| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Dlaczego spada liczba biegłych rewidentów w Polsce? | Główne przyczyny to wysokie wymagania kwalifikacyjne, obciążenia pracą oraz niska atrakcyjność wynagrodzeń w porównaniu do innych sektorów. |
| Jakie zmiany regulacyjne czekają audyt finansowy w 2025 roku? | Podwyższenie progów obowiązkowego badania sprawozdań finansowych oraz zaostrzenie nadzoru jakościowego mające na celu poprawę standardów audytu. |
| W jaki sposób technologia AI wpływa na efektywność audytu? | Automatyzacja analizy dokumentacji za pomocą AI skraca czas sporządzania raportów nawet o 35%, zwiększając jednocześnie dokładność i zgodność z normami. |
Zawód biegłego rewidenta odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu transparentności finansowej przedsiębiorstw oraz budowaniu zaufania w relacjach biznesowych. Jego historia sięga początków regulacji audytorskich, które miały zagwarantować rzetelność sprawozdań finansowych. W Polsce zawód ten ewoluował wraz z rozwojem rynku kapitałowego i regulacji prawnych, stając się fundamentem zdrowia ekonomicznego firm i całych sektorów gospodarki. Jednakże od kilku lat obserwuje się wyraźny spadek zainteresowania tą ścieżką kariery, co budzi niepokój zarówno ekspertów, jak i instytucji nadzorczych. W odpowiedzi Ministerstwo Finansów opublikowało niedawno wyniki obszernego badania ankietowego, które dostarcza nowych danych i wniosków dotyczących kondycji zawodu biegłego rewidenta w 2024 roku oraz perspektyw jego rozwoju.
Spis treści:
Kontekst historyczny i motywacje badania
Spadek liczby biegłych rewidentów w Polsce
Od kilku lat liczba czynnych biegłych rewidentów systematycznie maleje. Według danych Ministerstwa Finansów, od 2018 roku odnotowano aż 18-procentowy spadek ich liczby. Wśród respondentów badania tylko około 14% stanowią osoby wpisane do rejestru po 2019 roku, co wskazuje na trudności z przyciągnięciem nowych adeptów zawodu. Polska Izba Biegłych Rewidentów potwierdza ten trend, raportując zmniejszenie liczby aplikantów o ponad 30% w ostatnich czterech latach. Ekspert dr hab. Przemysław Kabalski podkreśla, że zawód postrzegany jest jako wymagający znacznego wysiłku przy relatywnie niskich wynagrodzeniach, co obniża jego atrakcyjność zwłaszcza dla młodych profesjonalistów.
Regulacyjne zmiany progu badania sprawozdań finansowych
Ważnym czynnikiem wpływającym na rynek usług audytorskich są planowane zmiany regulacyjne. Od 2025 roku obowiązywać będą wyższe progi kwotowe dla podmiotów zobowiązanych do przeprowadzania badania sprawozdań finansowych – suma aktywów wzrośnie do 3,125 mln euro, a przychody do 6,25 mln euro. Oznacza to redukcję liczby firm objętych audytem o około 15%. Mimo to Ministerstwo Finansów wskazuje na rosnącą złożoność operacji gospodarczych, która wymaga utrzymania wysokiego poziomu niezależnej kontroli finansowej także w mniejszych przedsiębiorstwach. W związku z tym konieczne są działania wspierające rozwój zawodu biegłego rewidenta mimo zmian legislacyjnych.
Główne wnioski z badania ankietowego
Postępowanie kwalifikacyjne: bariery i rekomendacje
Kwalifikacja do zawodu biegłego rewidenta wymaga ukończenia trzyletniej aplikacji oraz zdania szeregu egzaminów specjalistycznych – obecnie jest ich aż dziesięć. Aż 68% kandydatów oceniło ten proces jako przesadnie czasochłonny i obciążony biurokracją, co stanowi istotną barierę dla młodych osób rozważających tę ścieżkę kariery. Dodatkowo niemal połowa firm audytorskich zgłasza problemy z zapewnieniem odpowiedniego wsparcia mentorskiego ze względu na przeciążenie obowiązkami obecnych biegłych rewidentów. W odpowiedzi na te wyzwania proponuje się m.in. elastyczne ścieżki szkoleniowe oparte na symulacjach oraz uznawanie kwalifikacji zagranicznych bez konieczności pełnego egzaminu z polskiego prawa gospodarczego.
