W świecie finansów jednym z najbardziej dyskutowanych tematów ostatnich miesięcy stała się problematyka stawek referencyjnych WIBOR stosowanych w kredytach złotowych. Wraz z narastającym zainteresowaniem i rosnącą liczbą kredytobiorców, którzy decydują się na podjęcie kwestii przed sądami, pojawia się coraz więcej pytań o przyszłość tychże kredytów oraz ewentualne konsekwencje prawne związane z ich oprocentowaniem. W centrum tych rozważań znajduje się rola, jaką w rozstrzyganiu tych spraw może odegrać Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), który na bazie dyrektywy 93/13 ma za zadanie ocenić zasadność podnoszonych przez kredytobiorców roszczeń.
Współczesne działania zarówno poszczególnych kredytobiorców, jak i ich pełnomocników, wskazują na narastającą determinację w poszukiwaniu sprawiedliwości oraz dążeniu do uregulowania kwestii WIBOR na poziomie europejskim. Prawnicy reprezentujący obecnie Frankowiczów wskazują na konieczność jasnego sygnału ze strony TSUE dotyczącego sposobu inkorporowania stawki referencyjnej do umów kredytowych w taki sposób, aby nie naruszane były prawa konsumentów.
Warto przy tym zauważyć, że problematyka ta nie jest jedynie polską specyfiką. Wskazać można analogię do wcześniejszych wyroków w sprawach „frankowych”, gdzie długotrwałe procesy prawne i wysiłki wielu adwokatów doprowadziły do wypracowania jasnych wytycznych w zakresie oceny abuzywności klauzul dotyczących oprocentowania.
Wobec powyższego, nadchodzi era pozwów wiborowych, która może wprowadzić znaczące zmiany w obszarze kredytów złotowych. Kluczową rolę w tych zmianach odegrać ma TSUE, którego orzeczenia mogą na nowo zdefiniować ramy prawne, w jakich funkcjonują obecnie kredyty oparte o stawkę WIBOR. Nasuwa się pytanie, czy sądy w Polsce, wobec braku jednolitej linii orzeczniczej w tej materii, będą w stanie właściwie zinterpretować i zastosować przepisy unijne, by rzeczywiście służyć ochronie interesu konsumentów.
Spis treści:
Porównanie spraw wiborowych do „spraw frankowych”
Porównywanie spraw wiborowych do tzw. spraw frankowych niesie za sobą istotne spostrzeżenia dotyczące dynamiki rozwoju orzecznictwa oraz wyzwań stojących przed konsumentami i sądami. Sprawy „frankowe” z początku były traktowane przez sądy z pewną dozą ostrożności, często z wynikiem niekorzystnym dla kredytobiorców. Rozprawy te dotyczyły problematyki abuzywności klauzul waloryzacyjnych w umowach kredytów hipotecznych indeksowanych do waluty obcej, zwłaszcza franka szwajcarskiego. Sytuacja zmieniła się na przestrzeni lat dzięki determinacji pełnomocników broniących praw konsumentów, które to wysiłki, w połączeniu z serią pytań prejudycjalnych zadanych do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), doprowadziły do kształtowania korzystnej dla konsumentów linii orzeczniczej.
Natomiast sprawy wiborowe znajdują się obecnie w fazie, w której kiedyś rozpoczynały się dyskusje o kredytach frankowych. Pierwsze nieprawomocne wyroki w sprawach WIBOR raczej nie są korzystne dla konsumentów, co pokazuje, że droga do jasnej i korzystnej dla konsumentów linii orzeczniczej może być jeszcze długa i wyboista. Jednakowoż, obserwując rozwój wydarzeń w sprawach „frankowych”, można z optymizmem patrzeć w przyszłość, licząc, że z czasem i tutaj dojdzie do istotnych zmian w orzecznictwie, korzystnych dla kredytobiorców.
