| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Jakie produkty zostały objęte nowym podatkiem akcyzowym w Polsce od 2025 roku? | Nowy podatek obejmuje saszetki nikotynowe, urządzenia do waporyzacji, ich części oraz wyroby nowatorskie beztytoniowe. |
| Jaki będzie wpływ zmian w ustawie o podatku akcyzowym na ceny papierosów i e-papierosów w latach 2025-2027? | Ceny papierosów wzrosną o około 8-12% rocznie, a ceny urządzeń do waporyzacji mogą podnieść się nawet o 50%. |
| Na jakich zasadach działa zwrot akcyzy przy reeksporcie samochodów osobowych w Polsce od 2025 roku? | Zwrot akcyzy jest możliwy po wywozie pojazdu w ciągu 6 miesięcy od rejestracji i przedstawieniu dokumentów celnych potwierdzających eksport. |
W ostatnich latach obserwujemy dynamiczny wzrost popularności alternatywnych wyrobów nikotynowych, takich jak saszetki nikotynowe czy urządzenia do waporyzacji, a także rosnącą sprzedaż samochodów elektrycznych. Choć te trendy wpisują się w globalne zmiany konsumenckie i ekologiczne, niosą za sobą także niespodziewane konsekwencje prawne i podatkowe. Ministerstwo Finansów ogłosiło istotne zmiany w ustawie o podatku akcyzowym, które wejdą w życie od 2025 roku. Nowe regulacje mają na celu zarówno zwiększenie wpływów budżetowych, jak i ograniczenie konsumpcji produktów szkodliwych dla zdrowia. Zarówno konsumenci, jak i przedsiębiorcy stoją przed wyzwaniami związanymi z dostosowaniem się do tych reform.
Spis treści:
Kontekst legislacyjny i cele reformy
Geneza zmian w ustawie o podatku akcyzowym wiąże się z koniecznością urealnienia stawek podatkowych oraz uszczelnienia systemu opodatkowania nowych kategorii produktów. Projekt nowelizacji został podzielony na dwie części: UD105 dotyczący wyrobów nikotynowych oraz UD139 odnoszący się do Kodeksu karnego skarbowego. Podział ten był wymuszony przez problemy techniczne oraz konieczność notyfikacji Komisji Europejskiej. Wprowadzenie nowych przepisów ma przeciwdziałać unikaniu opodatkowania poprzez stosowanie mieszanek roślinnych zastępujących tytoń oraz dostosować akcyzę do rosnącej siły nabywczej konsumentów.
Statystyki historyczne pokazują, że wpływy z akcyzy na wyroby tytoniowe znacząco wzrosły – w 2022 roku wyniosły ponad 21 miliardów złotych, z czego ponad jedna czwarta pochodziła właśnie z tego sektora. Jednak równocześnie rynek wyrobów nowatorskich rozwija się bardzo dynamicznie – według danych z 2024 roku jego wartość przekroczyła już miliard złotych, a tempo wzrostu utrzymuje się na poziomie około 18% rocznie. Te dane wskazują na potrzebę aktualizacji przepisów, aby skutecznie regulować nowe segmenty rynku.
Kluczowe zmiany w opodatkowaniu wyrobów nikotynowych
Jednym z najważniejszych elementów nowelizacji jest rozszerzenie katalogu produktów objętych podatkiem akcyzowym. Od kwietnia 2025 roku podatek będzie nakładany na saszetki nikotynowe ze stawką początkową wynoszącą 150 zł za kilogram, która stopniowo wzrośnie do 250 zł/kg do roku 2027. Ponadto objęte zostaną urządzenia do waporyzacji, takie jak wielorazowe e-papierosy czy podgrzewacze tytoniu – każda sztuka zostanie opodatkowana kwotą 40 zł niezależnie od typu produktu. Podobna stawka dotyczy zestawów części do tych urządzeń.
Nowelizacja uwzględnia również wyroby nowatorskie beztytoniowe, które będą opodatkowane tak samo jak tradycyjne produkty tytoniowe. Wyłączeniem są urządzenia medyczne wykorzystujące technologię waporyzacji, które pozostają poza zakresem akcyzy. Taki zakres opodatkowania ma na celu uniemożliwienie przerzutów na produkty pozornie nieobjęte podatkiem.
Mapa drogowa stawek akcyzy przewiduje systematyczny wzrost stawek dla papierosów (o około 8–12% rocznie) oraz dla płynów do e-papierosów. W efekcie cena paczki papierosów może wzrosnąć nawet o kilkanaście procent do końca dekady fiskalnej. Taka polityka ma ograniczyć dostępność cenową tych produktów i wpłynąć na spadek ich konsumpcji.
