Świat stoi dziś w obliczu dynamicznych zmian, a walka ze zmianami klimatu staje się jednym z najpilniejszych wyzwań globalnych. Transformacja energetyczna wymaga wdrożenia nowoczesnych technologii, które pozwolą na ograniczenie emisji gazów cieplarnianych bez nadmiernego obciążania gospodarki. W tym kontekście XVII Europejski Kongres Gospodarczy (EKG) w Katowicach, odbywający się w kwietniu 2025 roku, stał się miejscem intensywnej debaty na temat ekonomicznie uzasadnionych rozwiązań wspierających dekarbonizację w Polsce.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co to jest dekarbonizacja? | Proces redukcji emisji dwutlenku węgla poprzez zmianę źródeł energii i technologii na mniej emisyjne. |
| Jakie technologie wspierają dekarbonizację w Polsce? | Wodór niskoemisyjny, geotermia głębinowa, biokomponenty z odpadów oraz cyfryzacja i efektywność energetyczna. |
| Dlaczego ekonomiczna opłacalność jest kluczowa? | Bez rentownych rozwiązań przemysł nie wdroży technologii na szeroką skalę, co spowalnia transformację energetyczną. |
Spis treści:
XVII Europejski Kongres Gospodarczy – Przegląd wydarzenia
XVII Europejski Kongres Gospodarczy (EKG) odbył się w Katowicach w dniach 23–25 kwietnia 2025 roku, gromadząc ponad 1200 panelistów oraz ponad 200 sesji tematycznych. To jedno z najważniejszych wydarzeń gospodarczych w Europie Środkowej, które stało się platformą dyskusji o przyszłości energetycznej Polski i Europy. Wśród głównych tematów znalazły się wyzwania związane z dekarbonizacją oraz poszukiwanie technologii umożliwiających osiągnięcie neutralności węglowej przy zachowaniu konkurencyjności przemysłu.
Szczególnie istotna była sesja „Technologie dla klimatu”, podczas której eksperci z branży energetycznej, przedstawiciele firm takich jak Orlen, Veolia czy ABB oraz naukowcy wymieniali się doświadczeniami i analizowali możliwości wdrożenia innowacyjnych rozwiązań. Dyskusje skupiły się na warunkach ekonomicznych niezbędnych do szerokiego zastosowania technologii niskoemisyjnych oraz roli państwa i regulacji unijnych w przyspieszeniu transformacji.
Innowacje wspierające dekarbonizację – praktyczne przykłady
Na kongresie zaprezentowano szereg przełomowych technologii mających realny wpływ na redukcję emisji CO2 w polskim przemyśle. Jednym z kluczowych rozwiązań jest wodór niskoemisyjny, który Orlen planuje wykorzystywać jako zamiennik węgla w procesach rafineryjnych. Dzięki temu emisje mogą zostać zmniejszone nawet o 30% do roku 2030. Wodór jest paliwem czystym pod względem emisji spalin, a jego produkcja oparta na energii elektrycznej z OZE lub metodach niskoemisyjnych czyni go istotnym elementem strategii dekarbonizacji.
Kolejną technologią wartą uwagi jest geotermia głębinowa. Projekt realizowany przez Innargi i Veolię w Poznaniu polega na wykorzystaniu sześciu odwiertów ciepła ziemi do pokrycia od 10 do 20% zapotrzebowania na ciepło miejskie. Takie rozwiązanie stanowi przykład efektywnego wykorzystania odnawialnych źródeł energii i może być wzorem dla innych polskich miast posiadających rozbudowane sieci ciepłownicze.
Ważnym elementem gospodarki o obiegu zamkniętym są biokomponenty produkowane z odpadów. Orlen Południe przetwarza oleje posmażalnicze na biopaliwa na poziomie około 50–60 tysięcy ton rocznie. To nie tylko sposób na ograniczenie ilości odpadów, ale również realne zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych dzięki zastąpieniu tradycyjnych paliw kopalnych biopaliwami.
Ekonomiczne wyzwania transformacji energetycznej
Mimo postępów technologicznych i rosnącego zainteresowania zielonymi rozwiązaniami, koszty inwestycji związanych z dekarbonizacją systematycznie rosną. Według badań przeprowadzonych podczas EKG aż 78% menedżerów zauważyło wzrost wydatków inwestycyjnych, a co dziesiąty wskazał nawet na podwyżkę przekraczającą 20%. Taka sytuacja wymusza konieczność dokładnej analizy opłacalności wdrażanych technologii oraz ich długoterminowego wpływu na finanse przedsiębiorstw.
Eksperci podkreślają, że balansowanie pomiędzy celami środowiskowymi a presją ekonomiczną staje się największym wyzwaniem transformacji. Alessandro Cadei z Bain & Company zwraca uwagę, że firmy często muszą godzić oczekiwania akcjonariuszy dotyczące zwrotu z inwestycji z koniecznością spełnienia wymogów klimatycznych. To spowalnia tempo wdrażania innowacji pomimo dostępności nowoczesnych rozwiązań.