Perspektywy przyszłych rozstrzygnięć TSUE w kwestii WIBOR
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) odegra kluczową rolę w kształtowaniu przyszłości kredytów złotowych opartych o WIBOR, podobnie jak miało to miejsce w przypadku kredytów waloryzowanych do waluty obcej. Z uwagi na pączkującą praktykę sądową związaną z roszczeniami dotyczącymi WIBOR-u, kluczowe znaczenie będzie miało wyjaśnienie przez TSUE, czy i w jakim zakresie nieprzejrzystość oraz brak odpowiedniej regulacji w zakresie ustalania WIBOR-u może stanowić podstawę do kwestionowania abuzywności klauzul związanych z oprocentowaniem kredytów. Pełnomocnicy kredytobiorców już zapowiadają kierowanie wniosków do sądów powszechnych o zadanie pytań prejudycjalnych, co jest zrozumiałe w świetle nadziei na uwzględnienie interesu konsumentów, podobnie jak miało to miejsce w sprawach „frankowych”.
TSUE zostanie zatem postawione przed zadaniem rozstrzygnięcia, czy stawka WIBOR jako element składowy oprocentowania kredytów złotowych, ustalana w sposób oparty głównie na deklaracjach banków, a nie rzeczywistych transakcjach międzybankowych, może być badana pod kątem abuzywności. Dodatkowe pytania, które mogą się pojawić, dotyczyć będą m.in.: sposobu wyjaśniania konsumentom mechanizmu tworzenia oprocentowania w ich kredycie, możliwości oceny pod kątem abuzywności klauzul dotyczących oprocentowania, a także konsekwencji eliminacji klauzuli dotyczącej zmiennej stawki referencyjnej dla całości umowy kredytowej.
Należy zatem z niecierpliwością oczekiwać na pierwsze pytania prejudycjalne kierowane do TSUE oraz na wynikające z nich orzeczenia. Ich treść oraz argumentacja przyjęta przez Trybunał będą miały decydujący wpływ na kierunek przyszłych decyzji sądów krajowych w sprawach dotyczących kredytów złotowych opartych o WIBOR, mogąc ostatecznie doprowadzić do wypracowania korzystnych dla konsumentów rozstrzygnięć.
Podsumowanie
Analiza sytuacji dotyczącej kredytów złotowych opartych o WIBOR pokazuje, że staje się ona przedmiotem coraz większego zainteresowania zarówno kredytobiorców, jak i prawników. Przyjęcie do wiadomości, że problemy związane z WIBOR w kontekście kredytów mogą być niezgodne z oczekiwaniami konsumentów, otwiera pole do licznych dyskusji o charakterze prawno-finansowym. Rosnąca liczba kierowanych do sądów powszechnych wniosków o zadanie pytań prejudycjalnych do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wskazuje na istotny punkt zwrotny w kwestii interpretacji obowiązującego prawa.
Początki sądowej batalii o sprawiedliwe traktowanie kredytów frankowych przyniosły wiele wniosków, które mogą być wykorzystane również w sprawach „wiborowych”. Doświadczenia z przeszłości, jak również orzecznictwo TSUE w podobnych sprawach, mogą przyczynić się do wypracowania jasnych zasad, które będą w stanie zabezpieczyć interesy konsumentów.
Z całą pewnością trzeba uznać, że wyjaśnienie problematyki WIBOR przez TSUE, w szczególności w kontekście jego wpływu na kredyty złotowe oraz zgodności z dyrektywą 93/13, jest bardzo potrzebne. Uzyskane wytyczne mogą nie tylko usprawnić pracę sądów powszechnych, ale także ułatwić konsumentom dochodzenie swoich praw.
Ponadto, istotne jest, aby TSUE odpowiedziało na kluczowe pytania dotyczące abuzywności klauzul zmiennego oprocentowania oraz ewentualnych konsekwencji eliminacji tego typu klauzul dla całości umowy kredytowej. W obliczu nadchodzącej ery pozwów wiborowych i dotychczasowych niekorzystnych dla konsumentów orzeczeń sądowych, decyzje TSUE mogą stać się przełomem, oferującym długo oczekiwaną kulminację długotrwałego poszukiwania sprawiedliwości dla kredytobiorców.
W perspektywie długoterminowej, wynikające z tych rozstrzygnięć zmiany prawne i interpretacyjne mogą doprowadzić do istotnej zmiany na rynku kredytowym, gdzie kredyty złotowe są znaczną częścią zobowiązań konsumentów. Czas pokaże, czy i w jakim stopniu roszczenia związane z WIBOR-owską problematyką znajdą swoje ugruntowane miejsce w polskim porządku prawnym. Jedno jest pewne – nadchodzi nowa era w batalii o sprawiedliwe traktowanie kredytobiorców, której finał może przynieść znaczące zmiany.
