Tradycyjne podejście do rejestrów sądowych i karnych przez lata utrudniało życie obywatelom oraz funkcjonowanie przedsiębiorstw w Polsce. Przykładem jest firma transportowa, która przez tygodnie czekała na potwierdzenie wpisu do rejestru zastawów, co opóźniało realizację kontraktów. Teraz, dzięki zapowiedzianej przez Ministerstwo Sprawiedliwości kompleksowej modernizacji cyfrowych rejestrów na lata 2025-2028, sytuacja ma się diametralnie zmienić. Projekt „Cyfrowe Rejestry” obiecuje uproszczenie procedur, integrację systemów oraz zwiększenie bezpieczeństwa danych osobowych.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Czym jest modernizacja cyfrowych rejestrów? | To integracja sześciu kluczowych rejestrów sądowych i karnych w jednolity cyfrowy system dostępny online. |
| Jak wprowadzenie cyfrowych rejestrów sądowych zmieni obsługę spraw w Polsce 2025? | Umożliwi szybszy dostęp do usług, automatyzację procesów i skrócenie czasu rozpatrywania spraw. |
| Jakie są koszty i finansowanie projektu Cyfrowe Rejestry przez Ministerstwo Sprawiedliwości do 2028 roku? | Całkowity koszt szacowany jest na 2,3 mld zł, finansowany z budżetu państwa i środków unijnych. |
Spis treści:
Co obejmuje modernizacja cyfrowych rejestrów i jakie cele stawia projekt „Cyfrowe Rejestry”?
W świetle ostatnich wydarzeń Ministerstwo Sprawiedliwości ogłosiło program „Cyfrowe Rejestry”, który ma na celu stworzenie jednolitego ekosystemu cyfrowego. Projekt integruje sześć kluczowych systemów: cztery rejestry sądowe (Elektroniczny Krajowy Rejestr Sądowy – eKRS, Elektroniczne Księgi Wieczyste – EKW, Rejestr Zastawów – RZ oraz Krajowy Rejestr Zadłużonych – KRZ) oraz dwa rejestry karne (Krajowy Rejestr Karny – KRK i Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym – RSPTS).
Centralnym elementem nowej architektury będzie Centralne Repozytorium Danych o pojemności ponad 430 terabajtów, które zgromadzi wszystkie informacje w jednym miejscu. Ponadto wdrożony zostanie zunifikowany moduł uwierzytelniania użytkowników poprzez profil zaufany lub aplikację mObywatel. Kluczową innowacją będzie automatyzacja aż 78% powtarzalnych procesów administracyjnych, co znacznie odciąży pracę urzędników i przyspieszy obsługę spraw.
Dane statystyczne potwierdzają potrzebę reformy. W ciągu jednego roku zaległości dłużników wzrosły niemal trzykrotnie – z 104 mln zł do 309 mln zł. Dodatkowo ponad 67 tysięcy osób posiada zobowiązania o wartości przekraczającej 1,5 miliarda złotych. To pokazuje skalę problemu, który ma rozwiązać modernizacja cyfrowych rejestrów.
Jakie zmiany technologiczne przyniesie modernizacja i jaki będzie ich wpływ na bezpieczeństwo danych?
W kontekście dynamicznych zmian technologicznych nowa wersja systemu EKW (Elektroniczne Księgi Wieczyste) zaplanowana na rok 2026 będzie wykorzystywać najnowocześniejsze rozwiązania w dziedzinie bezpieczeństwa danych. Szyfrowanie kwantowe oraz technologia blockchain mają zagwarantować niezmienność i poufność informacji przechowywanych w księgach wieczystych.
Dzięki temu użytkownicy zyskają pewność, że ich dane osobowe są chronione zgodnie z najwyższymi standardami RODO obowiązującymi w sektorze publicznym. Nowy system uwierzytelniania poprzez mObywatel oraz profil zaufany zapewni bezpieczny dostęp do usług sądowych bez konieczności fizycznej obecności w urzędzie.
Automatyzacja procesów przyczyni się również do redukcji błędów ludzkich oraz przyspieszy realizację usług – czas rozpatrywania wielu spraw skróci się nawet pięciokrotnie. Wprowadzenie API dla startupów prawniczych w 2026 roku dodatkowo otworzy rynek na innowacyjne rozwiązania wspierające wymiar sprawiedliwości.
Jak modernizacja cyfrowych rejestrów wpłynie na sektor prawny i codziennych obywateli?
