W dobie rosnących zagrożeń cybernetycznych, które eskalują na tle globalnych napięć geopolitycznych, Polska podejmuje zdecydowane kroki w celu wzmocnienia swojego bezpieczeństwa cyfrowego. Rząd zatwierdził projekt ustawy o krajowym systemie certyfikacji cyberbezpieczeństwa (KSCC), mający na celu ujednolicenie i podniesienie standardów ochrony cyfrowej w kraju. Nowa regulacja, przygotowana przez Ministerstwo Cyfryzacji, odpowiada na potrzebę skuteczniejszej obrony przed cyberatakami oraz implementuje unijne wymogi zawarte w rozporządzeniu Cybersecurity Act 2019/881. Wprowadzenie systemu certyfikacji ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa obywateli, przedsiębiorstw oraz infrastruktury krytycznej.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co to jest system certyfikacji cyberbezpieczeństwa? | To mechanizm oceny i potwierdzania poziomu bezpieczeństwa produktów i usług ICT, oparty na trzystopniowej skali ryzyka. |
| Jakie sektory obejmuje obowiązkowa certyfikacja? | Kluczowe sektory takie jak energetyka, zdrowie i transport muszą posiadać certyfikaty na odpowiednim poziomie bezpieczeństwa. |
| Jak nowe przepisy wpłyną na małe i średnie przedsiębiorstwa? | MŚP mogą skorzystać z mechanizmów wsparcia finansowego pokrywających do 70% kosztów certyfikacji. |
Spis treści:
Wprowadzenie do tematu
Cyberbezpieczeństwo w Polsce i na świecie od lat stanowi obszar dynamicznych zmian, napędzanych coraz częstszymi atakami hakerskimi oraz rosnącą cyfryzacją usług publicznych i prywatnych. Historycznie system ochrony cyfrowej w Polsce rozwijał się etapami – od pierwszych regulacji po kompleksowe strategie narodowe. Jednakże ostatnie lata przyniosły gwałtowny wzrost zagrożeń: statystyki wskazują na ponad 20-procentowy wzrost incydentów cybernetycznych rocznie. W odpowiedzi na tę sytuację rząd przygotował projekt ustawy o krajowym systemie certyfikacji cyberbezpieczeństwa (KSCC), który ma ujednolicić standardy ochrony oraz dostosować polski system do unijnych wymagań Cybersecurity Act 2019/881. System ten będzie kluczowym narzędziem w walce z cyberatakami, zapewniając wiarygodność i bezpieczeństwo produktów oraz usług ICT.
Kluczowe założenia projektu ustawy
Organizacja systemu certyfikacji
Projekt ustawy przewiduje powołanie krajowego organu certyfikacyjnego pod nadzorem ministra cyfryzacji. Ten organ będzie odpowiedzialny za zatwierdzanie certyfikatów na trzech poziomach zaufania: podstawowym, istotnym oraz wysokim. Trzystopniowa skala certyfikacji umożliwi precyzyjne dopasowanie wymagań do poziomu ryzyka związanego z danym produktem lub usługą ICT. W praktyce oznacza to, że urządzenia o krytycznym znaczeniu dla funkcjonowania państwa będą podlegały bardziej rygorystycznym kontrolom niż rozwiązania o mniejszym znaczeniu operacyjnym. Organ będzie również kontrolował podmioty uczestniczące w systemie oraz współpracował z europejskimi instytucjami certyfikującymi, by zapewnić zgodność polskich standardów z unijnymi.
Zasięg i cele
System certyfikacji stanie się obowiązkowy dla sektorów kluczowych takich jak energetyka, zdrowie czy transport, które odpowiadają za infrastrukturę krytyczną państwa. Ustawa przewiduje również znaczne inwestycje – budżet na wdrożenie KSCC w 2025 roku wynosi aż 4 miliardy złotych, co stanowi ponad półtorakrotny wzrost nakładów względem poprzednich lat. Środki te zostaną przeznaczone między innymi na rozwój regionalnych centrów operacyjnych (SOC) oraz szkolenia specjalistów ds. cyberbezpieczeństwa. Celem jest nie tylko wdrożenie systemu certyfikatów, ale też podniesienie ogólnego poziomu odporności cyfrowej Polski.
Kontekst i potrzeba zmian
Strategia cyberbezpieczeństwa na lata 2025-2029
Reforma wpisuje się w szerszą strategię cyberbezpieczeństwa na lata 2025-2029, której celem jest przede wszystkim redukcja liczby skutecznych ataków o co najmniej 40% do roku 2027. Strategia zakłada także modernizację infrastruktury państwowej poprzez migrację około 80% zasobów do chmur hybrydowych oraz utworzenie operatora strategicznej sieci bezpieczeństwa (OSSB), który będzie koordynował działania instytucji publicznych w zakresie ochrony cyfrowej. Te działania mają stworzyć zintegrowany ekosystem obronny zdolny do szybkiego wykrywania i neutralizowania zagrożeń.
