| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co to jest fabryka nitrocelulozy Grupy Azoty? | Nowoczesny zakład produkcji nitrocelulozy i prochów wielobazowych, kluczowy dla polskiej obronności i przemysłu chemicznego. |
| Jakie znaczenie ma ta inwestycja dla bezpieczeństwa Polski? | Fabryka pozwoli uniezależnić kraj od importu prochu, wzmacniając bezpieczeństwo narodowe i pozycję w sektorze zbrojeniowym. |
| Jak Grupa Azoty zadba o środowisko przy produkcji nitrocelulozy? | Projekt realizowany będzie zgodnie z normami ISO 14001, z zastosowaniem technologii minimalizujących negatywny wpływ na środowisko. |
Spis treści:
Najważniejsze fakty o fabryce nitrocelulozy Grupy Azoty
Grupa Azoty podjęła decyzję o budowie nowoczesnej fabryki nitrocelulozy oraz prochów wielobazowych w Tarnowie. W kwietniu 2025 roku prezes spółki, Adam Leszkiewicz, ogłosił rozpoczęcie przygotowań dokumentacji środowiskowej, niezbędnej do realizacji inwestycji. Projekt ten ma strategiczne znaczenie dla polskiej obronności i suwerenności przemysłowej.
Koszt całej inwestycji szacowany jest na 1,2–1,5 miliarda złotych, a jej uruchomienie przewidziano na lata 2027–2028. W bieżącym roku Grupa Azoty przeznaczyła na nakłady inwestycyjne około 655 milionów złotych, w tym znaczną część na rozwój segmentu zbrojeniowego. Fabryka powstanie w Tarnowie, wykorzystując istniejącą infrastrukturę chemiczną spółki.
Kluczowe podmioty zaangażowane w projekt to Polska Grupa Zbrojeniowa (PGZ), producent amunicji Mesko oraz Agencja Rozwoju Przemysłu (ARP). Grupa Azoty prowadzi także rozmowy z zagranicznymi licencjodawcami technologii, m.in. z Niemiec i Korei Południowej. Inwestycja ta pozwoli Polsce uniezależnić się od importu prochu wielobazowego, który obecnie stanowi około 30–40% kosztów produkcji amunicji artyleryjskiej kalibru 155 mm.
Realizacja projektu stworzy około 500 nowych miejsc pracy w regionie Tarnowa oraz wzmocni pozycję Grupy Azoty jako kluczowego dostawcy materiałów wybuchowych dla polskiego wojska. Już dziś spółka dostarcza istotne komponenty chemiczne niezbędne do produkcji amunicji, takie jak stężony kwas azotowy.
Kontekst historyczny i branżowy inwestycji
Grupa Azoty to jedna z największych firm chemicznych w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. Jej historia sięga kilku dekad i obejmuje rozwój szerokiego portfolio produktów chemicznych oraz nawozów mineralnych. W ostatnich latach spółka intensywnie rozwija segment związany z przemysłem obronnym. W listopadzie 2024 roku podpisano list intencyjny z PGZ oraz ARP dotyczący współpracy przy produkcji materiałów wybuchowych, co zapoczątkowało formalne przygotowania do budowy fabryki nitrocelulozy.
W styczniu 2025 roku zakończono studium wykonalności projektu, które potwierdziło jego rentowność pomimo trudnej sytuacji finansowej spółki – w 2024 roku Grupa Azoty odnotowała stratę netto przekraczającą miliard złotych. Jednocześnie Komisja Europejska zatwierdziła współpracę Grupy Azoty z Mkango przy budowie rafinerii metali ziem rzadkich w Puławach, co wskazuje na strategiczne przesunięcie firmy w stronę sektora obronnego oraz surowców krytycznych.
Globalne trendy wskazują na rosnące zapotrzebowanie na nitrocelulozę i prochy wielobazowe. Przewiduje się wzrost popytu do około 40 tysięcy ton rocznie do roku 2030, co stanowi wzrost o niemal połowę względem obecnego poziomu. Dodatkowo rynek nawozów mineralnych ulega dywersyfikacji ze względu na rosnącą konkurencję taniego amoniaku z Rosji i Białorusi, co zmusza Grupę Azoty do poszukiwania niszowych segmentów działalności – takich jak przemysł obronny.