Wykonywanie zawodu: wyzwania jakościowe i etyczne
Badanie wykazało, że czas poświęcany przez biegłych rewidentów na badanie pojedynczego sprawozdania skrócił się średnio o jedną czwartą w ciągu ostatnich czterech lat. Głównym powodem jest presja kosztowa ze strony klientów ograniczających budżety na audyt. Niestety, skutkuje to obniżeniem jakości usług – w niektórych przypadkach biegły rewident poświęca mniej niż 10% czasu na nadzór nad projektem, co narusza obowiązujące przepisy. Ponadto pojawiają się kontrowersje dotyczące niezależności zawodowej – niemal jedna piąta klientów wyraziła obawy co do bezstronności audytora przy długotrwałej współpracy z tym samym podmiotem. Pandemia COVID-19 dodatkowo uwidoczniła ryzyka prawne związane z subiektywną oceną zdolności przedsiębiorstwa do kontynuacji działalności.
Działania zachęcające do wyboru zawodu
Aby przeciwdziałać spadkowi zainteresowania zawodem biegłego rewidenta, Ministerstwo Finansów zapowiedziało uruchomienie programu stypendialnego dla studentów rachunkowości deklarujących chęć podjęcia aplikacji – pilotażowo przewidziano przyznanie dwustu stypendiów po 1 500 zł miesięcznie. Równolegle we współpracy z Polską Izbą Biegłych Rewidentów powstała platforma e-learningowa oferująca bezpłatne kursy obejmujące międzynarodowe standardy audytu (MSA). Badanie ujawniło także potrzebę reformy systemu wynagrodzeń – brak adekwatnej korelacji między pracochłonnością a płacami jest źródłem frustracji i obniża motywację zawodową. W odpowiedzi trwają prace nad wdrożeniem ujednoliconej matrycy stawek godzinowych uwzględniającej specyfikę branży i ryzyko prawne.
Perspektywy na przyszłość i rekomendacje
Wzmocnienie nadzoru jakościowego
Polska Agencja Nadzoru Audytowego planuje znacząco zwiększyć liczbę kontroli firm audytorskich – o około 40% do roku 2026 – ze szczególnym naciskiem na przestrzeganie standardu MSA 220 dotyczącego nadzoru jakościowego. Ponadto wprowadzono obowiązkowe szkolenia etyczne dla biegłych rewidentów z wieloletnim stażem pracy, aby przeciwdziałać potencjalnym konfliktom interesów i wzmacniać transparentność działań audytorów.
Integracja technologii AI w procesach audytowych
Nowoczesne technologie znajdują coraz większe zastosowanie w zawodzie biegłego rewidenta. Projekt „Audit 4.0” testuje narzędzia oparte na sztucznej inteligencji służące automatycznej analizie dokumentacji finansowej przed rozpoczęciem ręcznej pracy audytora. Pilotaże przeprowadzone w pięciu firmach wykazały możliwość skrócenia czasu sporządzania raportu nawet o 35%, przy jednoczesnym zachowaniu zgodności ze standardem MSA 230 dotyczącym dokumentacji badania. Integracja AI pozwala również ograniczyć ryzyko błędów ludzkich oraz usprawnić identyfikację potencjalnych nieprawidłowości.
Podsumowanie
Opublikowane wyniki badania Ministerstwa Finansów odsłaniają wielowymiarowe wyzwania stojące przed zawodem biegłego rewidenta – od skomplikowanego i czasochłonnego procesu kwalifikacyjnego przez presję kosztową obniżającą jakość usług aż po kwestie niezależności i etyki zawodowej. Jednocześnie przedstawione rekomendacje oraz zapowiadane reformy świadczą o systemowym podejściu do odbudowy prestiżu tego zawodu. Kluczowe będą dalsze działania wspierające edukację, standaryzację wynagrodzeń oraz wykorzystanie nowoczesnych technologii takich jak sztuczna inteligencja. Pomimo trudności zawód biegłego rewidenta pozostaje fundamentem zdrowia finansowego firm i rynków kapitałowych, a młode talenty mogą dzięki niemu aktywnie przyczyniać się do budowania przejrzystości ekonomicznej oraz wzmacniania zaufania społecznego wobec biznesu.
