Biebrzański Park Narodowy, znany z unikatowych mokradeł i bogatej bioróżnorodności, przez 11 dni w kwietniu 2025 roku zmagał się z poważnym pożarem. Pożar w Biebrzańskim Parku Narodowym, który objął 185 hektarów cennych trzcinowisk i torfowisk, został w końcu całkowicie opanowany dzięki zaangażowaniu ponad 500 strażaków, żołnierzy oraz wolontariuszy. Akcja gaśnicza była jedną z największych w ostatniej dekadzie i uwidoczniła wyzwania związane z ochroną środowiska w dobie nasilających się zmian klimatycznych.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Jak przebiegał pożar w Biebrzańskim Parku Narodowym w kwietniu 2025? | Pożar trwał 11 dni, objął 185 ha, a do walki zaangażowano ponad 500 osób i nowoczesny sprzęt gaśniczy. |
| Jakie nowe technologie w walce z pożarami leśnymi zastosowano w Polsce w 2025? | Wykorzystano m.in. drony Bayraktar TB2 oraz policyjny Black Hawk dla precyzyjnego monitoringu i wsparcia działań. |
| Jakie zmiany prawne przewiduje rząd w kwestii zaostrzenia kar za podpalenia w parkach narodowych? | Projekt ustawy przewiduje do 8 lat więzienia za podpalenie oraz wysokie mandaty za wypalanie traw. |
Spis treści:
Jak wyglądała skala pożaru w Biebrzańskim Parku Narodowym i kto walczył z ogniem?
Pożar rozpoczął się 20 kwietnia 2025 roku na styku powiatów augustowskiego i monieckiego, niedaleko miejscowości Polkowo. W ciągu pierwszych dni ogień rozprzestrzenił się na obszar około 450 hektarów bagiennych terenów parku, jednak ostatecznie spaliło się około 185 hektarów cennych trzcinowisk oraz torfowisk. To stanowiło około 0,3% powierzchni całego Biebrzańskiego Parku Narodowego – największego parku narodowego Polski o powierzchni blisko 592 km².
Do walki z ogniem skierowano około 500 osób – strażaków Państwowej Straży Pożarnej (PSP) i Ochotniczej Straży Pożarnej (OSP), żołnierzy z Podlaskiej Brygady Obrony Terytorialnej oraz pracowników parku i leśników. Wsparcie powietrzne zapewniło pięć śmigłowców Lasów Państwowych oraz policyjny helikopter Black Hawk. Łącznie wykonano ponad 320 lotów gaśniczych, podczas których zrzucono niemal 344 tysiące litrów wody na ogniska pożaru. Dodatkowo nocą zbudowano kilometrową magistralę wodną czerpiącą wodę z rzeki Netta, co znacznie usprawniło działania ratownicze.
Premier Donald Tusk oraz minister spraw wewnętrznych Tomasz Siemoniak osobiście nadzorowali działania ratownicze, podkreślając ich skalę i trudności związane z trudnodostępnym terenem mokradeł. Koszt akcji gaśniczej szacowany jest na około 2,5 miliona złotych, finansowany głównie ze środków MSWiA oraz Lasów Państwowych.
Jakie są przyczyny częstych pożarów i jak wygląda historia zagrożeń w BPN?
Biebrzański Park Narodowy od lat boryka się z ryzykiem pożarowym. W pierwszych miesiącach roku 2025 odnotowano już kilka incydentów pożarowych – mniejszy pożar o powierzchni około 90 hektarów miał miejsce pod koniec marca koło Krasnegoboru, a następnie kilkhektarowy lokalny ogień połowie kwietnia[6][9]. Jednak to kwietniowy pożar był największym od czasu katastrofalnego zdarzenia sprzed pięciu lat, kiedy to wiosną 2020 roku spaliło się ponad pięć tysięcy hektarów torfowisk i lasów[11][16].
Eksperci wiążą zwiększoną częstotliwość i intensywność pożarów z postępującymi zmianami klimatycznymi. Zima sezonu 2024/2025 była wyjątkowo sucha – opady wyniosły jedynie około 60% średniej wieloletniej normy, a temperatura powietrza była o blisko trzy stopnie wyższa niż przeciętnie. Takie warunki sprzyjają szybkiemu wysychaniu torfowisk i traw – które stanowią aż osiemdziesiąt procent materiału palnego podczas pożarów BPN[15][18].
Dlaczego torfowiska są tak podatne na pożary?
Torfowiska gromadzą materię organiczną przez tysiące lat i są naturalnym magazynem dwutlenku węgla. Wysuszony torf staje się łatwopalny i trudny do ugaszenia – może tlić się pod powierzchnią przez wiele dni lub tygodni. Ogień na torfowiskach emituje znaczne ilości CO₂ do atmosfery, pogłębiając efekt cieplarniany. Dlatego ochrona tych obszarów jest kluczowa dla klimatu i bioróżnorodności.
