Jan Kowalski, właściciel małej firmy transportowej z Krakowa, przez lata zmagał się z uciążliwą biurokracją. Częste kontrole, niejasne procedury i długie oczekiwanie na decyzje utrudniały mu prowadzenie działalności. Jednak od kwietnia 2025 roku sytuacja zaczyna się zmieniać za sprawą nowej ustawy deregulacyjnej, która ma na celu uproszczenie życia przedsiębiorcom w całej Polsce. Czy to początek nowej ery dla sektora MŚP?
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co zmienia nowa ustawa deregulacyjna? | Wprowadza m.in. skrócenie kontroli do 6 dni, obowiązek listy dokumentów przed kontrolą i elektronizację postępowań. |
| Jakie korzyści przyniesie ustawa dla mikroprzedsiębiorców? | Zredukowanie czasu i kosztów administracyjnych oraz możliwość sprzeciwu wobec czynności kontrolnych. |
| Czy ustawa całkowicie eliminuje obciążenia biurokratyczne? | Nie – ustawa nie zmienia m.in. przepisów Ordynacji podatkowej, co budzi krytykę ekspertów. |
Spis treści:
Najważniejsze fakty
Sejm RP uchwalił ustawę deregulacyjną 24 kwietnia 2025 roku, która wprowadza szereg zmian mających na celu uproszczenie procedur administracyjnych dla przedsiębiorców. Kluczowym założeniem jest skrócenie maksymalnego czasu trwania kontroli mikroprzedsiębiorstw z dotychczasowych 12 do zaledwie 6 dni. Dotyczy to firm zatrudniających do 9 osób i osiągających roczny obrót poniżej 2 milionów euro.
Nowe przepisy nakładają na organy kontrolne obowiązek doręczenia przedsiębiorcy listy wymaganych dokumentów na minimum trzy dni przed rozpoczęciem kontroli. Dzięki temu firmy mają więcej czasu na przygotowanie potrzebnej dokumentacji, co minimalizuje ryzyko błędów i niedopatrzeń podczas inspekcji.
Ustawa wprowadza również możliwość sprzeciwu wobec czynności kontrolnych, co pozwala przedsiębiorcom kwestionować legalność działań organów bez automatycznego wstrzymywania kontroli. To narzędzie wzmacnia pozycję firm podczas procedur nadzoru.
Kolejnym ważnym elementem jest elektronizacja postępowań przed Krajową Izbą Odwoławczą (KIO). Zdalne rozprawy mają skrócić czas rozstrzygania sporów średnio o 30%, co znacząco przyspieszy procesy odwoławcze.
Dodatkowo Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców został zwolniony z opłat sądowych w sprawach reprezentujących interesy przedsiębiorców, co stanowi odpowiedź na postulaty środowisk biznesowych i ma zwiększyć dostępność pomocy prawnej dla firm.
Według szacunków Ministerstwa Rozwoju i Technologii nowe regulacje mogą zmniejszyć obciążenia administracyjne mikroprzedsiębiorców o około jedną trzecią w perspektywie najbliższych dwóch lat. W 2024 roku firmy te poświęcały średnio aż 18% swojego czasu pracy na obowiązki biurokratyczne, a po wejściu w życie ustawy wskaźnik ten może spaść do poziomu około 12%.
Kontekst
Projekt ustawy deregulacyjnej został przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii i przedstawiony Sejmowi już 11 marca 2025 roku. W trakcie prac legislacyjnych zgłoszono czternaście poprawek, które uwzględniły postulaty przedsiębiorców oraz organizacji branżowych. Jedną z najważniejszych korekt było zwolnienie Rzecznika MŚP z opłat sądowych, co spotkało się z szerokim poparciem w środowisku biznesowym.
Ustawa wpisuje się w szersze trendy deregulacyjne obserwowane w Unii Europejskiej, gdzie realizowany jest program Regulatory Fitness (REFIT). Strategia ta zakłada redukcję formalności o co najmniej 25% do roku 2030 poprzez eliminację zbędnych regulacji oraz usprawnienie procedur administracyjnych.
