Pożar Biebrzańskiego Parku Narodowego w kwietniu 2025 roku wywołał poważne zagrożenie dla unikalnego ekosystemu oraz lokalnej społeczności Podlasia. Premier Donald Tusk osobiście uczestniczył w odprawie służb ratowniczych w Grzędach, by koordynować działania gaśnicze i podjąć kluczowe decyzje dotyczące ochrony przyrody. Skala pożaru, obejmującego już 450 hektarów, oraz rosnące ryzyko wynikające ze zmian klimatycznych stawiają przed polskim rządem nowe wyzwania w zakresie ochrony środowiska i prewencji.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Jakie skutki dla ekosystemu Biebrzańskiego Parku Narodowego ma pożar z kwietnia 2025? | Pożar niszczy siedliska krytycznie zagrożonych gatunków i uwalnia duże ilości CO₂, a regeneracja może potrwać nawet 50 lat. |
| Jakie działania Premiera Donalda Tuska podjęto w odpowiedzi na pożar w Biebrzańskim Parku Narodowym 2025? | Premier zapowiedział zaostrzenie kar za podpalenia oraz kompleksowy audyt zabezpieczeń przeciwpożarowych we wszystkich parkach narodowych. |
| Jaki jest wpływ zmian klimatu na częstotliwość pożarów w polskich parkach narodowych według danych z 2025 roku? | Od 2020 roku częstotliwość pożarów wzrosła o 70% z powodu suszy i obniżenia poziomu wód gruntowych. |
Spis treści:
Jakie są najważniejsze fakty dotyczące pożaru Biebrzańskiego Parku Narodowego w 2025 roku?
W świetle ostatnich wydarzeń, kluczowa odprawa służb ratowniczych odbyła się 21 kwietnia 2025 roku w miejscowości Grzędy, gmina Goniądz, województwo podlaskie. Premier Donald Tusk wraz z ministrem spraw wewnętrznych Tomaszem Siemoniakiem i wojewodą podlaskim Jackiem Brzozowskim spotkali się na miejscu zdarzenia, aby osobiście nadzorować przebieg akcji gaśniczej i podejmować strategiczne decyzje. Pożar rozpoczął się dzień wcześniej, około godziny 14:30, a objął już wtedy powierzchnię około 450 hektarów trzcinowisk, torfowisk i lasów – teren o wyjątkowej wartości przyrodniczej.
Do gaszenia żywiołu skierowano ogromne siły: ponad 1,500 strażaków, w tym jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej (OSP), a także około 300 żołnierzy Wojsk Obrony Terytorialnej (WOT) oraz blisko 80 leśników. Wsparcie techniczne stanowiło pięć śmigłowców gaśniczych, w tym policyjny Black Hawk dysponujący zbiornikiem na wodę o pojemności trzech tysięcy litrów, oraz dwa samoloty Dromader wykonujące ponad tysiąc zrzutów wody nad płonącymi terenami. Do trudnodostępnych obszarów wykorzystywano specjalistyczne pojazdy Sherp oraz quady, które umożliwiały szybki transport sprzętu i ratowników przez bagna. Monitoring sytuacji prowadzono za pomocą sześciu dronów wyposażonych w kamery termowizyjne.
W związku z zagrożeniem ewakuowano dwanaście gospodarstw znajdujących się najbliżej ogniska pożaru. Jak zapewnił minister Siemoniak, najbliższe zabudowania były oddalone o około pięć kilometrów od najbardziej niebezpiecznych miejsc. Strażacy pracowali w systemie zmianowym, wykorzystując ręczne tłumice i hydronetki do bezpośredniego tłumienia ognia na mokradłach.
Jak kontekst historyczny i klimatyczny wpływa na sytuację pożaru BPN?
Biebrzański Park Narodowy od lat zmaga się z problemem pożarów torfowisk i bagien – ekosystemów niezwykle podatnych na ogień ze względu na specyficzną strukturę gleby. Największy dotychczasowy incydent miał miejsce w kwietniu 2020 roku, kiedy to ogień pochłonął aż 5,500 hektarów powierzchni parku – ponad dziewięć procent jego całkowitej powierzchni. Straty ekologiczne i finansowe tamtej katastrofy szacowano na około osiem milionów złotych. Wtedy również zaangażowano rekordową liczbę strażaków i sprzętu lotniczego do walki z żywiołem. Dochodzenie wykazało możliwe podpalenia jako przyczynę wybuchu ognia.
Aktualne warunki hydrologiczne znacznie pogorszyły się od początku roku. Susza hydrologiczna utrzymująca się od lutego doprowadziła do obniżenia poziomu wód gruntowych o około czterdzieści centymetrów. Bagna, które normalnie utrzymują wysoką wilgotność niezbędną dla ich bezpieczeństwa ekologicznego, stały się łatwopalnym środowiskiem sprzyjającym rozprzestrzenianiu się ognia.
