| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co oznacza zniesienie obowiązku publikacji strategii podatkowej? | Największe firmy nie będą musiały ujawniać publicznie swojej polityki podatkowej od 2025 roku. |
| Kogo dotyczył obowiązek publikacyjny strategii podatkowej? | Podatkowe grupy kapitałowe oraz przedsiębiorstwa z przychodami powyżej 50 mln euro rocznie. |
| Jakie są główne argumenty za i przeciw zniesieniu obowiązku? | Zwolennicy wskazują na redukcję kosztów i biurokracji, przeciwnicy obawiają się utraty transparentności i wzrostu ryzyka agresywnej optymalizacji podatkowej. |
Świat podatków w Polsce ulega dynamicznym przemianom, które w najbliższym czasie znacząco wpłyną na działalność największych podmiotów gospodarczych. Planowane na 2025 rok zniesienie obowiązku publikacji strategii podatkowej przez duże firmy rodzi pytania o przyszłość transparentności finansowej oraz o to, jak zmiany te przełożą się na relacje między państwem a biznesem. Czy deregulacja faktycznie uprości funkcjonowanie przedsiębiorstw, czy też osłabi mechanizmy kontroli nad unikaniem opodatkowania? Oto kluczowe informacje oraz analiza skutków tej istotnej reformy.
Spis treści:
Geneza i zakres obowiązku publikacyjnego
Obowiązek publikacji strategii podatkowej został wprowadzony do polskiego systemu prawnego wraz z nowelizacją ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT) w 2021 roku. Art. 27c ustawy miał na celu zwiększenie transparentności działań największych podmiotów gospodarczych oraz ograniczenie agresywnej optymalizacji podatkowej, która w Polsce przed rokiem 2021 osiągała znaczną skalę.
Regulacja dotyczyła przede wszystkim dwóch grup podmiotów: po pierwsze, wszystkich podatkowych grup kapitałowych bez względu na wysokość przychodów, a po drugie, firm osiągających roczne przychody przekraczające równowartość 50 milionów euro. W praktyce oznaczało to objęcie obowiązkiem ponad czterech tysięcy największych przedsiębiorstw działających w Polsce.
Wymagane do publikacji informacje obejmowały m.in. opis stosowanych procedur podatkowych, charakterystykę transakcji z podmiotami powiązanymi, wykorzystanie interpretacji podatkowych czy też ekspozycję na jurysdykcje stosujące szkodliwą konkurencję podatkową. Dokumenty miały być dostępne publicznie na stronach internetowych firm w terminie do dwunastu miesięcy od zakończenia roku podatkowego. Za niespełnienie tego obowiązku groziła kara administracyjna do 250 tysięcy złotych.
Kontekst deregulacyjny i argumenty stron
Zniesienie obowiązku publikacji strategii podatkowej wpisuje się w szeroki trend deregulacyjny obserwowany w Polsce od kilku lat. W ostatnich miesiącach wprowadzono już szereg uproszczeń w prawie podatkowym, takich jak zawieszenie obowiązku składania Jednolitego Pliku Kontrolnego dla CIT czy likwidacja krajowych schematów podatkowych.
Zwolennicy zmian argumentują, że obecne regulacje generują wysokie koszty compliance dla przedsiębiorstw – szacowane nawet na ponad 120-180 tysięcy złotych rocznie dla jednej firmy. Ponadto większość dokumentów miała charakter formalny i nie przekazywała wartościowych danych. Ministerstwo Finansów wskazuje, że pomimo obowiązywania przepisu od 2021 roku nałożono zaledwie kilkanaście kar o niskiej łącznej wartości wobec tysięcy objętych nim podmiotów.
Przeciwnicy reformy, reprezentowani m.in. przez organizacje pozarządowe takie jak Transparency International, ostrzegają przed utratą istotnego narzędzia kontroli nad transferem zysków do rajów podatkowych. Wskazują również, że znaczna część firm nadal utrzymuje powiązania z jurysdykcjami oferującymi bardzo niskie stawki efektywnego opodatkowania, co może sprzyjać agresywnej optymalizacji.
Skutki dla gospodarki i społeczeństwa
Dotychczasowy system ujawniania strategii podatkowej wykazał pewne ograniczenia. Znaczna część firm korzystała z instytucji tajemnicy przedsiębiorstwa, aby ograniczyć zakres ujawnianych informacji mimo wyraźnych przepisów zakazujących takiego działania. Efektem była asymetria informacyjna – tylko niewielki odsetek podmiotów szczegółowo opisywał swoją politykę fiskalną.