Dodatkowo Polska stoi przed wyzwaniem zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii (OZE) – obecnie wynosi on około 16,9%, co znacznie odbiega od poziomu krajów takich jak Szwecja (66%) czy Finlandia (47,9%). Realizacja ambitnych celów Unii Europejskiej wymaga więc intensyfikacji działań w sektorze OZE oraz wsparcia finansowego dla inwestycji niskoemisyjnych.
Trendy i regulacje wpływające na tempo dekarbonizacji
Unijne ramy prawne stanowią silny impuls dla przyspieszenia transformacji energetycznej Polski do roku 2030. Pakiet „Fit for 55” zobowiązuje kraje członkowskie do redukcji emisji o co najmniej 55%, co przekłada się na konieczność znacznych inwestycji m.in. w ciepłownictwo i transport. Polska musi przeznaczyć od 299 do nawet 466 miliardów złotych na modernizację sieci ciepłowniczych oraz rozwój OZE do połowy wieku.
Zmiany legislacyjne obejmują również sektor transportu – dyrektywa RED nakłada obowiązek zwiększenia udziału biopaliw i biometanu. W Polsce już teraz stosuje się benzynę E10 zawierającą do 10% bioetanolu, a planowane są dalsze działania wspierające wodór i biometan jako alternatywne paliwa ciężkiego transportu.
Porównując obecną sytuację z poprzednimi latami można zauważyć istotny progres: udział węgla w miksie energetycznym spadł z 87% w 2015 roku do około 63% w roku 2023. Wzrasta też liczba firm deklarujących chęć odejścia od paliw kopalnych – zaledwie trzy lata temu było ich około jednej czwartej, a dziś już niemal połowa przedsiębiorstw planuje takie działania.
Kontrowersje i perspektywy przyszłościowe
Niemniej jednak proces transformacji napotyka także krytyczne głosy. Przykładowo, Krzysztof Witkowski z Polskiego Alarmu Smogowego zwraca uwagę na potencjalny społeczny opór wobec regulacji typu „strefy czystego transportu”, które mogą być postrzegane jako uciążliwe dla mieszkańców. Proponuje zamiast tego większe inwestycje w rozwój komunikacji publicznej oraz edukację ekologiczną.
Kolejnym wyzwaniem jest cyfryzacja przemysłu i administracji – choć pomaga optymalizować zużycie energii, sama generuje znaczący ślad węglowy. Przykład ChatGPT pokazuje, że energia potrzebna do działania zaawansowanych systemów AI może być dziesięciokrotnie wyższa niż tradycyjnych usług internetowych.
W perspektywie najbliższych pięciu lat spodziewany jest wzrost projektów geotermalnych szczególnie tam, gdzie istnieją rozbudowane sieci ciepłownicze oraz rozwój technologii Power-to-Heat umożliwiających magazynowanie nadwyżek energii słonecznej czy wiatrowej. Ponadto przewiduje się rozszerzenie wsparcia dla biometanu i wodoru jako paliw transportowych oraz intensyfikację programów dotacyjnych dla wymiany pieców grzewczych czy modernizacji budynków użyteczności publicznej.
Wpływ transformacji energetycznej na społeczeństwo
Dla mieszkańców polskich miast proces dekarbonizacji niesie ze sobą wymierne korzyści zdrowotne i społeczne. Przykład Katowic pokazuje spadek dni ze smogiem przekraczającym normy z niemal siedemdziesięciu do poniżej dwudziestu rocznie dzięki ograniczeniu emisji z sektora ciepłowniczego i transportowego. Ponadto rozwój sektora OZE tworzy nowe miejsca pracy związane m.in. z instalacjami fotowoltaicznymi czy serwisem infrastruktury geotermalnej.
Z drugiej strony gospodarstwa domowe muszą mierzyć się ze wzrostem cen energii – od 2023 roku koszty te wzrosły średnio o około 20%. Konieczność modernizacji systemów grzewczych czy instalacji elektrycznych stawia przed rodzinami dodatkowe wyzwania finansowe i organizacyjne, co wymaga wsparcia ze strony państwa oraz lokalnych samorządów poprzez programy dopłat i edukację energetyczną.
Podsumowanie
XVI Europejski Kongres Gospodarczy jasno pokazał, że dekarbonizacja to nie tylko cel ekologiczny, ale także wyzwanie ekonomiczne wymagające synergii między innowacjami technologicznymi a ich opłacalnością finansową. Polska stoi u progu transformacji energetycznej, którą musi przeprowadzić tak, aby była ona zarówno skuteczna pod względem ochrony klimatu, jak i dostępna dla przemysłu oraz społeczeństwa.
Kongres w Katowicach stał się symbolem progresywnego myślenia o przyszłości kraju – przyszłości zielonej, innowacyjnej i sprawiedliwej społecznie. Teraz kluczowe jest wsparcie rozwiązań takich jak wodór niskoemisyjny czy geotermia głębinowa oraz konsekwentne wdrażanie polityk sprzyjających ich rozwojowi. Zachęcamy wszystkich interesariuszy do aktywnego udziału w tej transformacji – to wspólne działanie może przynieść wymierne korzyści zarówno dla klimatu, jak i portfeli obywateli.