Polska reforma wykorzystuje zasadę „one in, one out”, która wymaga zniesienia istniejącego obowiązku administracyjnego przy wprowadzaniu nowego. To podejście ma gwarantować stałe ograniczanie biurokracji i sprzyjać innowacyjności sektora MŚP.
W porównaniu do wcześniejszych inicjatyw deregulacyjnych, jak np. Konstytucja Biznesu wprowadzona w 2018 roku, obecna ustawa idzie krok dalej poprzez bezpośrednie ograniczenie uprawnień organów kontrolnych oraz modernizację procedur sądowych i administracyjnych.
Perspektywy
Mimo szerokiego poparcia dla reformy pojawiają się również głosy krytyczne. Eksperci zwracają uwagę na brak zmian dotyczących artykułu 70 ustęp 6 Ordynacji podatkowej, który umożliwia fiskusowi wydłużanie terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych poprzez wszczynanie postępowań karnych skarbowych. Ten tzw. „martwy punkt” pozostaje nierozwiązany i może ograniczać pełne efekty deregulacji.
Krótkoterminowo nowa ustawa powinna przynieść mikroprzedsiębiorcom wymierne oszczędności – szacuje się redukcję kosztów administracyjnych o około pół miliarda złotych rocznie oraz wzrost liczby rejestracji nowych firm nawet o 8-10% względem roku poprzedniego.
W średnim terminie kluczowym wyzwaniem będzie zapobieganie nadużyciom związanym z kategoryzacją ryzyka kontroli (niski/średni/wysoki). Niewłaściwe przypisanie może skutkować nieuzasadnionymi kontrolami lub ich brakiem tam, gdzie są potrzebne. Konieczne będzie także intensywne szkolenie urzędników w zakresie nowych, elektronicznych procedur administracyjnych oraz obsługi platform zdalnych rozpraw przed KIO.
Zainteresowania czytelnika
Dla przedsiębiorców najbardziej praktyczne będą mechanizmy takie jak możliwość zawierania umów leasingowych w formie elektronicznej bez konieczności posiadania kwalifikowanego podpisu elektronicznego. Usprawni to proces zarządzania flotami samochodowymi czy sprzętem technicznym bez zbędnej papierologii.
Kolejnym istotnym ułatwieniem jest możliwość rozłożenia kar administracyjnych na raty, co pozwala firmom na elastyczne zarządzanie finansami w okresach trudności gospodarczych lub sezonowych spadków przychodów.
Dla konsumentów korzyścią będzie szybsze rozpatrywanie reklamacji oraz ograniczenie tzw. „podwójnej biurokracji”. Elektronizacja postępowań przed KIO ma skrócić średni czas rozstrzygnięcia sporów z około 90 do około 60 dni, co zwiększy efektywność systemu ochrony praw konsumenta.
Zaskakującym elementem reformy jest umożliwienie obywatelom Ukrainy prowadzenia działalności nierejestrowanej na takich samych zasadach jak Polakom. To krok sprzyjający integracji rynku pracy oraz wsparciu migracji zarobkowej zgodnie z potrzebami lokalnej gospodarki.
Reforma zapoczątkowana przez ustawę deregulacyjną może znacząco wpłynąć na codzienną działalność przedsiębiorstw – od startupów technologicznych po tradycyjne małe firmy rodzinne – poprzez redukcję kosztów administracyjnych i uproszczenie kontaktu z urzędami.
Zachęcamy wszystkich zainteresowanych do śledzenia dalszych etapów prac legislacyjnych nad ustawą oraz aktywnego udziału w konsultacjach publicznych, które pozwolą jeszcze lepiej dostosować przepisy do realiów polskiego rynku biznesowego.
Ustawa deregulacyjna zapowiada się jako katalizator innowacyjności i dynamicznego rozwoju sektora MŚP w Polsce – sektora generującego ponad 70% krajowego PKB. Przed nami czas zmian, które mogą uczynić polską gospodarkę bardziej otwartą, elastyczną i przyjazną dla przedsiębiorców każdego dnia.