Dla branży prawniczej zmiany oznaczają przede wszystkim znaczące skrócenie czasu rozpatrywania spraw oraz redukcję kosztów operacyjnych dzięki szerokiej automatyzacji. Eksperci podkreślają, że usprawnienie procedur pozwoli sędziom skupić się na bardziej skomplikowanych aspektach sprawy zamiast na rutynowej administracji.
Przeciętni obywatele natomiast zyskają łatwiejszy dostęp do usług sądowych dzięki aplikacji mobilnej umożliwiającej śledzenie statusu swoich spraw o każdej porze dnia. Dzięki temu zniknie konieczność wizyt w urzędzie czy oczekiwania na papierowe zaświadczenia — wszystko stanie się dostępne online. Redukcja opłat sądowych o około 15% to kolejny ważny benefit dla obywateli.
Dla przedsiębiorców modernizacja oznacza m.in. skrócenie czasu zakładania spółki z o.o. z dwóch tygodni do zaledwie dwóch dni roboczych oraz automatyczne aktualizacje danych w KRS na podstawie dokumentów składanych elektronicznie do CEIDG. Integracja z systemem e-TOLL ułatwi firmom transportowym rozliczenia związane z przewozem towarów.
Jakie wyzwania i kontrowersje niesie ze sobą projekt modernizacji cyfrowych rejestrów?
Mimo licznych korzyści projekt napotyka także istotne wyzwania. Koszt całkowity przedsięwzięcia szacowany jest na około 2,3 miliarda złotych, co stanowi około 0,4% całego budżetu państwa na rok 2025. To wywołuje dyskusje dotyczące efektywności wydatkowania środków publicznych.
Kolejnym problemem jest opór części środowisk prawniczych. Ankieta przeprowadzona przez Stowarzyszenie Iustitia wskazuje, że aż 62% sędziów obawia się nadmiernej automatyzacji procesów oraz potencjalnego ograniczenia roli człowieka w wymiarze sprawiedliwości.
Dodatkowo pojawiają się pytania o zgodność nowych rozwiązań z RODO, zwłaszcza przy udostępnianiu danych przez aplikację mObywatel oraz integracji między różnymi rejestrami. Konieczne będą więc dalsze nowelizacje prawa i staranne wdrożenie mechanizmów ochrony prywatności.
Jak Polska wypada na tle wcześniejszych prób cyfryzacji i międzynarodowych benchmarków?
Historia cyfryzacji administracji publicznej w Polsce była dotąd pełna fragmentarycznych działań bez pełnej integracji systemowej. W 2020 roku tylko około 12% spraw sądowych było prowadzonych elektronicznie. Obecnie wskaźnik ten wzrósł do ponad 41%, a planowane zmiany mają uczynić Polskę liderem transformacji cyfrowej wymiaru sprawiedliwości w regionie Europy Środkowej.
W porównaniu do innych krajów unijnych polski projekt „Cyfrowe Rejestry” wyróżnia się kompleksowością i skalą integracji zarówno rejestrów sądowych, jak i karnych. Wdrożenie technologii takich jak szyfrowanie kwantowe czy blockchain plasuje Polskę pośród najbardziej zaawansowanych technologicznie państw UE.
Eksperci podkreślają jednak konieczność ciągłego monitorowania wdrożeń i adaptacji rozwiązań w odpowiedzi na dynamiczne zmiany technologiczne oraz oczekiwania społeczne.
Modernizacja cyfrowych rejestrów to przełomowy krok dla polskiego wymiaru sprawiedliwości oraz całego społeczeństwa. Umożliwia ona nie tylko znaczne usprawnienie obsługi prawnej dla obywateli i przedsiębiorstw, ale również podnosi standard ochrony danych osobowych dzięki zastosowaniu najnowocześniejszych technologii zabezpieczeń. Realizacja programu „Cyfrowe Rejestry” do roku 2028 może uczynić Polskę wzorem efektywności i innowacyjności w obszarze cyfryzacji administracji publicznej.
Jak zauważa ekspert Ministerstwa Sprawiedliwości: „Postęp technologiczny to nie tylko narzędzie usprawniające pracę urzędników, lecz przede wszystkim gwarancja lepszego dostępu obywateli do sprawiedliwości.” Modernizacja cyfrowych rejestrów to inwestycja w przyszłość transparentnego i nowoczesnego państwa prawa.
