| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co to jest dostęp do zdjęć z RDO? | To możliwość firm prywatnych, np. banków, weryfikacji zdjęć z Rejestru Dowodów Osobistych dla potwierdzenia tożsamości klientów. |
| Jak działa procedura dwuetapowej weryfikacji tożsamości? | Firmy najpierw sprawdzają dane osobowe, a przy wątpliwościach porównują zdjęcie z RDO w czasie rzeczywistym. |
| Jak chronić dane osobowe po nowelizacji ustawy o informatyzacji 2025? | Należy ostrożnie udostępniać zdjęcia dowodu, korzystać z bezpiecznych usług cyfrowych i aktualizować dowód w terminie. |
Wyobraźmy sobie sytuację, gdy przebywając daleko od domu, chcemy zawrzeć ważną umowę lub przeprowadzić transakcję finansową online. Nagle napotykamy problem – instytucja wymaga potwierdzenia naszej tożsamości za pomocą zdjęcia dowodu osobistego, ale pojawiają się wątpliwości co do jego autentyczności. Taka sytuacja staje się coraz częstsza, dlatego w 2025 roku planowane jest udostępnienie firmom prywatnym dostępu do fotografii z Rejestru Dowodów Osobistych (RDO). Czy jednak zwiększenie bezpieczeństwa nie odbije się na prywatności obywateli? To pytanie prowokuje do głębokiej refleksji nad równowagą między ochroną danych a wygodą użytkowania cyfrowych usług.
Spis treści:
Najważniejsze fakty
W kwietniu 2025 roku Ministerstwo Cyfryzacji opublikowało projekt nowelizacji ustawy o informatyzacji, który umożliwia podmiotom prywatnym – takim jak banki, operatorzy telekomunikacyjni czy instytucje finansowe – dostęp do zdjęć przechowywanych w Rejestrze Dowodów Osobistych. Głównym celem tej zmiany jest podniesienie skuteczności weryfikacji tożsamości oraz ograniczenie oszustw finansowych, które stanowią poważne zagrożenie dla obrotu prawnego i bezpieczeństwa konsumentów.
Procedura dostępu opiera się na dwustopniowej weryfikacji: najpierw firmy sprawdzają podstawowe dane osobowe klienta, takie jak imię, nazwisko czy numer PESEL. W przypadku niezgodności lub podejrzeń o fałszerstwo następuje porównanie fotografii przedstawionej przez klienta ze zdjęciem zapisanym w RDO. Cały proces odbywa się w czasie rzeczywistym dzięki automatycznej aktualizacji baz danych – instytucje finansowe mają na bieżąco informacje o nowo wydanych dowodach oraz unieważnionych dokumentach.
Statystyki uzasadniają potrzebę takich zmian. W 2024 roku aż 23% przestępstw finansowych związanych było z kradzieżą tożsamości. W samym tylko roku 2025 wygasa ważność około 3,5 miliona dowodów osobistych wydanych dekadę wcześniej, co stwarza potencjalne ryzyko wykorzystywania nieaktualnych lub utraconych dokumentów. Ministerstwo Cyfryzacji podkreśla również, że aż 62% wyłudzeń kredytów miało miejsce z użyciem sfałszowanych dokumentów.
Kontekst
Zmiany te nie pojawiły się nagle; są kontynuacją dotychczasowych działań na rzecz cyfryzacji i zwiększenia bezpieczeństwa elektronicznej identyfikacji obywateli. Już w 2023 roku rozpoczęto testy fotoweryfikacji w sektorze bankowym, gdzie zastosowanie technologii rozpoznawania twarzy oraz OCR pozwoliło zmniejszyć liczbę oszustw o ponad jedną trzecią. W styczniu 2024 roku wdrożono aplikację mObywatel z funkcją mDowodu – cyfrowej wersji dowodu osobistego pozwalającej na zdalną identyfikację.
Integracja Rejestru Dowodów Osobistych z Systemem Rejestrów Państwowych umożliwiła m.in. szybkie zgłaszanie utraty dokumentu oraz automatyczne aktualizacje baz danych. Trend ten wpisuje się także w rosnące wykorzystanie systemów biometrycznych przy rejestracjach i potwierdzaniu tożsamości klientów przez banki od początku 2024 roku.