Wyzwania i odpowiedzi na zagrożenia
W ostatnich miesiącach odnotowano znaczny wzrost incydentów cybernetycznych – aż o 23% więcej niż rok wcześniej – z czego większość ataków pochodziła ze wschodnich kierunków geopolitycznych, zwłaszcza Rosji i Białorusi. Raport Najwyższej Izby Kontroli ujawnił poważne niedociągnięcia w zabezpieczeniach samorządów – tylko około 12% spełnia obecne standardy bezpieczeństwa. To pokazuje pilną potrzebę wdrożenia skuteczniejszych mechanizmów ochronnych. Nowa ustawa odpowiada na te wyzwania poprzez ujednolicenie wymogów oraz zwiększenie kontroli nad urządzeniami i usługami używanymi w newralgicznych obszarach państwa.
Perspektywy i kontrowersje
Eksperckie opinie
Eksperci zwracają uwagę na potencjalne trudności związane z implementacją systemu zwłaszcza dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Koszty uzyskania certyfikatów mogą wynosić od kilkudziesięciu do nawet dwustu tysięcy złotych, co dla mniejszych firm stanowi duże obciążenie finansowe. Ponadto pojawiają się obawy dotyczące zgodności nowych wymogów z zasadami jednolitego rynku unijnego, gdyż dodatkowe krajowe regulacje mogą utrudniać dostęp do rynku zagranicznym dostawcom technologii ICT. Prof. Anna Nowakowska wskazuje również na ryzyko szybkiej dezaktualizacji standardów bez jasnego harmonogramu ich aktualizacji.
Potencjalne rozwiązania problemów
Aby złagodzić te wyzwania, projekt ustawy przewiduje mechanizmy wsparcia finansowego dla MŚP – firmy zatrudniające do 250 pracowników będą mogły otrzymać refundację nawet do 70% kosztów związanych z procesem certyfikacyjnym. Dodatkowo dobrowolna certyfikacja zostanie udostępniona jako narzędzie przyspieszające realizację zamówień publicznych – dostawcy posiadający odpowiednie świadectwa mogą liczyć na skrócenie procedur przetargowych nawet o jedną trzecią czasu. Takie rozwiązania mają uczynić system bardziej elastycznym i przyjaznym dla różnych grup uczestników rynku ICT.
Co to oznacza dla obywateli i przedsiębiorców?
Zmiany dla użytkowników końcowych
Dla przeciętnego użytkownika system certyfikacji cyberbezpieczeństwa oznacza konkretne zmiany w codziennym korzystaniu z technologii cyfrowych. Do roku 2032 planowany jest obowiązek wymiany niecertyfikowanego sprzętu wykorzystywanego w usługach publicznych – dotyczy to m.in. routerów w szkołach czy terminali płatniczych stosowanych przez urzędy czy placówki medyczne. Ponadto od roku 2026 każdy produkt ICT będzie posiadał cyfrowy paszport bezpieczeństwa – dokument zawierający szczegółowe informacje o zgodności ze standardami oraz historii aktualizacji oprogramowania czy incydentów bezpieczeństwa.
Korzyści wynikające z wprowadzenia systemu
Wprowadzenie KSCC przyniesie poprawę ogólnego poziomu bezpieczeństwa cyfrowego zarówno dla obywateli, jak i przedsiębiorstw. Dzięki standaryzacji oraz kontroli jakości produktów możliwa będzie skuteczniejsza ochrona danych osobowych oraz informacji biznesowych przed wyciekiem czy atakami hakerskimi. System umożliwi też dochodzenie odszkodowań za szkody spowodowane przez niecertyfikowane rozwiązania ICT, co podniesie odpowiedzialność dostawców za oferowane usługi i sprzęt.
Podsumowanie i przyszłość systemu certyfikacji w Polsce
Następne kroki w procesie legislacyjnym
Projekt ustawy o krajowym systemie certyfikacji cyberbezpieczeństwa został już przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do konsultacji społecznych oraz prac parlamentarnych. Ostateczne wejście w życie przepisów planowane jest na trzeci kwartał 2025 roku. Wicepremier Krzysztof Gawkowski zapowiedział równoległe uruchomienie CyberFunduszu Odbudowy o wartości dwóch miliardów złotych, który wesprze modernizację infrastruktury samorządowej pod kątem cyberbezpieczeństwa.
Długoterminowa wizja i wpływ na społeczeństwo
Długofalowo nowy system ma stać się fundamentem odporności cyfrowej Polski – modernizacja infrastruktury państwowej wraz ze wsparciem finansowym dla MŚP pozwoli zwiększyć konkurencyjność polskiego sektora ICT oraz podnieść poziom ochrony obywateli przed coraz bardziej zaawansowanymi zagrożeniami internetowymi. Inwestycje w edukację specjalistów oraz rozwój sieci operacyjnych SOC przyczynią się do szybszego wykrywania incydentów i skutecznej reakcji obronnej. Każdy obywatel może aktywnie uczestniczyć w budowaniu bezpieczniejszej przestrzeni cyfrowej poprzez świadome korzystanie z technologii oraz dostosowywanie się do nowych regulacji.
Zatem wdrożenie krajowego systemu certyfikacji cyberbezpieczeństwa to krok milowy dla Polski – nie tylko jako element polityki państwowej, ale jako realna ochrona naszych danych, infrastruktury oraz codziennego życia cyfrowego.
