Sąd krajowy nie ma prawa zastąpić nieuczciwego zapisu w umowie kredytowej, dotyczącego kursu wymiany waluty obcej dyspozytywnym przepisem krajowego prawa. Sytuacja dotyczy klienta, który nie zgadza się na tego typu zabieg. Jeśli umowa kredytowa między klientem, a bankiem nie może obowiązywać bez tego zapisu, należy uznać jej nieważność. TSUE wyjaśnia, że Polsce wielu kredytobiorców zawarło umowy kredytu mieszkaniowego denominowanego w walucie CHF w celu zakupu nieruchomości. Kredyty te zostały zaciągane we frankach szwajcarskich, a wypłacane w złotówkach, przy zastosowaniu kursu zakupu franka szwajcarskiego do złotówki jako kursu wymiany.
Spis treści:
Stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
TSUE wskazał, że kredytobiorcy wystąpili do Sądu Rejonowego z wnioskiem o stwierdzenie, na jakiej podstawie prawnej w sprawie nieuczciwych warunków umowy, oraz nieuczciwego charakteru mechanizmów wymiany kursowej. Sąd miał podjąć stanowisko wobec dyrektywy, oraz określić czy ta podstawa prawna sprzeciwia się orzeczeniom krajowym, zgodnie z którymi sąd krajowy, po stwierdzeniu nieważności warunków, pociąga za sobą nieważność całego dokumentu.
Do Trybunału zgłosił się sąd krajowy z prośbą o wyeliminowanie nieuczciwych warunków umowy. Sąd również zmierzał do otrzymania wyjaśnień w sprawie biegu terminu przedawnienia roszczenia o zwrot kwot zapłaconych który to przysługuje kredytobiorcy na skutek nieuczciwego warunku zastosowanego w umowie.
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Trybunał wydał wyrok, w którym to w pierwszej kolejności przypomniał, że należna sądowi krajowemu możliwość zastąpienia nieuczciwego warunku umowy kredytowej przepisem prawa o podłożu dyspozytywnym jest mocno ograniczona do przypadku, kiedy usunięcie tego warunku zobowiązałoby sąd to unieważnienia w całości umowy kredytowej między klientem, a bankiem. Oczywiście zastrzegając, brak szkód dla klienta z tytułu tych zabiegów.
TSUE uważa, że w sytuacji, kiedy kredytobiorca został poinformowany o skutkach związanych z unieważnieniem umowy, oraz wyraził zgodę na takie unieważnienie, nie wydaje się aby skutki naraziłyby go na szkodliwe konsekwencje. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej odniósł się również do dyrektywy.
Podkreślił, że nie zezwala ona na zastąpienie nieważnego warunku zastosowanego w umowie kredytowej, ponieważ sądy te są odpowiedzialne tylko do zaniechań dotyczących stosowania nieuczciwych warunków umowy, ale jednocześnie nie są uprawnione do zmiany treści dokumentu. Ponadto TSUE zauważył, że dyrektywa stoi na przeszkodzie krajowemu orzecznictwu, które zezwala sądowi krajowemu na usunięcie tylko tego wadliwego elementu umowy.
Dodatkowo, Trybunał stwierdził, że termin przedawnienia, z którym związane są prawa konsumenta może być zgodny z prawem Unii Europejskiej, tylko wtedy gdy kredytobiorca nie miał możliwości poznania swoich praw, jeszcze przed rozpoczęciem biegu spraw, lub upływem tego terminu.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej- po czyjej jest stronie?
Kolejny raz Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stanął po stronie kredytobiorcy. Eksperci uważają, że w sprawie C-80/21, której dotyczy ten artykuł- nie można było podzielić warunków nieuczciwych i usunąć zwrot różnic za zgodą instytucji finansowej, z pozostawieniem reszty postanowienia, jeśli zostałaby zmieniona natura tego postanowienia.
W przypadku tej sprawy, dotyczącej umowy zawartej po 23 stycznia 2009 roku – czyli dokładnie po nowelizacji Kodeksu cywilnego- nie może być zastosowane uzupełnienie przez przepis dyspozytywny. Jeśli chodzi o bieg terminu przedawnienia roszczeń ze strony kredytobiorcy o zwrot nienależnych rat kredytowych, rozpoczyna się on z chwilą, gdy powziął on wiedzę na temat nieważności swojej umowy w świetle prawa.
Podsumowanie
To kolejny wyrok po stronie klientów ogłoszony przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Od wielu lat organ ten wydaje wyroki na korzyść kredytobiorców.W tym przypadku sprawa dotyczyła tego czy sąd krajowy może usuwać zapis o wymaganiu zgody instytucji bankowej na spłatę przez kredytobiorcę kredytu denominowanego do obcej waluty z pominięciem niedozwolonych przeliczników.
Istota problemu dotyczyła umów kredytowych zawartych po zmianie w Kodeksie cywilnym dotyczących dyrektywy. Trybunał odpowiedział na pytania zadane w ramach tej umowy. Jedno z nich dotyczyło, czy sąd krajowy w ramach eliminacji nieuczciwego warunku umowy, może ograniczyć się do usunięcia części wadliwej umowy, przez którą warunek jest szkodliwy i nieuczciwy, lub czy ma usunąć warunek w całości.
Decyzja w tej sprawie jest jasna, sąd krajowy może eliminować nieuczciwe warunki umów kredytowych, jednak nie może zmieniać treści całego dokumentu.