Warto zaznaczyć, że podobne rozwiązania próbowały być wprowadzone już wcześniej – na przykład projekt dostępu do odcisków palców z RDO wzbudził protesty ze strony Rzecznika Praw Obywatelskich ze względu na obawy dotyczące prywatności i bezpieczeństwa danych biometrycznych. Obecna propozycja skupia się wyłącznie na fotografii, co ma ograniczyć inwazyjność systemu.
Perspektywy
Z jednej strony zmiany mają liczne zalety: mogą znacząco ograniczyć oszustwa tożsamościowe i ułatwić szybkie zawieranie umów przez internet dzięki autoryzacji dwuetapowej. Z drugiej strony pojawiają się poważne obawy dotyczące ochrony danych osobowych i prywatności. Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych zwraca uwagę na ryzyko nadmiernej inwigilacji oraz możliwość wycieków danych – tylko w 2024 roku odnotowano ponad sto incydentów naruszeń bezpieczeństwa informacji w rejestrach państwowych.
Eksperci ds. cyberbezpieczeństwa podkreślają również zagrożenia wynikające z phishingu czy prób przejęcia kont dostępowych do systemów firm korzystających z RDO. Wprowadzenie nowego rozwiązania wymaga więc zaawansowanych zabezpieczeń oraz ciągłego monitoringu zagrożeń.
Koszty wdrożenia nowych mechanizmów IT szacuje się na około 120 milionów złotych dla sektora finansowego do końca września 2025 roku. Mimo wysokich nakładów przewiduje się znaczne zmniejszenie strat spowodowanych kradzieżą tożsamości – nawet o 45% do roku 2027.
Zainteresowania czytelnika
Dla przeciętnego obywatela zmiany oznaczają przede wszystkim uproszczenie wielu codziennych procedur – od zakładania kont bankowych online po zawieranie umów telekomunikacyjnych bez konieczności fizycznego okazania dokumentu. Korzystanie z aplikacji mObywatel stanie się wygodnym sposobem potwierdzania tożsamości, choć wymaga świadomej zgody na udostępnianie danych z RDO.
Należy jednak pamiętać o ryzykach: nieostrożne publikowanie zdjęcia dowodu osobistego na portalach ogłoszeniowych lub mediach społecznościowych może ułatwić oszustom tworzenie fałszywych profili i wyłudzeń kredytów. Warto korzystać wyłącznie z bezpiecznych usług cyfrowych oraz regularnie wymieniać dowód osobisty – niedopełnienie tego obowiązku grozi karą finansową do pięciu tysięcy złotych.
Ciekawostką jest fakt, że mimo dostępności darmowego wykonania zdjęcia do dowodu w urzędach od kilku lat, korzysta z tej opcji jedynie około jedna piąta osób. Ponadto istnieje luka prawna: firmy nie muszą informować klientów o odmowie świadczenia usługi spowodowanej rozbieżnością między zdjęciem przekazanym przez klienta a tym przechowywanym w RDO, co rodzi pytania o procedury odwoławcze i transparentność działania systemu.
Podsumowanie
Dostęp do zdjęć z Rejestru Dowodów Osobistych stanowi istotny krok ku cyfrowej transformacji systemu identyfikacji obywateli i zwiększeniu bezpieczeństwa transakcji online. Nowe rozwiązania pozwolą skuteczniej przeciwdziałać oszustwom finansowym i uproszczą codzienne czynności wymagające potwierdzenia tożsamości. Jednak sukces reformy zależy od właściwego zabezpieczenia danych biometrycznych przed atakami hakerskimi oraz od edukacji społeczeństwa na temat ochrony własnych informacji osobowych.
W obliczu rosnącej roli technologii cyfrowych każdy powinien świadomie podejść do kwestii prywatności i bezpieczeństwa swoich danych. Zapraszamy do aktywnego udziału w publicznej debacie nad równowagą między wygodą korzystania z innowacyjnych usług a koniecznością ochrony praw obywateli.
