W 2025 roku Polska wprowadza przełomową reformę systemu zapasów gazu, która zakłada przejęcie przez Rządową Agencję Rezerw Strategicznych (RARS) obowiązku utrzymywania rezerw strategicznych. Ta zmiana ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz dostosowanie przepisów do wymogów unijnych. Reforma systemu zapasów gazu od października 2025 r. wpłynie na ceny energii dla polskich gospodarstw domowych oraz na funkcjonowanie całego rynku gazowego.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Jak reforma systemu zapasów gazu wpłynie na ceny energii dla polskich gospodarstw domowych w 2025 roku? | Reforma może spowodować wzrost opłat przesyłowych o kilka złotych rocznie, ale jednocześnie zapewni stabilizację cen i ciągłość dostaw. |
| Jak Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych zarządzać będzie zapasami gazu w Polsce od października 2025? | RARS przejmie obowiązek utrzymania rezerw o poziomie 12,3 TWh, finansowanych z opłaty gazowej naliczanej firmom przesyłowym. |
| Jaki jest wpływ centralizacji zarządzania rezerwami gazu na bezpieczeństwo energetyczne Polski? | Centralizacja zwiększa elastyczność i skuteczność reagowania w kryzysach, poprawiając tym samym bezpieczeństwo energetyczne kraju. |
Spis treści:
Jak reforma systemu zapasów gazu zmienia model zarządzania rezerwami w Polsce?
W świetle ostatnich wydarzeń rząd przyjął projekt nowelizacji ustawy o zapasach ropy naftowej i gazu, który od 1 października 2025 roku przenosi odpowiedzialność za utrzymywanie strategicznych zapasów gazu do Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych (RARS). Zgodnie z nowym modelem RARS będzie zarządzać rezerwami o wielkości około 12,3 TWh, co odpowiada około 1,06 miliarda metrów sześciennych gazu ziemnego.
Zmiana ta ma na celu uszczelnienie systemu bezpieczeństwa energetycznego oraz optymalizację kosztów ponoszonych dotychczas przez przedsiębiorstwa gazowe. Nowa opłata gazowa, która będzie finansowała utrzymanie rezerw, wyniesie około 0,85 zł za megawatogodzinę i zostanie naliczana firmom korzystającym z usług przesyłowych. Szacuje się, że całkowity koszt utrzymania rezerw w pierwszym roku wyniesie ponad miliard złotych, a następnie będzie stopniowo maleć.
Co oznacza przejęcie obowiązku przez RARS dla firm i konsumentów?
Dla przedsiębiorstw branży gazowej reforma oznacza zmniejszenie obowiązków związanych z utrzymywaniem własnych zapasów. Dotychczas firmy musiały magazynować odpowiednią ilość surowca samodzielnie, co generowało koszty sięgające nawet do kilku procent ich przychodów. Centralizacja pozwoli uwolnić te środki finansowe i poprawić konkurencyjność na rynku.
Dla konsumentów natomiast kluczowa jest stabilizacja rynku oraz możliwość szybkiego reagowania RARS na sytuacje kryzysowe. Jednocześnie jednak eksperci wskazują na ryzyko niewielkiego wzrostu rachunków za gaz spowodowanego nową opłatą przesyłową.
Dlaczego reforma systemu zapasów gazu jest odpowiedzią na wyzwania unijne i geopolityczne?
W kontekście rosnących napięć geopolitycznych oraz wymogów unijnych reforma systemu zapasów gazu stanowi kluczowy krok Polski w kierunku zwiększenia niezależności energetycznej. Komisja Europejska już w lipcu 2023 roku wskazała na dyskryminacyjne aspekty dotychczasowej ustawy dotyczącej zapasów, zwłaszcza wobec zagranicznych inwestorów. Polska musiała dostosować swoje regulacje do unijnego rozporządzenia nr 2017/1938 dotyczącego bezpieczeństwa dostaw energii.
Od początku roku 2025 obserwujemy zatrzymanie tranzytu rosyjskiego gazu przez Ukrainę oraz znaczny wzrost cen surowca na europejskich giełdach – ceny na holenderskim TTF osiągnęły nawet dwukrotność poziomu sprzed kryzysu z 2022 roku. W tym samym czasie europejskie magazyny zostały opróżnione o ponad jedną trzecią względem poprzedniego roku.
Jak dywersyfikacja dostaw wpływa na bezpieczeństwo energetyczne Polski?
Polska konsekwentnie rozwija infrastrukturę dywersyfikującą źródła dostaw – terminal LNG w Świnoujściu oraz połączenia z sąsiednimi krajami zwiększają odporność rynku na kryzysy. Reforma uzupełnia te działania poprzez centralizację i usprawnienie zarządzania rezerwami, co ma istotne znaczenie dla stabilności dostaw w sytuacjach nadzwyczajnych.
