Spis treści:
Historia rynku uprawnień EUA i jego znaczenie dla polityki klimatycznej UE
System handlu uprawnieniami do emisji dwutlenku węgla (EUA) funkcjonuje w Unii Europejskiej od 2005 roku jako kluczowe narzędzie polityki klimatycznej. Jego celem jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych poprzez ustalanie limitów i umożliwienie firmom handlu nadwyżkami lub deficytami emisji. Rynek EUA jest zatem istotnym mechanizmem ekonomicznym, który wpływa na strategie przedsiębiorstw, inwestycje w technologie niskoemisyjne oraz kształtowanie polityk państw członkowskich. W marcu 2025 roku notowania uprawnień EUA charakteryzowały się wyjątkową zmiennością, co budzi pytanie: czy był to najbardziej niestabilny okres w historii rynku EUA?
Przegląd marcowej zmienności cen uprawnień EUA
W pierwszym kwartale 2025 roku ceny uprawnień EUA uległy istotnym wahaniom. Statystyki KOBIZE wskazują, że cena spadła z około 81 EUR za tonę dwutlenku węgla w połowie lutego do 65 EUR na początku marca, co stanowiło korektę o około 18%. Był to jeden z największych spadków cen w krótkim okresie od czasu powstania systemu EU ETS. W porównaniu z wcześniejszymi okresami charakteryzującymi się dużą zmiennością, jak np. kryzys energetyczny z 2022 roku, marcowe notowania wykazały podobną dynamikę, lecz z innym zestawem czynników wywołujących.
Spadek cen wpłynął negatywnie na inwestorów spekulacyjnych i firmy emitujące CO2. Inwestorzy musieli dostosować strategie portfeli do rosnącej niepewności, natomiast emitenci z sektora przemysłowego obserwowali tymczasowe obniżenie kosztów compliance, co jednak nie gwarantowało stabilności długoterminowej.
Czynniki wpływające na zmienność notowań uprawnień EUA
Geopolityczne i makroekonomiczne przyczyny
Jednym z kluczowych czynników wywołujących marcową zmienność był wpływ amerykańskich ceł handlowych nakładanych na europejskie towary, zwłaszcza z sektora hutniczego i stalowego. Te cła ograniczały konkurencyjność europejskich producentów i mogły skutkować spadkiem aktywności przemysłowej, a tym samym niższym zapotrzebowaniem na uprawnienia do emisji CO2. Rynek reagował na te informacje przez obniżenie cen EUA, odzwierciedlając oczekiwania niższej produkcji i emisji w UE.
Dodatkowo notowania EUA były powiązane z rynkiem energii – szczególnie z cenami gazu ziemnego i węgla. Spadek cen gazu TTF o około 15% w marcu zmniejszył koszty produkcji energii z tego surowca, wpływając na popyt na uprawnienia. Jednocześnie niska produkcja energii odnawialnej ze względu na słabą wietrzność wymusiła wzrost udziału węgla, jednak globalne zapasy tego surowca w Chinach ograniczyły presję wzrostową na ceny EUA.
Regulacyjne niepewności
Na arenie regulacyjnej istotną rolę odegrała dyskusja nad francuskim projektem „korytarza cenowego”, mającym na celu ustabilizowanie notowań EUA w przedziale 70–90 EUR za tonę. Propozycja ta miała przeciwdziałać spekulacjom i nagłym wahaniom cenowym, lecz jednocześnie wzbudziła obawy o ingerencję państwa w rynek. Sama możliwość wdrożenia takiego mechanizmu spowodowała zwiększoną ostrożność inwestorów i przyczyniła się do spadku cen pod koniec marca.
Długoterminowe prognozy kontra rzeczywistość rynkowa
Przed rozpoczęciem roku analitycy prognozowali dalszy wzrost cen uprawnień EUA. CAKE/KOBiZE przewidywali średnią roczną wartość ponad 100 EUR za tonę, argumentując to ograniczeniem podaży wynikającym z reformy systemu EU ETS oraz rosnącym popytem ze strony sektora energetycznego i przemysłowego. Podobne optymistyczne scenariusze prezentował Veyt, wskazując na rosnące zainteresowanie funduszy inwestycyjnych jako zabezpieczenia przed inflacją.
