Spis treści:
Kontekst makroekonomiczny i regulacyjny
W marcu 2025 roku rynek apteczny w Polsce odnotował wyjątkowy wzrost wartości sprzedaży, który wyniósł 12,8% rok do roku, osiągając poziom 5,27 miliarda złotych. Ten dynamizm jest efektem zarówno zmian prawnych, jak i makroekonomicznych czynników wpływających na sektor farmaceutyczny. Kluczową rolę odegrała Duża Nowelizacja Ustawy Refundacyjnej (DNUR), która weszła w życie w 2024 roku. Reforma ta rozszerzyła listę leków dostępnych bezpłatnie dla seniorów powyżej 65 lat oraz dla młodzieży do 18 roku życia, co znacząco wpłynęło na zwiększenie dostępności terapii przewlekłych i poprawę sytuacji pacjentów z chorobami wymagającymi stałego leczenia.
Jednocześnie inflacja, mimo że spadła do około 5,2% w pierwszym kwartale 2025 roku, utrzymała presję na wzrost cen leków. Ceny produktów farmaceutycznych rosły szybciej niż ogólna inflacja, z dynamiką przekraczającą 8% rok do roku. Wzrost ten wynikał z podwyższonych kosztów produkcji, takich jak ceny surowców i energii, a także z wprowadzenia innowacyjnych terapii na rynek polski. Przykładem jest tirzepatyd – nowoczesny lek stosowany w leczeniu otyłości, który znacząco wpłynął na segment leków pełnopłatnych. Dodatkowo indeksacja limitów refundacyjnych o ponad 7% w 2025 roku przyczyniła się do podniesienia cen leków objętych refundacją.
Segmentacja rynku: Refundacje, pełnopłatne i OTC
Leki refundowane
Segment leków refundowanych nadal stanowi istotną część rynku aptecznego, odpowiadając za około 29% wartości sprzedaży w marcu 2025 roku. Wartość tego segmentu wzrosła o ponad 16% w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku. Rozszerzenie programów terapeutycznych, zwłaszcza w obszarze diabetologii i kardiologii, znacznie wpłynęło na zwiększenie sprzedaży. Co ważne, współpłacenie pacjentów za leki refundowane zmalało do poziomu około 74,7%, co przełożyło się na lepszą dostępność terapii dla osób znajdujących się w grupach najbardziej narażonych.
Recepty pełnopłatne
Najdynamiczniej rozwijającym się segmentem rynku są leki pełnopłatne. W marcu ich wartość przekroczyła 1,5 miliarda złotych, co oznacza wzrost o ponad 24% rok do roku. Główne czynniki napędzające ten trend to rosnąca popularność nowoczesnych terapii nierefundowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia, zwłaszcza leków na otyłość takich jak tirzepatyd oraz innowacyjnych terapii onkologicznych. Ponadto suplementy diety zalecane przez lekarzy również odnotowały wzrost zainteresowania, co wpływa na poszerzenie oferty pełnopłatnej.
Sprzedaż odręczna (OTC)
Segment produktów OTC zanotował wzrost wartości sprzedaży o ponad 9%, mimo że wolumen sprzedaży zwiększył się jedynie nieznacznie. Wzrost wartości spowodowany był głównie podwyżkami cen oraz zmianami w strukturze zakupowej konsumentów. Największe udziały w sprzedaży miały leki przeciwbólowe, wyroby medyczne takie jak testy diagnostyczne oraz dermokosmetyki apteczne z filtrami UV. Zmieniające się zachowania konsumentów oraz zwiększona świadomość zdrowotna wpływają na utrzymanie wysokiego popytu w tym segmencie.