Dane Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej wskazują na wzrost częstotliwości występowania pożarów w polskich parkach narodowych aż o siedemdziesiąt procent od roku 2020. Czynniki takie jak zmiany klimatyczne, rosnące temperatury oraz zmniejszone opady deszczu znacząco zwiększają ryzyko kolejnych katastrof naturalnych tego typu.
W odpowiedzi na wcześniejsze wydarzenia wdrożono innowacyjne systemy monitoringu – kamery termowizyjne umieszczone na strategicznych punktach oraz automatyczne stacje pomiaru wilgotności gleby. Jednak jak zauważa dyrektor parku Artur Wiatr: „Żadna technologia nie zastąpi deszczu”. Te słowa obrazują skalę wyzwań stojących przed służbami ochrony środowiska.
Jakie perspektywy otwierają się wobec skutków ekologicznych i politycznych decyzji?
Eksperci zwracają uwagę na długofalowe konsekwencje obecnego pożaru dla bioróżnorodności parku. Dr hab. Wiktor Kotowski z Uniwersytetu Warszawskiego podkreśla ryzyko trwałego zapalenia warstw torfu – sytuacji szczególnie groźnej ze względu na możliwość wielomiesięcznego spalania pod powierzchnią terenu oraz emisji ogromnych ilości dwutlenku węgla do atmosfery. Szacuje się, że jeden hektar płonącego torfu może uwolnić aż sześćset ton CO₂. Regeneracja takich terenów może trwać nawet pięćdziesiąt lat.
Z kolei prof. Jan Taylor z Uniwersytetu w Białymstoku wskazuje na bezpośrednie straty dla fauny: „Spłonęły siedliska wodniczki oraz orlika grubodziobego – gatunków krytycznie zagrożonych w Polsce.” To przypomina o wyjątkowej roli BPN jako ostoi rzadkich gatunków ptaków i roślinności bagiennej.
Na tle tych faktów premier Donald Tusk zapowiedział podczas odprawy zwiększenie rygoru prawnego wobec osób odpowiedzialnych za podpalenia. Rząd planuje dyskutować nowe regulacje przewidujące zaostrzone kary oraz obowiązek wypłaty odszkodowań za szkody przyrodnicze podczas najbliższego posiedzenia Rady Ministrów.
Minister środowiska Anna Łukaszewska poinformowała o planowanym do końca roku audycie zabezpieczeń przeciwpożarowych we wszystkich parkach narodowych Polski oraz rozszerzeniu programów edukacyjnych dotyczących ochrony przyrody.
Niemniej organizacje pozarządowe jak WWF Polska zwracają uwagę na niedostateczne finansowanie działań prewencyjnych – szczególnie programów retencji wodnej, które mogłyby skuteczniej chronić mokradła przed wysychaniem i ograniczyć ryzyko pożarowe. Od momentu katastrofy z 2020 roku przeznaczono jedynie dwa miliony złotych na renaturyzację Biebrzy, podczas gdy koszty gaszenia kolejnych pożarów liczone są w milionach.
Jak pożar Biebrzańskiego Parku Narodowego wpływa na turystykę oraz bezpieczeństwo mieszkańców Podlasia?
Akcja gaśnicza oraz konieczność ochrony życia ludzkiego spowodowały zamknięcie około czterdziestu procent szlaków turystycznych parku narodowego. Szczególnie dotknięta jest popularna ścieżka prowadząca przez Grzędy – miejsce często odwiedzane przez turystów ceniących dziką przyrodę regionu. Lokalne biura przewodnickie szacują straty branży agroturystycznej nawet na pięć milionów złotych do końca roku.
Mieszkańcy województwa podlaskiego zostali objęci alertami Rządowego Centrum Bezpieczeństwa (RCB) z zaleceniami unikania przebywania na terenach najbardziej zagrożonych ogniem oraz przestrzegania zakazu wstępu do lasów obejmujących trzy powiaty regionu. Władze lokalne apelują o zachowanie szczególnej ostrożności podczas spacerów czy prac polowych.
Zaskakującym elementem akcji gaśniczej było wykorzystanie wojskowych pojazdów Sherp – specjalistycznego sprzętu zdolnego do poruszania się nawet przez głębokie bagna o maksymalnej głębokości półtora metra. Dzięki temu ratownicy mogli dotrzeć do trudno dostępnych miejsc ognia szybko i efektywnie. Z kolei strażacy zużyli około czterech kilometrów węży gaśniczych podczas walki z żywiołem.
Pożar Biebrzańskiego Parku Narodowego pokazuje wyraźnie jak ważne jest szybkie reagowanie władz państwowych oraz współpraca służb ratunkowych, wojska i lokalnych społeczności dla ochrony unikalnych zasobów przyrodniczych Polski. Jednocześnie wskazuje potrzebę dalszego rozwoju systemów prewencyjnych oraz dostosowania polityki ekologicznej do rosnących wyzwań klimatycznych.
