| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Co to jest test zaspokojenia i jakie ma znaczenie? | Test zaspokojenia to ocena, czy wierzyciele otrzymają więcej w restrukturyzacji niż w upadłości, co wpływa na akceptację planu. |
| Jak mechanizm cram-down zmienia postępowania restrukturyzacyjne? | Umożliwia zatwierdzenie układu mimo sprzeciwu niektórych wierzycieli, pod warunkiem lepszego zaspokojenia niż w upadłości. |
| Jak nowelizacja wpływa na ochronę miejsc pracy? | Wymaga analizy skutków restrukturyzacji dla zatrudnienia, co poprawia ochronę pracowników podczas reorganizacji firm. |
Otoczenie prawne przedsiębiorców w Polsce ulega nieustannym zmianom, które wymuszają elastyczność i szybkie dostosowywanie się do nowych regulacji. W tym kontekście ustawodawca podjął ważny krok, przyjmując projekt ujednolicenia przepisów dotyczących postępowań restrukturyzacyjnych. Ta nowelizacja ma fundamentalne znaczenie dla całego sektora biznesowego, ponieważ ma na celu usprawnienie procesów naprawczych firm oraz lepszą ochronę interesów zarówno przedsiębiorców, jak i pracowników oraz wierzycieli.
Spis treści:
Najważniejsze fakty dotyczące nowelizacji prawa restrukturyzacyjnego
Kluczowa decyzja została podjęta 13 maja 2025 roku podczas posiedzenia Rady Ministrów w Warszawie. Projekt przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości we współpracy z Komisją Europejską przewiduje szereg istotnych zmian, które mają ujednolicić i uprościć procedury restrukturyzacyjne w Polsce. Wprowadzenie tych rozwiązań odpowiada na potrzebę dostosowania krajowego prawa do wymogów dyrektywy UE 2019/1023.
Jedną z najważniejszych nowości jest obowiązkowy test zaspokojenia wierzycieli. To narzędzie służy ocenie wartości majątku dłużnika w trzech alternatywnych scenariuszach: realizacji planu restrukturyzacyjnego, sprzedaży przedsiębiorstwa w przypadku upadłości oraz likwidacji składników majątku. Test ten ma za zadanie zabezpieczyć interesy wierzycieli, gwarantując im wyższe zaspokojenie niż w przypadku likwidacji firmy. Co ważne, mikroprzedsiębiorcy zostali zwolnieni z obowiązku przeprowadzania tego testu, co stanowi istotne ułatwienie dla najmniejszych podmiotów gospodarczych.
Kolejną istotną zmianą jest wzrost nacisku na ochronę zatrudnienia. Nowe przepisy nakładają obowiązek uwzględniania w planie restrukturyzacyjnym wpływu działań naprawczych na miejsca pracy. Obejmuje to analizę potencjalnych zwolnień oraz reorganizacji wewnętrznych przedsiębiorstw. Ten element reformy ma poprawić bezpieczeństwo pracowników i ograniczyć negatywne skutki restrukturyzacji dla rynku pracy.
Mechanizm cram-down to innowacja pozwalająca sądom zatwierdzić układ nawet przy sprzeciwie niektórych grup wierzycieli – pod warunkiem że zaproponowane rozwiązanie zapewnia im lepsze warunki niż upadłość. Dzięki temu proces negocjacji staje się bardziej efektywny, a ryzyko blokowania działań naprawczych przez mniejszościowe grupy wierzycieli maleje.
Statystyki potwierdzają rosnącą popularność restrukturyzacji jako narzędzia ratowania firm. W pierwszej połowie 2024 roku liczba wszczętych postępowań wzrosła o niemal 5 procent względem poprzedniego roku, podczas gdy liczba upadłości zwiększyła się jedynie nieznacznie. Zmiany proceduralne mają dodatkowo skrócić czas trwania postępowań oraz ograniczyć nadużycia związane z wyborem doradców restrukturyzacyjnych.
Kontekst historyczny i branżowy zmian w prawie restrukturyzacyjnym
Projekt nowelizacji wpisuje się w szerszy proces reform rozpoczęty już w grudniu 2023 roku, kiedy rząd podjął pierwsze kroki zmierzające do uproszczenia i usystematyzowania prawa restrukturyzacyjnego. W kolejnych miesiącach uchwalono również pakiet deregulacyjny obejmujący m.in. korzystniejsze warunki dla mikroprzedsiębiorców, jak podwyższenie progu zwolnienia z VAT do 240 tysięcy złotych rocznie.
Od kilku lat obserwujemy systematyczny wzrost liczby postępowań restrukturyzacyjnych – od około dwustu rocznie w 2016 roku do ponad czterech tysięcy w 2023 roku. Polska była jednym z ostatnich krajów Unii Europejskiej wdrażających zapisy dyrektywy UE 2019/1023, co wcześniej rodziło ryzyko sankcji ze strony Komisji Europejskiej. Obecna nowelizacja eliminuje wiele interpretacyjnych niejasności i dostosowuje prawo do standardów europejskich.