Koszt całego systemu dla gospodarki przekraczał według ekspertów niemal pół miliarda złotych rocznie. Z punktu widzenia społeczeństwa oznaczało to wysokie wydatki ponoszone przez firmy i pośrednio konsumentów czy pracowników przy relatywnie niewielkim wkładzie w zwiększenie wpływów budżetowych lub ograniczenie nadużyć podatkowych.
Dla przeciętnego obywatela ważnym aspektem jest utrata narzędzia pozwalającego monitorować działania dużych korporacji pod kątem odpowiedzialności fiskalnej. Jednakże analizy wykazały, że wpływ tej zmiany na realne dochody państwa może być ograniczony – kontrole nie wykazały dotąd znaczących naruszeń związanych ze strategiami podatkowymi.
Perspektywy międzynarodowe i przyszłe wyzwania
Planowane zniesienie obowiązku publikacji strategii podatkowej następuje równolegle z wdrożeniem globalnego minimalnego podatku CIT na poziomie 15%, który od stycznia 2025 roku obejmuje korporacje o przychodach powyżej 750 milionów euro rocznie. To rozwiązanie ma na celu przeciwdziałanie erozji podstawy opodatkowania poprzez przenoszenie dochodów do jurysdykcji o niskim opodatkowaniu.
W porównaniu z innymi państwami regionu Polska decyduje się na złagodzenie wymogów sprawozdawczych, co może poprawić konkurencyjność rynku wobec Czech czy Węgier. Jednocześnie eksperci ostrzegają przed możliwym pogorszeniem pozycji Polski w międzynarodowych rankingach przejrzystości finansowej oraz ryzykiem wzrostu praktyk agresywnego planowania podatkowego bez odpowiedniej kontroli.
Nowe wyzwania dla przedsiębiorstw
Mimo zniesienia wymogu publikowania strategii podatkowych firmy nie mogą całkowicie rezygnować z transparentności wewnętrznej. Od 2026 roku największe spółki będą zobligowane do raportowania kwestii ESG (Environmental, Social and Governance), które obejmują również politykę fiskalną jako element odpowiedzialności społecznej i środowiskowej.
Dodatkowo presja inwestorów instytucjonalnych rośnie – większość funduszy inwestycyjnych uwzględnia aspekty ryzyka związanego z polityką podatkową firm podczas podejmowania decyzji inwestycyjnych. Kontrole administracyjne pozostaną intensywne dzięki wykorzystaniu zaawansowanych algorytmów analizy danych przez Krajową Administrację Skarbową.
Firmy powinny więc dostosować swoje strategie fiskalne do nowego otoczenia regulacyjnego poprzez rozwój polityki compliance oraz skuteczną komunikację z interesariuszami zarówno wewnętrznymi, jak i zewnętrznymi.
Wnioski i rekomendacje
Zniesienie obowiązku publikacji strategii podatkowej to krok znaczący dla polskiego rynku – zmienia on równowagę między potrzebą deregulacji a wymogiem transparentności działalności gospodarczej. Szacuje się, że deregulacja przyniesie oszczędności rzędu kilku miliardów złotych do końca dekady, co może pobudzić rozwój przedsiębiorstw poprzez zmniejszenie biurokratycznych barier.
Z drugiej strony warto rozważyć alternatywne metody wspierania transparentności bez nadmiernego obciążenia firm formalnościami. Propozycje obejmują dobrowolne programy certyfikacyjne dotyczące polityki podatkowej, uproszczone raportowanie dla średnich przedsiębiorstw czy automatyczną wymianę informacji pomiędzy organami skarbowymi państw Unii Europejskiej.
Ostateczna decyzja legislacyjna zapadnie jeszcze w połowie 2025 roku, ale już teraz warto zastanowić się nad tym, jak zachować równowagę między swobodą gospodarczą a odpowiedzialnością społeczną w zakresie polityki fiskalnej dużych korporacji.
Czy polski system podatkowy znajdzie sposób na pogodzenie deregulacji z potrzebą zapewnienia przejrzystości i uczciwości? To pytanie pozostaje otwarte dla ekspertów, ustawodawców oraz wszystkich zainteresowanych przyszłością biznesu w Polsce.
