Spis treści:
Reformy deregulacyjne jako fundament ochrony przedsiębiorców
W obliczu rosnącej konkurencji zagranicznej na polskim rynku zamówień publicznych, rząd podjął zdecydowane kroki mające na celu uproszczenie i przyspieszenie procedur administracyjnych. Pierwszy Pakiet Deregulacyjny, wprowadzony w 2025 roku, koncentruje się na ograniczeniu biurokracji oraz skróceniu czasu trwania kontroli dla mikroprzedsiębiorstw. Kontrole zostały skrócone z 12 do 6 dni, a częstotliwość inspekcji jest teraz uzależniona od poziomu ryzyka działalności firmy. Ponadto organy kontrolne zobowiązane są do wcześniejszego informowania przedsiębiorców o wymaganych dokumentach, co zwiększa transparentność i przewidywalność procesu.
Równolegle wdrażana jest pełna elektronizacja postępowań przed Krajową Izbą Odwoławczą. W 2024 roku liczba rozpatrywanych spraw wzrosła o ponad 20%, co wskazuje na konieczność usprawnienia tych procedur. Nowa platforma cyfrowa ma skrócić średni czas rozstrzygania sporów z 68 do około 42 dni. Elektronizacja nie tylko przyspiesza procesy, ale także ułatwia dostęp do informacji i dokumentów, co sprzyja większej efektywności oraz ogranicza ryzyko błędów proceduralnych.
System certyfikacji wykonawców zamówień publicznych
Dwa typy certyfikatów
Od połowy 2025 roku polscy przedsiębiorcy biorący udział w przetargach publicznych mogą korzystać z nowego systemu certyfikacji. System ten obejmuje dwa rodzaje certyfikatów: pierwszy potwierdza brak podstaw do wykluczenia z postępowania, czyli m.in. legalność zatrudnienia oraz brak zaległości podatkowych; drugi zaświadcza o zdolności wykonawczej firmy, uwzględniając jej doświadczenie oraz zasoby techniczne i organizacyjne. Certyfikaty wydawane są przez akredytowane podmioty, a ich ważność wynosi od roku do trzech lat.
Wpływ na konkurencyjność
Dotychczas tylko niewielka część polskich firm posiadała pełną dokumentację niezbędną do udziału w większych przetargach. Wprowadzenie certyfikatów ma uprościć ten proces i obniżyć koszty aplikowania nawet o połowę dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Szacuje się, że dzięki temu udział lokalnych firm w zamówieniach publicznych może wzrosnąć znacząco – z obecnych kilkunastu procent do ponad dwóch trzecich w ciągu najbliższych lat. To rozwiązanie nie tylko zwiększa przejrzystość rynku, ale także wzmacnia pozycję polskich przedsiębiorców wobec zagranicznych konkurentów.
Rzecznik Praw Przedsiębiorców – nowe kompetencje
Rozszerzenie zakresu ochrony
Nowelizacja ustawy o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców rozszerza ochronę prawną na wszystkie grupy przedsiębiorców, włączając rolników i wolnych strzelców. Od trzeciego kwartału 2025 roku Rzecznik uzyska prawo do wstrzymywania kontroli administracyjnych, jeśli wykryje naruszenia proceduralne lub nadmierną ingerencję w działalność firm. To istotny krok w kierunku zapewnienia bardziej sprawiedliwych warunków działalności oraz ograniczenia nieuzasadnionych utrudnień ze strony organów państwowych.
Mediacje jako alternatywa dla sądów
Sprostanie długotrwałym sporom administracyjnym to jedno z kluczowych wyzwań dla przedsiębiorców. Średni czas trwania takich postępowań przekraczał rok, co generowało wysokie koszty i niepewność biznesową. Wprowadzenie obowiązkowych mediacji prowadzonych przez Rzecznika ma skrócić rozstrzyganie konfliktów nawet do pół roku, jednocześnie redukując wydatki związane z postępowaniami sądowymi o trzy czwarte. Ten mechanizm sprzyja szybkiemu i polubownemu rozwiązywaniu sporów bez konieczności angażowania wymiaru sprawiedliwości.
Walka z nieuczciwą konkurencją zagraniczną
Działania przeciwko platformom e-commerce
Ministerstwo Rozwoju i Technologii intensyfikuje działania wymierzone przeciwko zagranicznym podmiotom stosującym praktyki niezgodne z polskim prawem i interesem krajowego rynku. Szczególną uwagę zwrócono na chińskie platformy takie jak TEMU czy Shein, które działają na terenie Unii Europejskiej bez rzeczywistej siedziby oraz omijają obowiązki podatkowe i regulacyjne. Resort wystąpił o wyjaśnienia do władz Irlandii w sprawie operatora platformy TEMU oraz zapowiedział blokady dostępu dla firm naruszających przepisy.
