W codziennym życiu przedsiębiorcy biurokracja i nadmiar przepisów często stają się przeszkodą trudniejszą do pokonania niż sama działalność gospodarcza. W Polsce, gdzie regulacje podatkowe i finansowe bywają złożone i nieprzejrzyste, wiele firm zmaga się z czasochłonnymi procedurami i rosnącymi kosztami. Jednak w 2025 roku Ministerstwo Finansów zapowiada trzy kluczowe projekty deregulacyjne, które mogą znacząco odmienić tę sytuację. Zmiany te mają uprościć prawo, zwiększyć przejrzystość oraz ułatwić życie nie tylko przedsiębiorcom, ale też inwestorom i przeciętnym podatnikom.
| To musisz wiedzieć | |
|---|---|
| Czym są projekty deregulacyjne MF na 2025 rok? | To trzy nowelizacje ustaw dotyczące Ordynacji podatkowej, funduszy inwestycyjnych oraz obrotu instrumentami finansowymi. |
| Jakie korzyści przyniosą zmiany dla małych i średnich przedsiębiorstw? | Uproszczenie emisji papierów wartościowych oraz obniżenie kosztów pośrednictwa w pozyskiwaniu kapitału. |
| Co oznacza vacatio legis w nowelizacji Ordynacji podatkowej? | Wprowadzenie sześciomiesięcznego okresu odroczenia stosowania niekorzystnych zmian podatkowych. |
Spis treści:
Przedstawienie projektów deregulacyjnych MF
Ministerstwo Finansów przygotowało trzy fundamentalne projekty deregulacyjne, które rząd rozpatrzy podczas posiedzenia Rady Ministrów w maju 2025 roku. Każdy z nich adresuje inne wyzwania prawne i operacyjne, mając na celu uproszczenie działania firm oraz poprawę warunków inwestycyjnych w Polsce.
Nowelizacja Ordynacji podatkowej
Jednym z kluczowych elementów projektu jest wprowadzenie obowiązkowego sześciomiesięcznego vacatio legis dla wszystkich niekorzystnych zmian podatkowych. Vacatio legis to okres między ogłoszeniem a wejściem w życie przepisu, dający podatnikom czas na dostosowanie się do nowych regulacji. Przykładowo, jeśli rząd zdecyduje się podnieść stawki podatkowe lub zmienić interpretację przepisów, zmiany będą mogły zacząć obowiązywać dopiero po pół roku od ich publikacji. To rozwiązanie chroni przedsiębiorców przed nagłymi i niespodziewanymi obciążeniami fiskalnymi.
Dodatkowo, nowelizacja rozszerza zasadę rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika (in dubio pro tributario) także na sytuacje, gdy niejasności dotyczą stanu faktycznego sprawy. To oznacza większą ochronę dla podmiotów gospodarczych podczas kontroli skarbowych oraz spornych interpretacji prawa.
Zmiana ustawy o funduszach inwestycyjnych
Kolejnym istotnym projektem jest zniesienie obowiązku rejestracji certyfikatów uczestnictwa niepublicznych funduszy inwestycyjnych zamkniętych (FIZ) w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych (KDPW). Obecny wymóg powodował znaczne koszty administracyjne i operacyjne – szacuje się, że dla funduszy oznaczało to wzrost wydatków o około 15–20% rocznie.
Przykładem jest fundusz inwestujący w nieruchomości komercyjne, który dzięki zwolnieniu z rejestracji może ograniczyć opłaty depozytowe i skupić się na efektywniejszym zarządzaniu aktywami. Uproszczenie to przekłada się na mniejsze koszty dla inwestorów oraz większą elastyczność działania TFI (Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych).
Nowelizacja ustawy o obrocie instrumentami finansowymi
Trzeci projekt eliminuje wymóg korzystania z pośrednictwa firm inwestycyjnych przy ofertach publicznych papierów wartościowych poniżej 1 mln euro. To wyjątkowo ważna zmiana dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), które często napotykały barierę wysokich kosztów i skomplikowanych procedur przy pozyskiwaniu kapitału na rozwój.