Jednakże rzeczywiste dane za pierwszy kwartał 2025 roku pokazały średnią cenę około 73 EUR, znacznie poniżej prognozowanych wartości. Ta rozbieżność wynikała głównie z nieprzewidzianych czynników geopolitycznych oraz niestabilności rynków surowcowych i finansowych.
Techniczne aspekty funkcjonowania rynku uprawnień EUA
Wolumen obrotów na rynku wtórnym EUA osiągnął w marcu poziom przekraczający 75 milionów jednostek, co świadczy o wysokiej aktywności uczestników rynku pomimo zmienności cen. Średnia dzienna zmienność wyniosła około 1,6%, a techniczne formacje wykresów sugerowały możliwość odwrócenia trendu po połowie miesiąca dzięki pojawieniu się informacji o potencjalnej integracji systemów ETS UE oraz Wielkiej Brytanii.
Na rynku pierwotnym aukcje charakteryzowały się mniejszą liczbą uczestników oraz niższym wskaźnikiem cover ratio (stosunek popytu do podaży), co wskazywało na ostrożność kupujących wobec krótkoterminowej niestabilności cenowej. Aukcja kończąca marzec przebiegała przy cenie średniej niższej o ponad 4% względem lutego.
Perspektywy rynku EUA na kolejne miesiące 2025 roku
Analitycy KOBIZE identyfikują kilka kluczowych czynników mogących determinować kierunek rynku w II kwartale 2025 roku. Po pierwsze – rozwój sytuacji dotyczącej amerykańskich ceł handlowych; brak porozumienia może utrzymać presję spadkową na ceny EUA. Po drugie – postępy negocjacji między UE a Wielką Brytanią dotyczące integracji systemów ETS mogą ograniczyć podaż dostępnych uprawnień nawet o kilka procent rocznie.
Dodatkowo polityka Europejskiego Banku Centralnego zakładająca cięcia stóp procentowych ma potencjał stymulowania przemysłu i wzrostu emisji CO2, co przełoży się na większy popyt na uprawnienia. W efekcie rynek może obserwować zwiększoną zmienność oraz możliwe odbicie cen po okresie marcowej korekty.
Znaczenie świadomości rynkowej dla uczestników EU ETS
Zmienność notowań uprawnień EUA w marcu 2025 roku podkreśla konieczność głębokiego rozumienia dynamiki tego rynku przez inwestorów oraz decydentów politycznych. Świadomość wpływu czynników geopolitycznych, makroekonomicznych oraz regulacyjnych pozwala lepiej zarządzać ryzykiem oraz podejmować bardziej świadome decyzje inwestycyjne lub strategiczne.
Mimo krótkoterminowych turbulencji system handlu uprawnieniami pozostaje fundamentalnym narzędziem realizacji celów klimatycznych Unii Europejskiej. Elastyczność strategii i zdolność adaptacji do zmieniających się warunków rynkowych są kluczowe dla przetrwania i rozwoju zarówno firm emitujących CO2, jak i inwestorów działających na rynku EUA.
W obliczu zmienności rynkowej największą wartość stanowi dogłębne poznanie mechanizmów funkcjonowania rynku oraz umiejętność szybkiego reagowania na nowe informacje i sygnały ekonomiczne. Takie podejście pozwoli nie tylko przetrwać trudne momenty, ale również skutecznie wykorzystać pojawiające się okazje.
Zachęcamy do regularnego śledzenia raportów KOBIZE oraz innych wiarygodnych źródeł informacji dotyczących rynku uprawnień EUA, aby lepiej rozumieć jego dynamikę i podejmować trafniejsze decyzje inwestycyjne oraz strategiczne.
