| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co to jest ETS w transporcie? | ETS to system handlu uprawnieniami do emisji CO₂, obejmujący od 2024 r. także transport lotniczy i morski. |
| Jak zmiany w ETS wpłyną na ceny biletów lotniczych? | Szacuje się wzrost cen biletów o 8-12% do 2026 r. z powodu wyższych kosztów emisji i paliw alternatywnych. |
| Na co zostaną przeznaczone dochody z aukcji uprawnień ETS? | 100% dochodów z ETS ma być inwestowane w cele klimatyczne, takie jak OZE, termomodernizacja i innowacje ekologiczne. |
Kiedy ostatnio rezerwowałeś bilet lotniczy lub zamawiałeś produkt z zagranicy, prawdopodobnie nie myślałeś o emisji CO₂, którą generuje Twój wybór. A co jeśli powiem Ci, że zmieniające się przepisy dotyczące emisji gazów cieplarnianych mogą nie tylko wpłynąć na koszty Twoich przyszłych podróży i zakupów, ale też przyczynić się do walki ze zmianami klimatycznymi? Projekt zmiany ustawy o systemie ETS dla lotnictwa i transportu morskiego otwiera nowy rozdział w tej globalnej walce. Przeanalizujemy, co to oznacza dla Ciebie i dla naszej planety.
Spis treści:
Najważniejsze Fakty
Projekt nowelizacji ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (ETS), opublikowany przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska w kwietniu 2025 roku, wprowadza kluczową zmianę – obowiązek przeznaczania aż 100% dochodów z aukcji uprawnień na cele klimatyczne. Do tej pory było to jedynie 50%. Oznacza to znaczne zwiększenie środków finansowych na transformację energetyczną i ochronę środowiska.
Ważnym elementem nowelizacji jest rozszerzenie systemu ETS na transport morski od 2024 roku. Emisje statków będą rozliczane stopniowo: najpierw 40% za rok 2024, następnie 70% w 2025 roku oraz pełne 100% od 2026 roku. W przypadku lotnictwa przewidziano stopniowe wycofywanie bezpłatnych uprawnień do emisji do roku 2026 oraz utworzenie specjalnej puli około 20 milionów uprawnień dla linii lotniczych stosujących zrównoważone paliwa.
Te zmiany są implementacją dyrektywy UE nr 2023/959 będącej częścią pakietu Fit for 55, który zakłada redukcję emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do roku 2030 względem poziomu z 1990 r. Komisja Europejska szacuje, że nowe przepisy mogą wygenerować dodatkowe wpływy rzędu 15-20 miliardów euro rocznie na działania proekologiczne w państwach członkowskich.
Dla branży transportowej oznacza to jednak wzrost kosztów operacyjnych. Armatorzy przewidują podwojenie opłat związanych z ETS już w roku 2025, co bezpośrednio przełoży się na wyższe ceny frachtu morskiego oraz biletów lotniczych.
Kontekst
System ETS został uruchomiony w UE jako sposób na ograniczenie emisji CO₂ poprzez handel uprawnieniami do ich emitowania. Początkowo obejmował sektor energetyczny i przemysł ciężki, a jego zakres był sukcesywnie rozszerzany. Od stycznia 2024 roku system objął również transport morski oraz lotnictwo unijne – kluczowe sektory pod względem wpływu na klimat.
Pakiet Fit for 55 jest ambitnym planem Unii Europejskiej mającym na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych o ponad połowę już do końca tej dekady. W jego ramach rozszerzony został zakres ETS oraz zaostrzono wymogi dotyczące stosowania paliw niskoemisyjnych.
Transport morski i lotniczy odpowiadają obecnie za dużą część globalnych emisji CO₂ – odpowiednio około 3% i ponad 2%. W ostatnich latach nastąpił trend wzrostowy cen uprawnień do emisji; przykładowo cena za tonę CO₂ dla sektora morskiego wzrosła z około 80 euro w 2023 roku do ponad 110 euro w pierwszym kwartale 2025 roku.
Perspektywy
Wprowadzenie nowych regulacji spotyka się jednak ze sprzeciwem ze strony branży transportowej. Przedstawiciele armatorów i linii lotniczych obawiają się utraty konkurencyjności wobec firm spoza Europy, które nie są objęte tak restrykcyjnymi przepisami. Ponadto pojawiają się problemy techniczne związane z precyzyjnym pomiarem emisji statków – obecnie około jedna piąta armatorów zgłasza trudności we współpracy z krajowymi organami nadzorującymi.
Z drugiej strony Komisja Europejska prognozuje istotne korzyści środowiskowe i ekonomiczne wynikające z reformy ETS. Przewiduje się redukcję emisji w sektorze lotniczym o około jedną czwartą względem poziomu z roku 2019 oraz wzrost udziału paliw odnawialnych w transporcie morskim do poziomu blisko piętnastu procent do końca dekady. Dodatkowo sektor OZE i technologii niskoemisyjnych ma stworzyć setki tysięcy nowych miejsc pracy.
Długoterminowo transformacja energetyczna wymuszona przez system ETS otworzy drogę dla innowacji technologicznych oraz zwiększenia efektywności energetycznej całego sektora transportowego.
Zainteresowania Czytelnika
Dla konsumenta najistotniejsze są bezpośrednie skutki finansowe tych zmian. Eksperci szacują, że ceny biletów lotniczych mogą wzrosnąć nawet o kilkanaście procent do roku 2026 ze względu na rosnące koszty emisji oraz inwestycje linii w droższe, ale bardziej ekologiczne paliwa. Podobnie ceny towarów importowanych drogą morską – takich jak elektronika czy odzież – mogą podrożeć od kilku do nawet ośmiu procent.
Z drugiej strony dochody uzyskane dzięki aukcjom uprawnień ETS mają zostać całkowicie przeznaczone na cele klimatyczne, co może przynieść konsumentom wymierne korzyści. W Polsce około połowa tych środków trafi na programy termomodernizacji budynków oraz dopłaty do pomp ciepła, które pozwolą znacząco obniżyć rachunki za energię w dłuższym okresie.
Ciekawym rozwiązaniem jest mechanizm wsparcia dla linii lotniczych stosujących zrównoważone paliwa – za każdą tonę takiego paliwa otrzymają one bonusowy przydział darmowych uprawnień przekraczający zużycie o dwadzieścia procent. To zachęta mająca złagodzić koszty transformacji branży.
Projekt reformy ETS w lotnictwie i transporcie morskim stawia przed nami nowe wyzwania, ale także otwiera szerokie możliwości do walki ze zmianami klimatu. Choć możemy spodziewać się krótkoterminowego wzrostu kosztów, perspektywa długoterminowych korzyści – zarówno ekonomicznych, jak i ekologicznych – rysuje optymistyczną przyszłość. Teraz jest czas, aby każdy z nas zastanowił się nad swoim wkładem w te zmiany. Czy jesteśmy gotowi płacić więcej za czystsze niebo nad głowami?