Dzięki temu MŚP mogą bezpośrednio oferować obligacje czy akcje inwestorom indywidualnym lub instytucjonalnym, co upraszcza proces emisji i przyspiesza dostęp do środków finansowych. Szacuje się, że z ułatwień skorzysta nawet do 12 tysięcy firm działających na rynku krajowym.
Konsekwencje dla rynku
Projekty deregulacyjne MF niosą za sobą wielowymiarowe korzyści dla różnych segmentów rynku finansowego i gospodarczego. Przeanalizujmy ich wpływ na fundusze inwestycyjne, przedsiębiorców oraz zwykłych podatników.
Wpływ na fundusze inwestycyjne
Z danych Komisji Nadzoru Finansowego wynika, że około 800 niepublicznych FIZ skorzysta bezpośrednio na zniesieniu obowiązku rejestracji certyfikatów FIZ w KDPW. Oszczędności kosztowe mogą sięgnąć nawet kilkunastu milionów złotych rocznie. Mniejsze koszty administracyjne to większa efektywność zarządzania portfelem oraz potencjalnie wyższe zwroty dla inwestorów.
Korzyści dla przedsiębiorców
Dla firm szczególnie ważna jest uproszczona emisja papierów wartościowych. Usunięcie obowiązku pośrednictwa przy ofertach poniżej miliona euro pozwala zaoszczędzić średnio około 100 tysięcy złotych rocznie na kosztach obsługi prawnej i pośredniczącej. Ponadto vacatio legis daje czas na przygotowanie systemów księgowych do zmian podatkowych – to istotna ulga dla blisko 12 milionów podmiotów gospodarczych w Polsce.
Ochrona interesów podatników
Z perspektywy przeciętnego obywatela nowe przepisy zapewniają większą stabilność prawa podatkowego. Od 2026 roku aż 80% nowelizacji będzie miało półroczny okres vacatio legis, co ograniczy ryzyko nagłych podwyżek lub zmian interpretacyjnych. Może to również ograniczyć spory sądowe między fiskusem a podatnikami – prognozuje się redukcję sporów o około 30%.
Kontekst i tło zmian
Deregulacja sektora finansowego i uproszczenie przepisów podatkowych to proces trwający od kilku lat w Polsce, jednak jego tempo przyspiesza wraz z rosnącą presją rynku oraz oczekiwaniami biznesu.
Historia deregulacji w Polsce
Pierwsze znaczące próby uproszczeń miały miejsce już w latach poprzednich dekad, jednak dopiero ostatnie lata przyniosły realne efekty. W lutym 2025 r. premier Donald Tusk wraz z Rafałem Brzoską zapowiedzieli pakiet aż 120 ustaw deregulacyjnych obejmujących m.in. zmiany w VAT czy Kodeksie karnym skarbowym. W marcu tego samego roku rząd zniósł obowiązek składania informacji MDR-2 dotyczących schematów podatkowych, co ograniczyło biurokrację o około 30 tysięcy dokumentów rocznie.
Trendy branżowe i odpowiedź na potrzeby rynku
Szeroko zakrojona cyfryzacja administracji publicznej jest jednym z czynników wymuszających deregulację. Wprowadzenie Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) od 2026 roku ma usprawnić proces fakturowania elektronicznego, choć do marca 2025 roku tylko około 5 tysięcy firm korzystało z tego systemu. Usuwanie zbędnych przepisów – ponad tysiąca aktów prawnych usuniętych przez Ministerstwo Finansów od 2023 roku – to odpowiedź na oczekiwania rynku o mniejszą nadregulację i bardziej przyjazne środowisko biznesowe.
Perspektywy i przeciwstawne opinie
Nawet najbardziej ambitne projekty deregulacyjne spotykają się z mieszanym odbiorem ekspertów i branży. Warto przyjrzeć się różnym stanowiskom oraz przewidywanym skutkom tych zmian.