Warto przypomnieć, że po przejęciu Nitro-Chemu przez Orlen w 2022 roku polski rynek materiałów wybuchowych był deficytowy pod względem mocy produkcyjnych. Projekt Grupy Azoty jest pierwszą od trzech dekad próbą odbudowy pełnego krajowego łańcucha wartości w produkcji amunicji.
Perspektywy rozwoju oraz wyzwania inwestycji
Budowa fabryki nitrocelulozy wiąże się zarówno z szansami, jak i ryzykami. Zwolennicy projektu podkreślają jego kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa narodowego. Jak zaznaczył wicepremier Jacek Sasin: bez własnej produkcji prochu Polska jest podatna na presję dostawców podczas kryzysów geopolitycznych.
Z drugiej strony eksperci finansowi wskazują na ryzyka wynikające ze słabej kondycji finansowej Grupy Azoty oraz wysokich kosztów inwestycji. Dr Hanna Machińska z SGH zwraca uwagę, że stabilne finansowanie jest niezbędne do realizacji projektu bez opóźnień i problemów.
W krótkim terminie planowane są negocjacje z Komisją Europejską dotyczące uzyskania wsparcia finansowego z Funduszu Obronnego UE – dotacje mogą wynieść nawet kilkaset milionów złotych. W średnim okresie (do roku 2030) oczekuje się redukcji importu prochu przez Polskę o około 70%, a także możliwości eksportu nadwyżek produkcyjnych do krajów sojuszniczych, takich jak Ukraina czy państwa NATO.
Technologicznie fabryka ma bazować na innowacyjnych rozwiązaniach zapewniających wysoką wydajność oraz bezpieczeństwo procesów. Istotnym aspektem będzie również minimalizacja wpływu na środowisko naturalne poprzez wdrożenie norm ISO 14001 oraz wykorzystanie ekologicznych technologii, takich jak zielony wodór do redukcji emisji CO2.
Zainteresowania czytelników – wpływ społeczny i ekologiczny
Dla lokalnej społeczności projekt oznacza przede wszystkim nowe miejsca pracy – szacuje się ich powstanie około pięciuset w Tarnowie i okolicach. Wzrost zatrudnienia może pozytywnie wpłynąć na rozwój infrastruktury regionalnej, np. modernizację drogi krajowej nr 73 będącej ważnym korytarzem logistycznym.
Grupa Azoty zadeklarowała pełną zgodność projektu z obowiązującymi standardami ochrony środowiska. Produkcja nitrocelulozy wymaga jednak szczególnej uwagi ze względu na właściwości substancji klasyfikowanej jako III stopień zagrożenia pożarowego. Spółka planuje wdrożenie zaawansowanych systemów zarządzania odpadami przemysłowymi oraz monitoringu emisji substancji szkodliwych.
Poza zastosowaniami militarnymi nitroceluloza znajduje szerokie zastosowanie cywilne – wykorzystywana jest m.in. do produkcji lakierów do paznokci czy błon fotograficznych. To ciekawy aspekt pokazujący wszechstronność tego materiału.
Dla przeciętnego obywatela ważna może być też stabilizacja cen nawozów mineralnych – obecnie Grupa Azoty pokrywa około 30% krajowego zapotrzebowania na te produkty. Przesunięcie części działalności firmy na sektor obronny może ograniczyć presję kosztową branży rolno-spożywczej.
Podsumowanie
Projekt budowy fabryki nitrocelulozy przez Grupę Azoty to jedno z najważniejszych przedsięwzięć przemysłowych ostatnich lat w Polsce. Stanowi on strategiczny krok w kierunku zwiększenia niezależności Polski w zakresie produkcji materiałów wybuchowych oraz wzmacnia potencjał obronny kraju. Jednocześnie inwestycja pokazuje, że zaawansowane technologie przemysłowe mogą być realizowane z poszanowaniem wysokich standardów środowiskowych.
Sukces przedsięwzięcia zależy jednak od skutecznego zarządzania ryzykiem finansowym i środowiskowym oraz sprawnego pozyskania licencji technologicznych. Jeśli te warunki zostaną spełnione, fabryka nitrocelulozy stanie się symbolem nowoczesnego polskiego przemysłu obronnego oraz przykładem odpowiedzialnego podejścia biznesowego wobec lokalnej społeczności i środowiska naturalnego.
