Otrzymanie spadku lub darowizny to dla wielu Polaków moment radości, ale często także źródło stresu związanego z formalnościami i kosztami podatkowymi. Bariery biurokratyczne, konieczność uzyskiwania licznych zaświadczeń oraz obawy o wysokość podatku od spadków i darowizn utrudniały korzystanie z należnych praw. Ministerstwo Finansów przygotowuje jednak przełomową reformę, która od 2025 roku znacząco uprości procedury i zmniejszy koszty związane z dziedziczeniem majątku. Zmiany te wpisują się w szerszy plan deregulacji i cyfryzacji usług publicznych, będący częścią rządowego programu „Polska. Rok przełomu”.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Jakie zmiany w podatku od spadków i darowizn wprowadza Ministerstwo Finansów w 2025 roku? | Zniesienie obowiązku uzyskiwania zaświadczeń o zwolnieniu z podatku dla najbliższych krewnych oraz elastyczne zasady zgłoszeń spadkowych. |
| Co oznaczają nowe przepisy dotyczące darowizn między najbliższymi krewnymi w Polsce? | Automatyczne zwolnienia podatkowe i skrócenie czasu procedur z około 30 do 7 dni. |
| Jak zgłosić spadek przez e-Urząd Skarbowy po nowelizacji ustawy 2025? | Elektroniczne zgłoszenie jest możliwe przez platformę e-Urząd Skarbowy, co znacznie ułatwia i przyspiesza cały proces. |
Spis treści:
Najważniejsze Fakty
Ministerstwo Finansów oficjalnie zapowiedziało zmiany w podatku od spadków i darowizn, które wejdą w życie od 1 lipca 2025 roku. Kluczową modyfikacją jest zniesienie obowiązku uzyskiwania zaświadczeń o zwolnieniu z podatku dla najbliższych krewnych – małżonków, dzieci czy rodziców. Oznacza to, że większość rodzinnych transakcji zostanie automatycznie zwolniona z konieczności składania dodatkowych dokumentów, co skróci czas oczekiwania na rozliczenie z kilku tygodni do maksymalnie kilku dni. Ponadto ministerstwo wprowadza elastyczne rozwiązania dotyczące sytuacji, gdy zgłoszenie spadku lub darowizny nastąpi po upływie ustawowego terminu sześciu miesięcy – pod pewnymi warunkami takie spóźnienie nie będzie skutkowało sankcjami podatkowymi.
Aktualne kwoty wolne od podatku pozostaną na poziomie obowiązującym od 2023 roku: dla I grupy podatkowej (najbliższej rodziny) wynoszą one 36 120 zł. W ostatnich latach obserwujemy wzrost liczby zgłoszeń spadkowych – według danych Ministerstwa Finansów liczba ta wzrosła o ponad 27% w 2024 roku względem poprzedniego roku. Wpływy budżetowe z tytułu podatku od spadków i darowizn sięgnęły w tym czasie ponad 12 miliardów złotych, co stanowi istotne źródło finansowania m.in. samorządów lokalnych.
Kontekst
Zmiany przygotowywane przez Ministerstwo Finansów wpisują się w długofalowy trend upraszczania przepisów podatkowych, który trwa od kilku lat. Wcześniejsze reformy, takie jak pakiet Slim VAT 3 z 2023 roku, podniosły kwoty wolne od podatku o ponad osiem procent oraz ograniczyły nadmierną biurokrację. Jednak projekt całkowitej likwidacji podatku od spadków przedstawiony przez partię Konfederacja został odrzucony przez Sejm, głównie ze względu na obawy dotyczące ubytku dochodów samorządowych. W Polsce podatek ten nadal stanowi ważny mechanizm fiskalny, choć coraz częściej dyskutuje się o jego roli i zasadności.
W porównaniu do innych krajów Unii Europejskiej Polska należy do nielicznych państw utrzymujących podatek od spadków i darowizn. Przykładowo Niemcy zdecydowały się na jego zniesienie już w 2022 roku, co doprowadziło do zwiększenia przepływu majątku między pokoleniami o ponad dwadzieścia procent. Podobne rozwiązania funkcjonują także we Francji czy Belgii, jednak tam zakres zwolnień i stawek jest różny. Polska reforma ma na celu nie tylko uproszczenie procedur, ale również dostosowanie prawa do współczesnych realiów społeczno-gospodarczych oraz cyfryzację procesów urzędowych.
Perspektywy
Mimo że reforma spotyka się z pozytywnym odbiorem społecznym jako krok ku uproszczeniu dziedziczenia, pojawiają się też głosy krytyczne. Samorządy lokalne wyrażają obawy dotyczące potencjalnej utraty wpływów finansowych – obecnie podatek od spadków stanowi ważne źródło dochodów lokalnych budżetów, które są wykorzystywane m.in. na inwestycje infrastrukturalne czy edukację. Związek Powiatów Polskich szacuje możliwe straty na setki milionów złotych rocznie.
Z drugiej strony eksperci wskazują na pozytywne długoterminowe skutki reformy dla gospodarki. Uproszczenie procedur może przyczynić się do wzrostu liczby darowizn mieszkaniowych oraz ułatwić przekazywanie przedsiębiorstw rodzinnych kolejnym pokoleniom bez konieczności ponoszenia wysokich kosztów podatkowych. Prognozy mówią o wzroście aktywności na rynku nieruchomości oraz większej stabilności firm rodzinnych dzięki ograniczeniu barier fiskalnych.
Zainteresowania Czytelnika
Dla przeciętnego obywatela zmiany oznaczają przede wszystkim realne oszczędności i uproszczenie kontaktu z urzędem skarbowym. Nowe przepisy umożliwiają korzystanie z ulg takich jak zwolnienie darowizn na pierwsze mieszkanie dla młodych małżeństw do kwoty pół miliona złotych pod warunkiem utrzymania nieruchomości przez pięć lat. Dodatkowo osoby zobowiązane do zapłaty podatku powyżej określonej kwoty mogą rozłożyć płatność na raty bez naliczania odsetek, co poprawia płynność finansową rodzin.
Nowością jest również możliwość elektronicznego zgłaszania zarówno spadków, jak i darowizn przez platformę e-Urząd Skarbowy – rozwiązanie to już zdobyło popularność wśród setek tysięcy użytkowników dzięki wygodzie i szybkości obsługi. Przykłady nietypowych sytuacji pokazują, że nowe regulacje pozwalają lepiej dostosować prawo do indywidualnych okoliczności rodzinnych oraz uniknąć niepotrzebnych kosztów.
Dla właścicieli firm rodzinnych oznacza to możliwość przekazania przedsiębiorstwa wraz z wartością niematerialną (goodwill) bez dodatkowego opodatkowania, co sprzyja kontynuacji działalności gospodarczej i zabezpiecza miejsca pracy. Z kolei osoby spoza najbliższej rodziny muszą liczyć się ze stawką podatkową na poziomie nawet 20%, co może wpływać na decyzje inwestycyjne dotyczące nieruchomości czy innych aktywów.
Podsumowując, reformowane zmiany w podatku od spadków i darowizn przyniosą korzyści milionom Polaków poprzez uproszczenie procesu dziedziczenia oraz znaczące ograniczenie formalności i kosztów. Ministerstwo Finansów zapowiada dalsze prace nad cyfryzacją usług oraz monitorowanie efektów wdrożenia nowelizacji. Warto śledzić rozwój sytuacji oraz aktywnie uczestniczyć w konsultacjach społecznych dotyczących przyszłości prawa spadkowego w Polsce.