Wsparcie na forum międzynarodowym
Na forum Unii Europejskiej Polska aktywnie promuje inicjatywy mające na celu zwiększenie transparentności i uczciwości zamówień publicznych. Minister Paszyk zaapelował o wdrożenie dyrektywy nakładającej obowiązek certyfikacji pochodzenia towarów oraz ujawniania państwowych subwencji dla firm spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego przy zamówieniach powyżej pół miliona euro. Takie regulacje mają chronić rynek lokalny przed dumpingiem cenowym i sztucznym wspieraniem zagranicznych wykonawców.
Program „Pierwsze klucze” w kontekście wsparcia przedsiębiorczości
Założenia dopłat mieszkaniowych
Program „Pierwsze klucze”, uchwalony na początku 2025 roku, przewiduje dopłaty do rat kredytów hipotecznych dla osób nabywających mieszkania na rynku wtórnym, co ma stymulować sektor budowlany i remontowy. Warunkiem uzyskania wsparcia jest między innymi odpowiedni wiek budynku oraz okres posiadania nieruchomości przez sprzedającego. Program ma przyczynić się do zwiększenia popytu na usługi remontowe szacowanego na kilka miliardów złotych rocznie, co pozytywnie wpłynie na kondycję branży budowlanej.
Synergia z zamówieniami publicznymi
Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Rozwoju i Technologii, część środków przeznaczonych w ramach programu zostanie skierowana na modernizację budynków komunalnych finansowanych ze środków publicznych. To stwarza nowe możliwości dla firm budowlanych uczestniczących w przetargach publicznych, które dzięki temu programowi mogą liczyć na zwiększony udział w projektach infrastrukturalnych realizowanych przez jednostki samorządowe.
EXPO 2025 jako platforma promocji polskich firm
Strategia „Think like Copernicus”
Pawilon Polski podczas EXPO 2025 w Osace został zaprojektowany jako laboratorium przyszłości prezentujące ponad sto innowacyjnych technologii z zakresu IT, biotechnologii oraz ekologii. Inicjatywa „B2B Matchmaking” umożliwia spotkania polskich przedsiębiorców z przedstawicielami największych japońskich korporacji, takich jak Toyota czy Mitsubishi Heavy Industries. Takie działania mają za zadanie promować krajowe rozwiązania technologiczne oraz ułatwiać nawiązywanie strategicznych partnerstw handlowych.
Wpływ na zamówienia publiczne
Równolegle delegacja MRiT prowadzi negocjacje dotyczące umowy współpracy w zakresie zamówień publicznych z władzami prefektury Osaka. Porozumienie przewiduje preferencje dla polskich firm przy przetargach infrastrukturalnych związanych z EXPO o wartości przekraczającej 4 miliardy jenów. To znacząca szansa dla rodzimych przedsiębiorstw na wejście na rynek japoński oraz zdobycie doświadczenia w realizacji dużych projektów międzynarodowych.
Podsumowanie i rekomendacje
Zestaw wprowadzanych od 2025 roku zmian tworzy kompleksową strategię ochrony polskich przedsiębiorców działających w obszarze zamówień publicznych. Połączenie reform deregulacyjnych, systemu certyfikacji wykonawców oraz poszerzonych kompetencji Rzecznika Praw Przedsiębiorców stanowi solidny fundament dla poprawy warunków prowadzenia działalności gospodarczej. Dodatkowo walka z nieuczciwą konkurencją zagraniczną oraz wsparcie programem „Pierwsze klucze” wzmacniają lokalny rynek i rozwój sektora budowlanego.
Aby maksymalizować efekty tych działań, rekomenduje się dalsze rozszerzanie uprawnień instytucji nadzorczych oraz stworzenie specjalnego funduszu gwarancyjnego wspierającego MŚP uczestniczące w międzynarodowych przetargach. Przedsiębiorcy powinni aktywnie korzystać z dostępnych narzędzi certyfikacji i mediacji oraz angażować się w inicjatywy promujące innowacje i współpracę transgraniczną.
Zrozumienie znaczenia solidarności biznesowej oraz współpracy pomiędzy sektorem publicznym a prywatnym jest kluczowe dla umocnienia pozycji polskich firm na arenie globalnej i skutecznej ochrony interesów krajowej gospodarki.