Przewidywane skutki krótko- i średnioterminowe
Krótkoterminowo (lata 2025–2026) spodziewany jest wzrost liczby emisji obligacji przez MŚP o około 15%, co może wpłynąć pozytywnie na rozwój sektora małych firm oraz zwiększyć płynność rynku kapitałowego. Z drugiej strony prognozuje się likwidację nawet kilkuset niepublicznych FIZ ze względu na oszczędności wynikające ze zniesienia rejestracji certyfikatów.
Średnioterminowo (od 2027 roku) pojawiają się obawy związane z opóźnieniami we wdrażaniu nowych technologii takich jak KSeF – obecnie jedynie jedna czwarta firm deklaruje pełną gotowość do korzystania z e-faktur jako obowiązkowego narzędzia rozliczeniowego.
Krytyka i wsparcie dla projektów
Zwolennicy podkreślają, że vacatio legis oraz uproszczenia prawne zwiększą stabilność otoczenia biznesowego i poprawią konkurencyjność polskich przedsiębiorstw. Krajowa Izba Doradców Podatkowych chwali te rozwiązania, choć apeluje o doprecyzowanie wyjątków od zasady „ważnego interesu publicznego”.
Z kolei organizacje takie jak Konfederacja Lewiatan krytykują nowe progi przedawnienia zobowiązań podatkowych jako niewystarczające i wskazują na ryzyko utrzymania nadmiernej swobody fiskusa w zawieszaniu terminów rozliczeń.
Co to oznacza dla Ciebie?
Zrozumienie praktycznych konsekwencji projektów deregulacyjnych MF jest kluczowe niezależnie od tego, czy jesteś przedsiębiorcą, inwestorem czy zwykłym obywatelem zainteresowanym stabilnością prawa fiskalnego.
Dla przedsiębiorców
Aby przygotować swoją firmę do nowych przepisów o obrocie instrumentami finansowymi, warto już teraz przeanalizować potencjał emisji własnych papierów wartościowych oraz skonsultować się z doradcą prawnym lub finansowym dotyczącym procedur uproszczonych emisji bez pośrednictwa. Ponadto należy zadbać o aktualizację systemów księgowych tak, by uwzględniały nadchodzące zmiany wynikające z vacatio legis – pozwoli to uniknąć błędów rozliczeniowych po wejściu nowych regulacji w życie.
Dla inwestorów
Deregulacja funduszy inwestycyjnych oznacza niższe opłaty za zarządzanie aktywami – średnia stawka może spaść z obecnych 2,5% do około 2% rocznie wartości portfela. Inwestorzy powinni monitorować rynek FIZ pod kątem pojawienia się nowych funduszy lub restrukturyzacji istniejących produktów inwestycyjnych oferujących lepsze warunki uczestnictwa dzięki niższym kosztom operacyjnym.
Dla przeciętnego obywatela
Z punktu widzenia przeciętnego Polaka ważna jest przede wszystkim większa przejrzystość prawa podatkowego oraz ochrona przed nagłymi zmianami fiskalnymi dzięki vacatio legis. Dodatkowo planowane jest obniżenie minimalnej kwoty inwestycji w fundusze FIZ z około 40 tysięcy do mniej więcej połowy tej sumy – to szansa na szersze otwarcie rynku kapitałowego także dla osób indywidualnych zainteresowanych inwestowaniem bezpośrednim.
Podsumowanie
Deregulacja prowadzona przez Ministerstwo Finansów stanowi istotny krok naprzód ku uproszczeniu polskiego prawa gospodarczego i finansowego. Projekty deregulacyjne MF przygotowane na rok 2025 mają potencjał znacząco poprawić warunki prowadzenia biznesu oraz zwiększyć ochronę interesów podatników poprzez stabilizację prawa. To także sygnał dla całej gospodarki o kierunku rozwoju kraju – ku bardziej przyjaznemu otoczeniu regulacyjnemu sprzyjającemu innowacjom i wzrostowi gospodarczemu.
Zachęcamy wszystkich zainteresowanych do śledzenia kolejnych etapów prac legislacyjnych nad tymi projektami oraz aktywnego udziału w konsultacjach publicznych – tylko świadome społeczeństwo może mieć realny wpływ na kształt prawa sprzyjającego rozwojowi Polski.