Warto przypomnieć, że wcześniejsze próby reformy prawa restrukturyzacyjnego zakończyły się niepowodzeniem m.in. przez brak odpowiednich zabezpieczeń dla wierzycieli posiadających zabezpieczenia rzeczowe. Nowe przepisy rozwiązują te problemy poprzez automatyczne objęcie takich wierzycieli układem oraz precyzyjne określenie ich praw.
Perspektywy wdrożenia – opinie ekspertów i prognozy rynku
Reforma spotkała się z mieszanymi opiniami ekspertów prawnych i przedstawicieli środowisk pracowniczych. Mecenas Artur Zawadowski wskazuje na ryzyko opóźniania decyzji o wszczęciu procesu restrukturyzacyjnego przez przedsiębiorców, którzy dzięki nowym regulacjom mogą poczuć mniejszą presję czasową. Z kolei związki zawodowe doceniają obowiązek uwzględniania wpływu działań naprawczych na zatrudnienie, choć zwracają uwagę na brak sankcji wobec firm za nierzetelne raportowanie skutków dla pracowników.
Krótkoterminowo przewiduje się wzrost liczby składanych wniosków o restrukturyzację o około 15-20 procent dzięki uproszczeniu procedur i lepszemu dostępowi do informacji prawnej. W średnim horyzoncie czasowym zmiany te mogą przyczynić się do ograniczenia szarej strefy w sektorze mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw oraz ułatwić im pozyskanie kapitału na rozwój.
Zainteresowania różnych grup odbiorców – kto skorzysta na nowelizacji?
Dla przedsiębiorców najistotniejsze będą przede wszystkim korzyści wynikające ze zniesienia obowiązkowego angażowania firm inwestycyjnych przy emisji papierów wartościowych o wartości poniżej jednego miliona euro. To uproszczenie znacząco obniża koszty pozyskania kapitału dla wielu podmiotów gospodarczych.
Mikroprzedsiębiorcy natomiast mogą liczyć na zwolnienie z testu zaspokojenia – dzięki temu unikną kosztownych i czasochłonnych procedur związanych z oceną wartości majątku i ryzyka finansowego procesu restrukturyzacji. Szacuje się, że przeciętna oszczędność wynosi od piętnastu do dwudziestu tysięcy złotych.
Z punktu widzenia pracowników kluczowe jest to, że aż około siedemdziesięciu procent postępowań dotyczy firm zatrudniających powyżej pięćdziesięciu osób. Wymóg szczegółowej analizy wpływu planowanych działań naprawczych na miejsca pracy stanowi istotny krok ku zwiększeniu stabilności zatrudnienia podczas trudnych procesów reorganizacyjnych.
Ciekawostką są dane statystyczne pokazujące efektywność stosowania procedur restrukturyzacyjnych: jedynie około dwóch procent postępowań kończy się likwidacją przedsiębiorstwa, podczas gdy ponad osiemdziesiąt procent przypadków umożliwia kontynuację działalności po wdrożeniu działań optymalizujących koszty i strukturę firmy.
Nowelizacja prawa restrukturyzacyjnego to nie tylko odpowiedź na wymogi unijne czy potrzeby rynku kapitałowego – to także realne narzędzie wspierające rozwój gospodarczy przez stabilizację firm i ochronę miejsc pracy.
Podsumowanie
Przyjęta przez rząd reforma prawa restrukturyzacyjnego stanowi ważny krok ku harmonizacji polskiego systemu prawnego z europejskimi standardami oraz narzędzie sprzyjające rozwojowi przedsiębiorczości. Kluczowe zmiany takie jak test zaspokojenia wierzycieli czy mechanizm cram-down pozwalają na bardziej efektywne prowadzenie procesów naprawczych przy jednoczesnej ochronie interesów wszystkich stron – dłużników, wierzycieli oraz pracowników.
Sukces tych rozwiązań będzie zależał od praktycznej interpretacji nowych przepisów oraz sprawności sądów gospodarczych w ich stosowaniu. W perspektywie międzynarodowej Polska wzmacnia swoją pozycję jako kraj oferujący nowoczesne i przejrzyste warunki prowadzenia biznesu, zdolny konkurować o inwestycje z państwami o bardziej rozwiniętych systemach restrukturyzacyjnych jak Niemcy czy Francja.
Elastyczność i umiejętność adaptacji do zmieniającego się otoczenia prawnego pozostają kluczem do trwałego sukcesu przedsiębiorstw działających nad Wisłą. Dlatego tak ważne jest śledzenie kolejnych zmian legislacyjnych oraz świadome dostosowywanie strategii biznesowych do aktualnych wymogów prawnych.
