwyższona do poziomu ponad 22 tysięcy złotych dla celów związanych z nieruchomościami.
Dzięki tym zmianom typowa rodzina planująca przekazać mieszkanie o wartości około 400 tysięcy złotych może liczyć na oszczędności rzędu kilku tysięcy złotych – zarówno dzięki niższym kosztom notarialnym, jak i ograniczeniu ilości wizyt urzędowych oraz skróceniu czasu oczekiwania na finalizację formalności.
Podsumowanie: rewolucja czy kosmetyka?
Reforma podatku od spadków i darowizn przygotowana przez Ministerstwo Finansów to krok w stronę cyfrowej transformacji administracji oraz redukcji uciążliwych formalności dla obywateli. Choć zmiany nie likwidują wszystkich barier ani nie podnoszą progów wolnych od opodatkowania, znacząco ułatwią życie osobom dziedziczącym lub otrzymującym darowizny wewnątrz rodziny.
Jednakże wyzwaniem pozostaje zapewnienie skutecznej kontroli nad potencjalnymi nadużyciami oraz edukacja społeczeństwa w zakresie nowych zasad rozliczeń podatkowych – zwłaszcza przy bardziej skomplikowanych przypadkach dziedziczenia między krajami czy świadczeń powtarzalnych.
Zachęcamy wszystkich zainteresowanych tematem zmian w podatku od spadków i darowizn do śledzenia aktualności prawnych oraz korzystania z porad ekspertów finansowych, aby maksymalnie wykorzystać nadchodzące uproszczenia i uniknąć niepotrzebnych kosztów.