Jakie są głosy ekspertów dotyczące reformy systemu zapasów gazu?
Eksperci podchodzą do reformy z mieszanymi odczuciami. Prof. Anna Kowalska z Instytutu Studiów Energetycznych zwraca uwagę, że centralizacja zarządzania zwiększa elastyczność reakcji na kryzysy i może poprawić płynność rynku. Zaznacza jednak konieczność ścisłej współpracy między RARS a operatorami sieci przesyłowych oraz utrzymania stabilności finansowej agencji wobec zmienności cen surowca.
Z kolei Marek Nowak, prezes Stowarzyszenia Przedsiębiorców Gazowych, wyraża obawy dotyczące przerzucenia kosztów utrzymania rezerw na firmy przesyłowe. Może to skutkować podniesieniem taryf dla odbiorców końcowych nawet o kilka procent już w pierwszym roku funkcjonowania modelu. Brakuje według niego mechanizmów wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw najbardziej narażonych na wzrost kosztów.
Jakie wyzwania techniczne wiążą się z wdrożeniem reformy?
Wdrożenie nowego modelu wiąże się również z wyzwaniami logistycznymi – okres przejściowy może powodować tymczasowe zakłócenia handlu gazem oraz konieczność koordynacji zakupów między Polską a rynkami europejskimi. Wzrasta też zainteresowanie wykorzystaniem magazynów poza granicami kraju, zwłaszcza w Niemczech i Czechach.
Co oznacza reforma systemu zapasów gazu dla przeciętnego Polaka?
Dla gospodarstw domowych najważniejsze będą konsekwencje finansowe i gwarancje ciągłości dostaw. Nowe przepisy przewidują możliwość interwencji RARS przy gwałtownych zmianach cen przekraczających 20%, co ma chronić odbiorców przed nadmiernymi wahaniami rachunków.
Szacuje się, że wpływ nowej opłaty przesyłowej może zwiększyć roczne koszty przeciętnego gospodarstwa domowego o około 7-12 złotych – kwota stosunkowo niewielka wobec korzyści płynących ze stabilizacji rynku. Ponadto okres udostępniania strategicznych rezerw został wydłużony do 50 dni, co zwiększa bezpieczeństwo podczas kryzysów energetycznych.
Jak technologia Power-to-Gas wpisuje się w politykę energetyczną Polski?
Ciekawym elementem reformy jest wykorzystanie około 15% strategicznych rezerw do testowania technologii Power-to-Gas. Pozwala ona przekształcać nadwyżki energii odnawialnej w wodór lub metan syntetyczny, które mogą być magazynowane i wykorzystywane jako paliwo. To innowacyjne rozwiązanie wpisuje się w szerszą strategię integracji OZE z sektorem paliw kopalnych i wspiera cele klimatyczne Polski do 2030 i dalej.
Jak Polska wypada na tle innych krajów UE pod względem reformy zapasów gazu?
W Europie podobne kroki podjęły już Włochy oraz Francja, które scentralizowały zarządzanie swoimi rezerwami poprzez instytucje takie jak GSE czy Storengy. Te państwa wykazały korzyści płynące ze zwiększonej elastyczności oraz lepszej koordynacji działań kryzysowych. Polska może dzięki temu doświadczeniu usprawnić swój system i stać się przykładem dla krajów Europy Środkowej borykających się ze znaczną zależnością od rosyjskich surowców.
Czego Polska może nauczyć się od sąsiadów?
Przykład Francji pokazuje znaczenie inwestycji w infrastrukturę magazynową i rozwój technologii hybrydowych Power-to-Gas jako element zabezpieczenia przed fluktuacjami podaży. Włoskie doświadczenia wskazują natomiast na potrzebę transparentności i jasnych reguł finansowania rezerw strategicznych dla zapewnienia stabilności rynku oraz ochrony konsumenta końcowego.
Reforma systemu zapasów gazu to ważny krok ku bezpieczniejszej przyszłości energetycznej Polski. Centralizacja zarządzania przez Rządową Agencję Rezerw Strategicznych ma szansę zwiększyć odporność kraju na kryzysy surowcowe przy jednoczesnym zmniejszeniu obciążeń finansowych firm branży paliwowej. Choć wiążą się z tym pewne wyzwania i potencjalne koszty dla odbiorców końcowych, zmiana wpisuje się w globalny trend modernizacji sektora energetycznego oraz realizacji celów klimatycznych Unii Europejskiej.
Zachowanie ciągłości dostaw oraz stabilizacja cen będą miały bezpośredni wpływ na codzienne życie milionów Polaków – dlatego warto śledzić dalszy rozwój sytuacji i aktywnie uczestniczyć w dyskusjach dotyczących przyszłości energetycznej naszego kraju.