Transformacja kanałów dystrybucji: Rosnąca rola e-commerce
Apteki stacjonarne vs. e-commerce
Mimo że apteki tradycyjne generują nadal około 94% całkowitej wartości rynku farmaceutycznego w Polsce, segment e-commerce wykazuje imponujący wzrost dynamiczny. W marcu 2025 wartość sprzedaży internetowej osiągnęła około 204 miliony złotych, co oznacza wzrost o ponad 16% rok do roku. Jednocześnie średnia wartość koszyka zakupowego online nieco spadła – konsumenci coraz częściej decydują się na mniejsze zakupy rozłożone w czasie lub korzystają z promocji takich jak darmowa dostawa przy zakupach powyżej określonej kwoty. Ten trend wskazuje na rosnącą fragmentację zachowań zakupowych oraz większą elastyczność klientów korzystających z kanału cyfrowego.
Konsolidacja sieci aptecznych
Proces konsolidacji sieci aptecznych trwa nieprzerwanie i wpływa znacząco na strukturę rynku farmaceutycznego w Polsce. Liczba aptek zmniejszyła się o około 2% rok do roku do poziomu niespełna 12 400 placówek. Jednocześnie średni obrót przypadający na jedną aptekę wzrósł o niemal 15%, co świadczy o koncentracji rynku i rosnącym znaczeniu dużych sieci franczyzowych oraz inwestycjach w digitalizację działalności aptek. Rozwój aplikacji lojalnościowych oraz integracja systemów e-recept to elementy wspierające tę transformację oraz poprawiające dostępność leków dla pacjentów.
Prognozy na lata 2025–2030: Wyzwania i szanse
Czynniki wzrostu
Perspektywy rozwoju rynku aptecznego w Polsce są pozytywne dzięki kilku istotnym czynnikom napędzającym wzrost. Starzejące się społeczeństwo sprawia, że osoby powyżej 65 roku życia stanowią coraz większą część populacji i generują coraz większy udział w sprzedaży leków przewlekłych – obecnie to już około jedna trzecia całkowitej wartości rynku. Równocześnie rozwój medycyny personalizowanej – obejmującej testy genetyczne oraz terapie celowane – otwiera nowe możliwości zarówno dla producentów leków, jak i dla pacjentów oczekujących skuteczniejszych rozwiązań terapeutycznych. Istotnym wsparciem są także krajowe programy zdrowotne z dużym budżetem przeznaczonym na profilaktykę i leczenie chorób cywilizacyjnych.
Ryzyka
Pomimo sprzyjających warunków rozwoju istnieją również wyzwania mogące ograniczyć potencjał rynku farmaceutycznego. Presja ze strony Narodowego Funduszu Zdrowia dotycząca negocjacji limitów refundacyjnych może prowadzić do obniżenia marż aptek oraz producentów leków refundowanych. Dodatkowo regulacje unijne nakładają obowiązki redukcji opakowań plastikowych, co wymaga inwestycji i może podnosić koszty produkcji. Niepewność związana z niedoborami surowców farmaceutycznych – takich jak substancje aktywne używane m.in. przy produkcji metforminy – stanowi kolejne ryzyko dla stabilności podaży leków.
Podsumowanie
Rynek apteczny w Polsce wykazuje obecnie solidne fundamenty do dalszego rozwoju pomimo szeregu wyzwań regulacyjnych i ekonomicznych. Wzrost wartościowy o niemal trzynaście procent rok do roku świadczy o adaptacji sektora do zmian prawnych oraz technologicznych transformacjach kanałów dystrybucji. Coraz większa rola e-commerce oraz proces konsolidacji sieci aptecznych wskazują na profesjonalizację branży i lepszą dostępność leków dla pacjentów.
Dalsze inwestycje w innowacyjne terapie oraz rozwój telemedycyny będą kluczowe dla sprostania przyszłym potrzebom zdrowotnym społeczeństwa polskiego. Branża farmaceutyczna stoi przed misją zapewnienia szerokiego dostępu do skutecznych leków przy jednoczesnym zachowaniu rentowności działalności gospodarczej. Elastyczność i innowacyjność pozostają najważniejszymi czynnikami umożliwiającymi realizację tych celów.