Wpływ na rynek urządzeń do waporyzacji
Nowe przepisy nakładają znaczące obowiązki na producentów i importerów urządzeń do waporyzacji. Od lipca 2025 r. muszą oni oznaczać swoje produkty znakami akcyzy o wartości około 0,15 zł za sztukę oraz prowadzić szczegółową ewidencję w systemie SZPROT PLUS. Obowiązkowe stanie się również składanie miesięcznych deklaracji podatkowych przez portal PUESC. Wprowadzenie tych wymogów ma usprawnić kontrolę nad obrotem tych produktów i ograniczyć szarą strefę.
Dla konsumentów zmiany te oznaczają wzrost cen – przeciętna cena podgrzewacza tytoniu może wzrosnąć nawet o połowę, co może skutkować znacznym spadkiem sprzedaży tych urządzeń. Ministerstwo Finansów prognozuje jednak jednocześnie redukcję konsumpcji szczególnie wśród młodzieży poniżej osiemnastego roku życia dzięki ograniczeniu dostępności smakowych wariantów produktów.
Zmiany w opodatkowaniu samochodów osobowych
Reforma podatku akcyzowego nie ogranicza się jedynie do rynku wyrobów nikotynowych – dotyczy również sektora motoryzacyjnego. Od kwietnia 2025 r. przewidziano możliwość zwrotu pełnej kwoty akcyzy dla eksporterów samochodów osobowych pod warunkiem wywozu pojazdu w ciągu sześciu miesięcy od rejestracji oraz okazania odpowiednich dokumentów celnych potwierdzających eksport.
Dodatkowo pojazdy używane do celów badawczo-rozwojowych będą zwolnione z podatku akcyzowego pod warunkiem wpisania projektu badawczego do Rejestru Przedsięwzięć Badawczo-Rozwojowych i użytkowania samochodu z odpowiednimi tablicami rejestracyjnymi.
Stawki akcyzy ulegają również zmianom – dla samochodów z silnikami o pojemności do dwóch litrów wyniosą one odpowiednio 3,1% wartości pojazdu (podstawowa) oraz połowę tej stawki dla hybryd. Dla silników powyżej dwóch litrów stawki wyniosą odpowiednio aż 18,6% oraz połowę tej wartości dla hybryd. Pojazdy elektryczne i wodorowe pozostają całkowicie zwolnione z akcyzy.
Kontekst międzynarodowy i reakcje branżowe
Nowelizacja ustawy o podatku akcyzowym wpisuje się także w proces harmonizacji prawa podatkowego Unii Europejskiej zgodnie z dyrektywą UE nr 2020/262 dotyczącą minimalnych stawek dla wyrobów tytoniowych. Stawki planowane na rok 2027 przekraczają unijne minimum nawet o ponad dwadzieścia procent, co świadczy o zdecydowanym podejściu polskiego rządu wobec walki z konsumpcją tytoniu.
Z drugiej strony zmiany spotkały się z protestami ze strony branży tytoniowej oraz producentów urządzeń waporyzacyjnych. Związek Pracodawców Przemysłu Tytoniowego wskazuje na zagrożenie utraty konkurencyjności rynku polskiego wobec innych krajów UE oraz podkreśla ryzyko dalszego rozwoju szarej strefy. Stowarzyszenie Producentów Urządzeń Waporyzacyjnych zapowiedziało skargę do Trybunału Konstytucyjnego argumentując, że opodatkowanie urządzeń wielokrotnego użytku to forma podwójnego opodatkowania tej samej usługi.
Podsumowanie i perspektywy na przyszłość
Zmiany w ustawie o podatku akcyzowym zapowiedziane przez Ministerstwo Finansów to kompleksowa reforma mająca na celu zarówno poprawę wpływów budżetowych, jak i ochronę zdrowia publicznego poprzez ograniczenie dostępności substancji uzależniających i szkodliwych. Choć przewidywany wzrost dochodów państwa przekracza dwa miliardy złotych rocznie, eksperci ostrzegają przed ryzykiem rozwoju nielegalnego rynku oraz koniecznością dalszych działań regulacyjnych.
Dla przedsiębiorców i konsumentów nadchodzące zmiany oznaczają konieczność adaptacji – zarówno pod względem formalnym (nowe obowiązki ewidencyjne), jak i ekonomicznym (wyższe ceny). Warto śledzić dalsze zapowiedzi dotyczące m.in. opodatkowania reklam produktów nikotynowych czy dalszej integracji systemu kontroli obrotu produktami objętymi akcyzą.
W obliczu tych reform kluczowa będzie świadomość prawna i elastyczność działania wszystkich uczestników rynku – tylko to pozwoli skutecznie poruszać się po zmieniającym się krajobrazie prawnym Polski od roku 2025.