Jakie skutki ekologiczne i społeczne przyniósł pożar w BPN?
Choć tegoroczny pożar nie dotknął bezpośrednio najgłębszych warstw torfu, to jednak spaliły się ważne siedliska szuwarowe – środowiska roślinne trzcin i turzyc będące domem dla wielu chronionych gatunków ptaków wodno-błotnych. Do najbardziej zagrożonych należą wodniczka – jeden z najrzadszych ptaków śpiewających Europy – oraz derkacz[12][16]. Dr hab. Marcin Sulwiński z Uniwersytetu Warszawskiego ostrzega przed inwazją wierzb na wypalone tereny, co może trwale zmienić skład gatunkowy mokradeł.
Odbudowa tych ekosystemów zajmie nawet kilkanaście lat. Tymczasem lokalne społeczności odczuwają skutki zamknięcia szlaków turystycznych – rocznie park odwiedza około sto tysięcy osób, co generuje przychody rzędu pięćdziesięciu milionów złotych dla regionu[18]. Ponadto akcja gaśnicza pochłonęła znaczne środki finansowe oraz wymagała mobilizacji wielu służb.
Jak wpływa ten pożar na klimat?
Spalenie jednego hektara torfu wiąże się z emisją około sześciuset ton dwutlenku węgla do atmosfery. To porównywalne do rocznej emisji dwustu samochodów osobowych. Dlatego każde zdarzenie tego typu ma wpływ nie tylko lokalny, ale także globalny[18].
Jak rząd reaguje na problem podpaleń? Jak działają nowoczesne technologie przeciwpożarowe?
W świetle ostatnich wydarzeń rząd zapowiedział zdecydowane kroki legislacyjne mające przeciwdziałać podpalenom na obszarach chronionych. Projekt nowej ustawy przewiduje zaostrzenie kar – celowe wzniecenie ognia na terenie parków narodowych może skutkować karą do ośmiu lat pozbawienia wolności. Ponadto planowane są wysokie mandaty za wypalanie traw – nawet do dwudziestu tysięcy złotych[9][10].
Podczas akcji gaśniczej wykorzystano także nowoczesne technologie ratownicze, które zwiększyły efektywność walki z ogniem. Po raz pierwszy użyto dronów Bayraktar TB2 do wykrywania ognisk pożaru oraz monitorowania sytuacji na trudno dostępnych terenach mokradeł. Policyjny helikopter Black Hawk zapewniał szybkie dostawy wody oraz transport ratowników[8]. Dodatkowo pojazdy Sherp umożliwiały dotarcie do miejsc niedostępnych dla tradycyjnego sprzętu gaśniczego.
Czy technologie te zmienią przyszłość walki z pożarami?
Zastosowanie dronów czy specjalistycznych pojazdów pokazuje potencjał nowych narzędzi w ochronie środowiska naturalnego przed żywiołem. Wraz ze wzrostem zagrożeń klimatycznych inwestycje te mogą stać się standardem podczas akcji ratunkowych.
Jak ochronić Biebrzański Park Narodowy przed pożarami w przyszłości? Perspektywy i rozwiązania
Długofalowa ochrona parku wymaga nie tylko skutecznej reakcji na bieżące zagrożenia, ale przede wszystkim inwestycji zapobiegawczych. Dyrekcja parku apeluje o wdrożenie systemu czujników dymu rozmieszczonych strategicznie na terenie mokradeł oraz budowę podziemnych zbiorników retencyjnych służących utrzymaniu odpowiedniego poziomu wilgotności gleby[3][15].
Profesor Małgorzata Suska-Malawska z Uniwersytetu Warszawskiego podkreśla znaczenie naturalnego nawodnienia ekosystemu: „Bez przywrócenia właściwego bilansu wodnego ryzyko kolejnych pożarów będzie rosło”. Ochrona mokradeł to także walka ze skutkami zmian klimatycznych poprzez ograniczenie emisji gazów cieplarnianych.
Z kolei lokalne inicjatywy ekologiczne zachęcają mieszkańców do sadzenia drzew oraz aktywnego udziału w ochronie parku jako formy zapobiegania katastrofom naturalnym.
Zakończenie dogaszania tegorocznego pożaru pokazuje siłę współpracy ludzi i technologii na rzecz ochrony unikalnego dziedzictwa przyrodniczego Polski. Pożar w Biebrzańskim Parku Narodowym był sygnałem alarmowym dla wszystkich zainteresowanych zachowaniem środowiska naturalnego – zarówno władz państwowych, jak i obywateli. Inwestycje we wdrażanie nowoczesnych systemów monitoringu oraz zmiany prawne to kluczowe elementy przyszłych działań mających chronić ten niezwykły zakątek natury przed kolejnymi katastrofami.
